M
4
'Hofleverancier van chemicaliën en medeplichtig aan massamoord Halabja'
Zakenman Frans van Anraat en het
bedrijf Melspring worden dertig jaar na
een aanval met gifgas op Halabja in Irak,
aangeklaagd voor medeplichtigheid aan
de massamoord op duizenden Koerden.
gebruikt kunnen worden voor
mosterdgas. Die konden vrij ver
handeld worden."
Pas toen de Amerikanen alarm
sloegen, werden in Europees ver
band stappen genomen om regels
op te stellen. De gevaarlijkste che
micaliën, zoals TDG, werden in Ne
derland vergunningsplichtig, zij
het dat de lijst beperkt was.
Ook na 1984 leverde Melchemie
aan Irak. Volgens Melchers' advo
caat Arjen Paardekooper ging het
om een container met een soort rat-
tengif, dat in Italië was geprodu
ceerd en rechtstreeks aan Irak werd
geleverd. Zijn cliënt wist van die le
vering niets af en heeft die laten te
rughalen, zegt de advocaat. Het be
drijf kreeg daarvoor een boete van
100.000 gulden (45.000 euro).
In Nederland woedde ondertus
sen een tweestrijd binnen de rege
ring. De toenmalige staatssecretaris
van Economische Zaken, Frits Bol-
kestein, was tegen strengere regel
geving vanwege de handelsbelan
gen. Slijper: „Hij traineerde, trapte
op de rem en wilde het aantal che
micaliën beperken. Minister Hans
van den Broek van Buitenlandse
Zaken was veel meer doordrongen
van de ernst van het gebruik van
gifgas."
Embargo
Het was niet verboden om te han
delen in chemicaliën. „Maar als de
stoffen naar landen gingen die on
der een embargo vielen, zoals toen
Irak en Iran, dan werd de vergun
ning niet afgegeven", zegt Slijper.
„Melchemie bediende zich van een
driehoekshandel. Ze kochten de
chemicaliën in Frankrijk in en ver
voerden die via Italië naar Irak. Die
kwamen nooit op Nederlands
grondgebied. Zo probeerden ze de
douane te omzeilen."
Melchers gaf in 2006 toe dat zijn
producten mogelijk 'misbruikt' zijn
voor chemische oorlogsvoering,
maar dat dat nooit zijn bedoeling is
geweest. Hij betuigde via zijn advo
caat Herman Doeleman spijt.
Van Anraat, die wordt gezien als
de Nederlandse 'Ali Chemicali', is
in 2007 veroordeeld tot zeventien
Tot 1984waren er
geen regels voor
export chemicaliën
voor mosterdgas
Regime
„Zonder hen zou het Iraakse re
gime nooit haar eigen productieap
paraat voor gas hebben kunnen
ontwikkelen", stelt advocatenkan
toor MM-Law. „Hun medewerking
was daarom essentieel voor het ple
gen van het bloedbad." Op 16 maart
1988 bombardeerde de Iraakse AT Bij een gifgasaanval in 1988 door de Iraakse luchtmacht op
jaar cel. Later bepaalde de recht
bank dat hij aan zestien slachtoffers
elk 25.000 euro schadevergoeding
moest betalen. De bedragen wor
den mondjesmaat geïnd.
Van Anraat is weer op vrije voe
ten, maar het is niet bekend waar
hij verblijft. Zijn zoon wil daar niks
over zeggen.
Op basis van de huidige Iraakse
wet kunnen buitenlandse bedrij
ven niet aansprakelijk gesteld wor
den voor genocide, misdaad tegen
de menselijkheid en oorlogsmisda
den. Nu ligt er in Iraaks-Koerdistan
een wetsvoorstel, dat slachtoffers
die ruimte wél geeft. Dat wordt in
mei behandeld.
MM-Law: „De Koerdische slacht
offers zijn nu vastberaden om een
eind te maken aan de straffeloos
heid van de Europese bedrijven die
medeverantwoordelijk zijn voor
deze oorlogsmisdaden."
heidsklachten. Ze hebben levens
lang problemen aan ogen en lon
gen. In Halabja is het sterftecijfer
hoog en groeit het aantal gevallen
van kanker. Veel vrouwen krijgen
miskramen en baby's worden dood
of misvormd geboren.
Volgens MM-Law werkten de
buitenlandse bedrijven willens en
wetens mee aan het plan van Sad
dam Hoessein om een massamoord
te plegen.
Mosterdgas
Nederlandse bedrijven leverden in
de jaren '80 bijna de helft van de
grondstoffen voor mosterdgas en
zenuwgas in Irak, blijkt uit een VN-
rapport. Melchemie, KBS Holland
en Frans van Anraat waren de
hoofdrolspelers.
„Er was toen nog geen chemisch
wapenverdrag", zegt Frank Slijper,
wapenhandelexpert van vredes
organisatie PAX. „Ook in Neder
land waren er tot 1984 geen regels
voor de export van chemicaliën die
Het Amerikaanse advocatenkan
toor MM-Law start namens dui
zenden overlevenden en nabe
staanden een rechtszaak tegen Eu
ropese bedrijven, die in de jaren '80
aan Irak chemicaliën, kennis en fa
brieken leverden. Ze eisen een
schadevergoeding. Twee Duitse be
drijven wacht een schadeclaim van
10 miljard dollar. Dat maakten de
advocaten gisteren bekend in Ha
labja.
Irak produceerde tussen 1981 en
2989 zo'n 3.500 ton chemische mid
delen (mosterdgas, zenuwgas en
mutagenen). Nederlandse bedrij
ven en zakenmannen, waren vol
gens een VN-rapport hofleveran
ciers van chemicaliën. Onder hen
waren Van Anraat en het bedrijf
Melchemie, dat destijds onder lei
ding stond van Hans Melchers en
dat nu Melspring heet.
luchtmacht de Koerdische stad Ha
labja, bij de grens met Iran, met
mosterdgas en zenuwgas. Daarbij
vielen 5.000 doden en ruim 10.000
gewonden.
De massaslachting was onder
deel van een groot offensief van
Saddam Hoessein tegen de Koer
den in Noord-Irak. Gouverneur Ali
Hassan al-Majid - bijnaam 'Ali Che
micali' - was verantwoordelijk voor
de aanval op Halabja.
De slachting wordt gezien als een
van de wreedste aanvallen met che
mische wapens. De overlevenden
kampen nog met ernstige gezond-
donderdag 15 maart 2018
GO
Nederlanders aangeklaagd
voor verkoop gif aan Saddam
—Frank Slijper, PAX
de Koerdische stad Halabja vielen duizenden doden, fotosafp
Tonny van der Mee
Halabja
