9
AFFAIRE DATAMISBRUIK
Weer ligt Facebook
onder vuur. Na de
'fake news'-affaire kon
een obscuur bedrijf
met gegevens van 50
miljoen gebruikers de
verkiezingen in de VS
beïnvloeden. Sommige
gebruikers zeggen hun
account op. Anderen
twijfelen nog. Want ja,
wat dan?
Mensen zijn
vergeten
dat het
vroegerook
leuk was
om een brief
te krijgen
aar denk je aan?"
III Facebookgebrui-
ker Louis van de
I Geijn (68) krijgt
de vraag als hij
dinsdagochtend inlogt op Facebook,
waar hij nu een paar jaar actiefis. En
eerlijk gezegd kan hij nog maar aan
één ding denken: Facebook zelf.
Moet hij wel blijven na het jongste
schandaal met het Britse Cambridge
Analytica? Dit bedrijf claimt Donald
Trump aan de verkiezingswinst te
hebben geholpen door op geraffi
neerde wijze Facebook-profielen te
analyseren en met advertenties in
te spelen op de 'diepst gewortelde
bewuste en onderbewuste angsten'
van mensen. Met dank aan de 'like'-
knop waarmee de slimme koppen bij
Cambridge Analytica precies kunnen
bepalen hoe iemand in elkaar steekt.
Een truc die Van de Geijn niet had
zien aankomen toen hij zichzelf aan
meldde, moet hij bekennen. „Ik ben
er altijd scherp op dat ik gemanipu
leerd kan worden, maar dit gaat wel
heel ver. Vooral dat je geen enkel
zicht en grip hebt op wat er met je
gegevens gebeurt en wat anderen
daar allemaal uit kunnen halen, baart
mij zorgen."
Van de Geijn vroeg zich al langer af
of hij zich bloot moest blijven stellen
aan boodschappen waar hij niet om
heeft gevraagd en die hij vaak ook
nog eens dubieus vond. „Krijg ik een
advertentie van de WD te zien om
dat ik badminton speel, of in een
prettig postcodegebied woon?"
Maar ja, het contact met vrienden,
oud-collega's en bekenden is hem
ook wat waard. En met Facebook is
dat netwerk ontzettend makkelijk te
onderhouden. Een alternatiefis er
nauwelijks. „Als ik mijn account ver
wijder, zal ik dat wel gaan missen,
want we zijn er niet meer op inge
steld om op andere manieren contact
te houden."
#Deletefacebook
Van de Geijn is niet de enige die wor
stelt met de vraag wat nu te doen.
Sommige gebruikers zijn resoluut en
uiten met #Deletefacebook (#verwij-
derfacebook) hun ongenoegen door
de daad bij het woord te voegen en te
stoppen met het vriendennetwerk.
Wilma de Jong (54) is nog niet zover,
maar twijfelt wel hevig. „Ik vraag me
af of ik makkelijk zonder zou kun-
nen. Familie en goede vrienden zie ik
toch wel, maar het zijn juist die men
sen daaromheen die ik minder zie en
wel wil volgen."
Dat mensen worstelen met Face
book maar het nog moeilijk vinden
om er definitief afscheid van te ne
men, verbaast psycholoog Bram Bak
ker niet. Hij vergelijkt het vrienden
netwerk met alcohol en roken. „We
weten dat het niet zonder gevaar is,
maar omdat het zo lekker is gaan we
er het liefst toch gewoon mee door."
Facebook is voor veel mensen een
sociale verslaving geworden. En dat
heeft het bedrijf volgens Bakker heel
knap voor elkaar gekregen. Ze zijn
erin geslaagd om de indruk te wek
ken dat mensen gelukkiger worden
als ze actief zijn op het vriendennet
werk. Dat het zo leuk is om vrienden
te volgen die je anders niet zo snel
meer spreekt. Dat het leuk is om met
foto's de aandacht op jezelf te vesti
gen en daarvoor beloond te worden
met een like. „Maar mensen zijn ver
geten dat het vroeger ook leuk was
om een brief te krijgen."
Bestoken
Het bedrijf doet er volgens Bakker
ook alles aan om de schijnwereld in
stand te houden. „Hun enige belang
is dat mensen zo vaak mogelijk te
rugkomen, zodat ze hen kunnen be
stoken met advertenties en daar heel
veel geld mee verdienen." Of mensen
er echt gelukkig van worden, zal ze
een zorg zijn. Afscheid nemen van
Facebook valt ook niet mee. Het be
drijf duikt overal op, merkt Bakker.
„Zelfs als je een pizza wilt bestellen is
het soms makkelijker om dat te doen
door in te loggen met een Facebook-
account."
Zelfbeheersing
Toch vindt internetjournalist Peter
Olsthoorn het te gemakkelijk om
Facebook de schuld te geven van de
schandalen die nu naar buiten ko
men. Volgens Olsthoorn zouden
mensen ook eens kritisch naar zich
zelf moeten kijken. „Elk bedrijf pro
beert klanten te verleiden om zoveel
mogelijk te kunnen verkopen. Face
book doet dat met fantastisch gepro
grammeerde software, waarmee ze
mensen steeds weer uitdagen om er
gens op te reageren. Maar waar is de
zelfbeheersing om steeds maar weer
op zoek te gaan naar aandacht? Zijn
die contacten op sociale media nu
echt zo verheffend dat iemand niet
zonder ze kan? Ik denk dat mensen
het veel leuker kunnen hebben in de
voetbalkantine. Of op de school van
de kinderen, waar ze echt iets kun
nen betekenen voor de mensen in
hun netwerk."
Hoewel het Cambridge Analytica-
schandaal een flink aantal gebruikers
aan het twijfelen heeft gebracht en
de beurswaarde van het bedrijf en
kele miljarden omlaag kukelde, ver
wacht Olsthoorn niet dat dit de on
dergang van Facebook wordt. „Over
een week is iedereen dit weer verge
ten."
Kuddedieren
Een paar weglopende gebruikers zijn
niet het grootste gevaar voor Face
book zolang er nog heel veel mensen
sociaal verslaafd zijn, denkt ook Bram
Bakker. „Mensen zijn kuddedieren.
Die lopen pas massaal weg als hun
helden zich ook afkeren van Face
book."
En toch vertoont het bastion Face
book barsten die gevaarlijk kunnen
zijn, vindt Olsthoorn. „Jarenlang wa
ren ze een soort Sjors en de rebellen
club en scoorden ze met alles wat ze
deden. Maar als de eensgezindheid
weg is, als er intern twijfel ontstaat
over de richting die het bedrijf op
gaat, als er mensen met slechte ver
halen naar buiten blijven komen, dan
kan het nog bloedlink worden voor
Facebook."
donderdag 22 maart 2018
GO
Raymond Boere
Rotterdam
Een leven
zonder
Facebook?
MM
Dat is nog niet
zo makkelijk
- Bram Bakker
(psycholoog)
-4 Louis van de Geijn:
Ik ben er altijd
scherp op dat ik
gemanipuleerd kan
worden, maar dit
gaat wel heel ver."
FOTO KOEN VERHEI JDEN
