I
Documentaire en film wekken Duits trauma weer tot leven
15
Dertig jaar na dato
is Duitsland weer
in de ban van het
gijzeldrama van
Gladbeck. De
gijzeling werd een
Duits trauma, waarbij
de pers een kwalijke
rol speelde.
O.
O*
Of gijzelnemer Dieter Degowski zijn
pistool misschien nog een keer tegen
de keel van de 18-jarige Silke BischofF
kan houden? Dan weet de fotograaf
zeker dat hij met het perfecte plaatje
terug naar de redactie kan. En hoe
gaat het met Bischoff, wil een ver
slaggever weten. Is ze bang dat ze het
niet zal overleven? Nee, zegt de jonge
vrouw, uiterlijk rustig, terwijl ze -
zittend op de achterbank van de auto
die in het centrum van Keulen tot
stilstand is gekomen - een microfoon
onder haar neus krijgt.
Tijdens het geruchtmakende gij
zeldrama van Gladbeck in 1988 wor
den veel grenzen overschreden. Niet
alleen door de daders, Hans-Jürgen
Rösner en Dieter Degowski, dan 3t
en 32 jaar oud. Ook de Duitse media
laten zich van hun slechtste kant zien
tijdens de gijzeling, die 54 uur duurt
en in een bank in Gladbeck begint.
Na een vlucht per auto, met twee
bankemployés als gijzelaar, wordt in
Bremen een bus met 30 passagiers
gekaapt. Die wordt vervolgens bij 01-
V at'
ii
denzaal achtergelaten, samen met de
meeste gijzelaars. In een auto met
daarin de twee gijzelnemers, een
vrouwelijke compagnon en Silke
Bischoff met een vriendin gaat het
weer terug naar Duitsland. Na het bi
zarre persmoment in Keulen slaagt
de Duitse politie er op een snelweg
in de gijzelnemers te overmeesteren.
Bischoff laat daarbij - vermoedelijk
door pistoolschoten van Rösner - het
leven. Eerder is in Bremen buspassa
gier Emanuele de Giorgi, nog maar
15, al in koelen bloede om het leven
Gijzeldrama Gladbeck
Q
gebracht. Een politieagent overlijdt
tijdens een achtervolging.
Op de journalistiekopleidingen in
Duitsland wordt 'Gladbeck' sinds
dien aangehaald als zwarte bladzijde
in de mediageschiedenis. Geposeerde
foto's en interviews, fotografen en
journalisten die de bus achtervolgen
als hongerige wolven. Eén fotograaf
treedt op als tussenpersoon tussen de
gijzelnemers en de politie. Een ander
biedt de criminelen koffie aan. Een
derde - hij schopt het later tot hoofd
redacteur van Bild - stapt in Keulen
bij het gezelschap in de auto, en laat
zich weer afzetten bij een tanksta
tion. Hij betaalt de benzine.
Documentaire
De Duitse publieke zender ARD
zond deze week een tweedelige film
uit over de gijzeling, evenals een do
cumentaire waarin slachtoffers van
toen en nabestaanden aan het woord
komen. Veel van hen zijn 'Gladbeck'
nooit te boven gekomen. Een aantal
slachtoffers kampt nog altijd met de
pressies, anderen zijn woedend. Op
de Duitse politie, die de gijzelaars
tientallen uren in doodsangst liet. En
op de pers dus, die zich haast leek te
verlekkeren aan de inktzwarte, lugu
bere roadmovie.
Volgens regisseur Kilian Riedhof
is Gladbeck nog altijd een 'Duits
trauma'. „Vanwege de collectieve on
macht. Paradoxaal genoeg is er in
Duitsland een verlangen om de beel
den van toen steeds weer terug te
zien." Dat laatste verklaart Riedhof
door de absurde setting, die vooral in
de voetgangerszone van Keulen meer
leek op een filmset dan op iets wat
echt gebeurde. Het verklaart mis
schien ook waarom ook journalisten
Paradoxaal
genoeg is er
een verlangen
om de beelden
van toen
steeds weer
terug te zien
hun gevoel voor realiteit en daarmee
hun professionele werkhouding ver
loren. Riedhof: „Journalisten lieten
zich door de kracht van het monster
meevoeren. Ik heb er in mijn film
voor gekozen om geen oordeel over
ze te vellen. Ik wil ze begrijpen. En
me afvragen: wat zou ik hebben ge
daan?"
Mediacode
Na het gijzeldrama werd de media-
code in Duitsland aangepast - jour
nalisten mogen tijdens gijzelingen
niet meer met de daders praten. In
Nederland bestaat zo'n code niet,
zegt Thomas Bruning van de Neder
landse Vereniging van Journalisten.
„Er zijn wel ongeschreven regels.
Journalisten moeten in dit soort za
ken normaal hun werk kunnen doen,
maar mogen natuurlijk nooit de poli
tie belemmeren in hun werk."
In ons land haalde Peter R. de Vries
zich in 2000 de ergernis van de poli
tie op de hals, door zeventien keer te
telefoneren met crimineel Martin H,
die samen met een compagnon in het
Limburgse Helden een r8-jarige
vrouw gijzelde. De Vries stelde ach
teraf dat zijn belletjes de zaak hadden
geholpen, maar de politie ging in die
lezing niet mee.
Regisseur Riedhof denkt niet dat
de journalistiek en samenleving
anno 2018 terughoudender met een
soortgelijk drama zouden omgaan.
„Eerder minder terughoudend. Ie
dereen heeft een mobieltje en maakt
meteen beelden die in een mum van
tijd op internet staan, dat is tegen
woordig een tweede natuur." En de
media? Ook wat dat betreft is Ried
hof weinig hoopvol. „Sensatielust zit
in ons allemaal, dat verandert niet."
zaterdag 10 maart 2018
GO
Gijzeldrama in Gladbeck
was een bizar mediacircus
Chris van Mersbergen
Bonn
KI
Delmenhorst
Bremen
A1
DUITSLAND
Q16 augustus 1988
Rösner en
Degowski
overvallen bank
en nemen twee
Rastplatz 9Üzelaars mee.
Grundberg-
see g 17 augustus
Van Nordrhein-
Westfalen en
Q Nedersaksen
naar Bremen.
NED
Enschede
Gronau
A30
B54
A43
Osnabrück
Rastplatz
Grönegau
Munster
A2
Q Lijnbus gekaapt.
HannoverA
Degowski doodt
Bad
Oeynhausen
Gladbeck Q
Dortmund
Hagen
A1 Wuppertal
Keulen O
Rastplatz Siegburg
15-jarige De Giorgi.
Q18 augustus
In Nederland
krijgen ze nieuwe
vluchtwagen en
rijden met twee
gijzelaars weg.
Q Rijden Keulen i
in.
A3
Bonn
Ausfahrt Bad Honnef
30 km
I
Q Politie beëindigt
gijzeling: 18-jarige
Bischoff wordt door
Rösner gedood.
Met de klok mee:
een gewapende Hans-
Jürgen Rösner pakt
zijn persmoment; Die
ter Degowski loopt
door de gekaapte lijn
bus, terwijl een hand
langer geld telt; jour
nalisten omringen de
auto van de gijzelaars
in het voetgangersge
bied van Keulen.
—Regisseur Riedhof
