zij in een internaat geplaatst, ze is er
nooit achter gekomen waarom. Haar
moeder heeft ze nauwelijks gekend.
Niet dat ze dat gezinsleven zo erg gemist
heeft, ze was piepjong toen ze wegging,
ze heeft gewoon nooit geweten wat dat
eigenlijk is, een gezinsleven.
Na het verblijfin internaten kwam
Truus op haar 16de terecht in wat toen
nog het Sint-Odulphus heette. Het was
de tijd waarin de nonnen, met hun
strenge leefregels, nog de scepter zwaai
den. Iedereen sliep in een grote zaal, zo
een waarin je gemakkelijk kon rolschaat
sen. Het was ook de tijd waarin er door
de bewoners nog gewerkt moest worden,
zeker tien jaar heeft ze in de wasserij
gestaan. Als je niet wilde werken moest
je de separeer in, zegt Truus. Ze schrikt
op, nu ze erover praat, bij de plotseling
opwellende herinnering aan Greetje
Dekker, die geen zin had om te werken,
vervolgens bij wijze van straf onder een
spanlaken werd gelegd en toen overleden
is. Zeifis ze nooit gekneveld door een
spanlaken of een dwangbuis, en ze is ook
nooit geshockt. Dat shocken heette welis
waar een hulpmiddel te zijn om beter te
worden, maar in de praktijk, weet Truus,
werd het vooral gebruikt als straf, als
mensen ondeugend waren of geen zin
hadden om te werken.
Dat werken in de wasserij was ook niet
iets om veel zin in te hebben. Het was er
altijd enorm warm, zelfs de nonnen
deden daar hun kappen af. Truus heeft
het nooit één seconde betreurd dat het
verplichte werken werd afgeschaft.
Daarna werd het allemaal gemoedelijker.
Truus is niet de eerste die zestig jaar in
de inrichting heeft doorgebracht. Nog
maar enkele jaren geleden vierde een
andere vrouw, die inmiddels overleden
is, haar zestigjarig jubileum. Zo is dat
altijd gegaan, herinnert een verpleegkun
dige zich: twintig, veertig, zestig jaren
verblijf, dat waren bijzondere momen
ten, die moest je vieren. „Voor deze ene
mevrouw is een groot feest georgani
seerd, waar we allemaal voor zijn uitge
nodigd. Frans Bauer deed een optreden,
die vond het ook zó fijn dat ze al zestig
jaar bij ons was. En daar stond ze op het
feest, als het stralende middelpunt. Zij
was de koningin."
Voor Truus geen groot feest. Wel een
kerkdienst in de kapel van de inrichting,
en erna koffie en cake. En dat is het dan.
De tijden zijn veranderd. Een zestigjarig
verblijf is niet langer iets om trots op te
zijn. Zo veel valt er niet te vieren.
Truus ziet de nieuwe tijd met lede ogen
aan. Tot nu toe is het allemaal prima
gegaan. Ze heeft het goed naar de zin in
haar appartement. Een zus zorgt voor
haar financiën, ze slikt medicijnen om
stabiel te blijven en krijgt veel steun van
de verpleging. Voor haar hoeft er
helemaal niets te veranderen. In een
groep wil ze zeker niet wonen. Over een
tijdje, zegt ze, krijgt ze te horen of ze al
dan niet weg moet. „Wat denken jullie",
ze kijkt ons hoopvol aan, „zou ik hier
mogen blijven?" 41
Sancta Maria
Annabel Ooste-
weeghel maakte
deze foto's bij voor
malig psychiatrisch
ziekenhuis Sancta
Maria in Noordwijk.
De instelling sloot
in 1997. Inmiddels
wordt het verbouwd
tot luxe apparte
menten.
't Is hier een gekkenhuis
van Koos Neuvel en
Caroline de Pater
verschijnt 19 maart.
(Uitgeverij Podium,
€22,50)
WG magazine |37
