Snelle
betalers
Goedkoop
op vakantie
13
uiten de provin
ciegrenzen ken
nen ze over het
algemeen één
woord Zeeuws:
zuunig. Dat bleek
een paar weken
geleden nog, in een grootscheeps
onderzoek van het Brabants Dag
blad naar de cateringkosten in de
provinciehuizen. In joviaal Bra
bant tikken ze jaarlijks 1,3 miljoen
euro af voor de broodjes en bij
voorkeur vers geperste sapjes voor
bestuurders en ambtenaren. 'Ons
Zeeuwen' in Middelburg zijn met
een post van nog geen half mil
joen euro in de vier jaar oneindig
bescheidener. „Zeeuwse provin
ciebestuurders betalen zélf hun
lunch, zonder uitzondering", ont
dekten de Brabantse onderzoe
kers. Om er nog aan toe te voegen
dat op ambtenarensalarissen kof
fiegeld wordt ingehouden.
Zo zijn we weer bij het cliché
waar we zo vaak uitkomen: Zeeu
wen laten het zelden of nooit
breed hangen. Ze potten op, ver
bruiken weinig gas en elektrici
teit, gaan goedkoop op vakantie,
zijn voorzichtig met hypotheken.
Dat beeld van de deltabewoners is
zo oud als het Zeeuws Meisje van
de firma Unilever. In 1894 werd ze
als Zeeuwsch Meisje voor het
eerst van stal gehaald, en in 1930
ging ze voor het margarinemerk
op een boerenkar het hele land
door. Ons bin zuunig en geen cent te
vee hee - de reclamecampagnes in
de jaren zestig, zeventig en tachtig
van de vorig eeuw versterkten het
Zeeuwse imago van spaarzaam en
goedkoop. Toen de multinational
in het jaar 2000 besloot grote
schoonmaak te houden in het
merkenbestand, zou ook het
Zeeuws Meisje afgevoerd worden.
Tot grote opluchting van de toen
malige commissaris van de Ko
ningin Wim van Gelder, die maar
wat blij was verlost te worden van
wat hij 'het margarinetrutje'
noemde. Desondanks ligt het
meisje met de Zeeuwse kap acht
tien jaar later nog steeds in de
schappen van de supermarkt.
Vragen die elke keer opduiken als
het zoveelste onderzoek is losgela
ten op het huizenbezit, de spaar
tegoeden, de voorkeur voor twee
dehands auto's, de aankoop van
dure keukens. Rinus Spruit (1946)
uit Nieuwdorp heeft een antenne
voor het Zeeuwse wel en wee. Als
romanschrijver is hij een laat
bloeier, hij debuteerde in 2008
met Zwieg stille, over het rietdek
kersgezin waar hij uit stamt. Hij
stoort zich niet aan het mogelijk
zuinige imago. Het calvinisme
speelt een rol, denkt hij: „Dat is de
reden waarom ze op Walcheren
nóg zuiniger waren. Zuid-Beve
land en Zeeuws-Vlaanderen wa
ren voor een deel katholiek, dus
minder zuinig. Op Walcheren
vroegen ze aan voorbijfietsende
vakantiegangers met droge keel
een dubbeltje voor een glaasje wa
ter. Althans, dat wordt door de
Zuid-Bevelanders nog steeds be
weerd."
Dat valt te bezien. De Zeeuwse
volkskundige Piet Meertens
(1899-1985) ging in 1938 heel ver
terug in de tijd toen hij Theofried
van Echternach aanhaalde, die de
Zeeuwen in zijn Vila S. Willibrordi
rond het jaar 1100 als een 'ruw,
vermetel en oorlogszuchtig volk'
omschreef. Dat beeld van onbe
houwen eilandbewoners heeft
lang standgehouden. Meertens
heeft daarvoor wel een verklaring.
De Zeeuwen hebben altijd tegen
het water moeten vechten, waar
ze vandaag ploegden, kon morgen
de vloed heersen. Dat maakte hen
dapper en strijdvaardig en tegelijk
godsvruchtig. Die verbondenheid
met de Schepper resulteerde in
een grote mate van soberheid, zo
als Meertens het zegt: 'Eenvoud,
soms tot in het uiterste gedreven,
in kleding en huisraad'. Daarmee
stuiten we dan wel op 'zuinig
heid', die niet van vandaag of gis
teren is.
De in Tholen geboren historicus
Paul Brusse (1957), supervisor van
de tussen 2012 en 2014 verschenen
vierdelige Geschiedenis van Zee
land, denkt dat men verantwoor
delijk omging met geld, want „het
leven was kwetsbaar en tegen
spoed was nooit ver weg." „Maar",
voegt hij er meteen aan toe, „daar
uit concluderen dat Zeeuwen zui
nig waren, is flauwekul. Net zulke
flauwekul als dat Nederlanders al
tijd hun stoepje vegen. Of dat we
allemaal op klompen lopen. Er
waren zeker zuinige Zeeuwen,
maar de elite gaf in de achttiende
eeuw veel uit en leefde als lokale
vorstjes in mooie huizen in Mid-
delburg en op hun prachtige bui
tens op Walcheren. Het tonen van
welvaart was niet ongewoon. Ook
de klederdrachten waren vaak uit
bundig, met goud en sieraden.
'Zuinige Zeeuwen' allitereert
mooi, maar het is een cliché, dat
ook nog eens niet klopt."
De provincies waren er eerder dan
Nederland. Pas in 1813 werd een
nationale eenheidsstaat gevormd.
De provincies hielden door een
sterk isolement - de trekschuit
was hét vervoermiddel - nog een
duidelijke eigen identiteit. Ook
Zeeland, met zeker op de eilanden
zwaar godsdienstig, in streek-
dracht gehuld publiek. De ont
sluiting van het gebied begon
rond 1870 met de aanleg van de
spoorlijn van Bergen op Zoom
naar Vlissingen. De deltawerken
maakten vanaf 1960 helemaal een
eind aan het eilandkarakter. Sinds
de opening van de Westerschelde-
tunnel in 2003 kun je overal in
Zeeland komen zonder scheep te
gaan. Oppervlakkig gezien zijn we
nu een provincie als alle andere.
Paul Brusse zegt het zo: „Het is net
als met dat recente onderzoek naar
zwarten, die minder intelligent
zouden zijn. Mensen die daarmee
aan komen zetten, doen dat om
zichzelf te profileren. Voor wie
Zeeuwen nu zuinig noemt,
geldt dat ook."
Oud-Rabo-topman Her
man Wijffels (1942) ziet
geen enkele reden om
vandaag de dag Zeeuwen
meer op de cent te noemen
dan wie ook. Wijffels is
geboren op een boer
derij bij het gehucht
Turkeye, tussen IJ-
zendijke en Water
landkerkje, en
wijst net als Rinus
Spruit op de ver
schillen binnen de
provincie, zelfs
binnen zijn eigen
regio. Maar dan
vooral om vraag
tekens bij de
Zeeuwse zuinig
heid te zetten:
„Aan mijn kant
van de Westerschelde, langs de
Belgische grens, daar zijn de men
sen nooit het toonbeeld van zui
nigheid geweest. Integendeel."
Voor een antwoord op die vraag
moeten we naar Seroos op Wal
cheren. Daar neemt Jan Zwemer
(1960) in onvervalst Oostkappels
de telefoon op. Als historicus heeft
hij studie gemaakt van - onder an
dere - de sociale geschiedenis in
zijn provincie. De kleine boeren
op Walcheren hadden het niet
breed - dat droeg misschien bij
aan het beeld van ingetogen en
spaarzaam. Het Zeeuws Meisje
van Unilever is wat hem betreft
doorslaggevend geweest. Zwemer
ziet geen reden om moeilijk te
doen over het zuunige imago. Hij
zegt: „Zuinig, dat betekent dat je
lang met dingen doet. Voorzichtig
omgaan met spullen, dat past toch
helemaal in deze tijd? Duurzaam.
Zelfben ik hartstikke zuinig. Ge
woon, omdat ik niet wil dat din
gen kapot gaan. Ik ben tegen ver
spilling, hoe dan ook: kleding,
voedsel, alles."
Zo krijgt het Zeeuws Meisje een
nieuwe uitstraling. Ze betaalt nog
steeds geen cent te veel en is daar
door meteen duurzaam. De pro
vincie geeft dan misschien weinig
uit aan catering, de rekening voor
imagocampagnes wilde nogal eens
oplopen. Voortaan hoeft er geen
geld meer naar weer een glad pr-
bureau. We hebben onze duur
zame deerne met Zeeuwse
kap. Inderdaad, ons
bin zuunig.
zaterdag 17 maart 2018
GO
Ons bin zuunig,
ons bin duurzaam
Jan van Damme
Ze houdt stand. Net als het zui
nige imago van de Zeeuwen.
Waar komt dat vandaan? Klopt
het? Storen we ons eraan?
Is Zeeuws altijd hetzelfde ge
weest als zuinig?
Zeeuwse ondernemers betalen
gemiddeld het snelst (38,7
dagen) hun rekeningen. Dit weten
we dankzij Graydon, een bureau
dat gegevens over de Neder
landse economie verzamelt. Jan
Henk Verburg van de Kamer van
Koophandel heeft een aantal ver
klaringen: „Er zijn hier relatief
veel familiebedrijven. Die zijn
over het algemeen conservatie
ver als het gaat om krediet. Hun
liquiditeit is beter, waardoor ze
sneller kunnen betalen." Maar er
is meer. „Het geloof en de aard
van de bevolking spelen ook een
rol bij de betaaldiscipline, zeker
in de Bible Belt", denkt Ver
burg. Misschien wel de belang
rijkste oorzaak van het vlotte be
taalgedrag is het goede onder
linge contact tussen onderne
mers.
PZC 30 mei 2017
Zijn Zeeuwen de spreekwoorde
lijke zuinige mensen onder de Ne
derlanders? Als het om vakantie
bestedingen gaat, lijkt het erop,
blijkt uit cijfers van het Centraal
Bureau voor de Statistiek (CBS).
Zeeuwen spenderen het minst
aan buitenlandse vakanties: ge
middeld 697 euro. Dat is een stuk
minder dan mensen uit Noord-
Holland, die gemiddeld 902 euro
per vakantieganger uitgaven.
Ook bij de vakantievierende Gro
ningers mag het geld rollen. Ze
geven gemiddeld 871 euro uit aan
een vakantie over de grens. Net
als de Zeeuwen zijn de uitgaven
van Friezen (724 euro) en inwo
ners van Overijssel (733 euro)
aan buitenlandse vakanties ook
relatief bescheiden.
PZC 8 augustus 2017
Is het werken met provinciale ty
peringen als 'stugge Friezen',
'corrupte Limburgers' en 'zuun-
ige Zeeuwen' niet ontzettend
achterhaald?
Daarmee zou je zeggen dat de
'zuunige Zeeuw' is ingehaald
door de tijd.
Nu doen we een beetje zuinig
over dat begrip 'zuunig'. Maar is
dat wel terecht?
