10 ZE
Léonie Dieleman in Mozambique
Léonie Dieleman is na twaalf jaar
Mozambique terug in Zeeland. Ze
presenteert een verhalenbundel
over haar Af rikaanse jaren: 'De vrouw
die zeven koeien waard was'.
e boektitel klinkt
naar Afrika. Een
[bruidsschat is in vele
landen traditie, sinds
mensenheugenis.
Vaak geld. Maar het zou ook zo
kunnen: één koe als het meisje
niet zo knap is, twee koeien als ze
er goed mee door kan, drie wan
neer ze een absolute schoonheid
genoemd mag worden. In het
boek breekt een jongeman met
die traditie en biedt zijn aan
staande schoonfamilie zeven
koeien. Zeven: de schoonvader
weigert in eerste instantie. Hij ziet
ook wel dat zijn dochter niet hoeft
mee te doen aan de Miss World-
verkiezingen. De aanbidder houdt
aan, betaalt zeven koeien en be
werkstelligt dat zijn aanstaande
zich zo gewaardeerd voelt, dat ze
helemaal opbloeit en inderdaad
een te benijden schoonheid
wordt.
De moraal ligt in de lijn van:
heb respect voor elkaar, geef el
kaar ruimte, behandel de ander
zoals je zelf behandeld zou willen
worden. Het is een boodschap die
Léonie Dieleman (1965) uit Oost-
Souburg duizenden Braziliaanse
en Afrikaanse jongeren heeft
voorgehouden.
Lesgeven in het buitenland was
voor haar een droom die in ver
vulling ging. Ze volgde zelf een
hele lijn van christelijk onderwijs:
Smytegeltmavo en Delta College
in Middelburg, het basisjaar van
de Evangelische Hogeschool in
Amersfoort en de Sociale Acade
mie op de Christelijke Hogeschool
Ede. Het buitenland trok. Na
werkvakanties en stages in Ja
maica en Zuid-Afrika gaf ze van
1997 tot 2003 bijbellessen aan kin
deren in de sloppenwijken in Rio
de Janeiro. In 2004 volgde ze aan
[>e
dit? nm
roeien
mm mi
de Theologische Faculteit Leuven
een zendingsopleiding, waarna ze
voor de internationale organisatie
Africa Inland Mission (AIM) naar
Beira in Mozambique ging. Ze be
naderde scholen en ontwikkelde
een eigen lesprogramma met 'le
venslessen'. „Ik deed niet aan
evangelisatie", zegt ze. Afgelopen
december stopte ze met dat werk.
Ze is nu terug in Zeeland, in een
'gastenverblijf in winters Veere.
Over haar buitenlandse jaren
schreef ze op haar weblog
'Zeeuwse Kust-hopper' verhalen,
waarvan nu een selectie gebun
deld is onder de titel 'De vrouw
die zeven koeien waard was'. Het
boek wordt dinsdag 6 maart in
boekhandel 'Afslag 29' in Middel
burg gepresenteerd. De verhalen
zijn thematisch gerangschikt: over
werk, cultuurverschillen, corrup
tie en kerk: „De lezers kijken in de
spiegel van de Afrikaanse cultuur -
in Afrika doen ze het zo, hoe doen
we het hier?"
Verschillen tussen daar en hier
zijn er legio. Tijdens haar verlofpe
riodes viel het haar op hoe jonge
ren in Nederland als prinsessen en
prinsen worden behandeld. In
Mozambique zien kinderen volop
lijden, ziekte en dood en ze weten
dat de wereld zeker niet om hen
draait. De hele maatschappij is in
het Afrikaanse land anders georga
niseerd. Als je met enig geluk en
geld toegang hebt gekregen tot het
middelbaar onderwijs, dan heb je
daarna een beperkte keuze: je kunt
gaan werken in de gezondheids
zorg, bij de politie of douane, of in
het onderwijs. Léonie: „Voor de
meeste leerkrachten betekent hun
baan dat ze brood op de plank heb
ben of een visje op tafel. Ze zijn
niet altijd even gemotiveerd." Per
jaar had ze in Beira 28 groepen,
zo'n 1.800 leerlingen van 11 tot 18
jaar.
Levenslessen. Dat hield in dat er
over groepsdruk werd gesproken,
over zwangerschap, alcohol, cor
ruptie, aids. Over de meest ge
vreesde en dodelijke ziekte schrijft
ze: „Er heerst in Beira een gigan
tisch taboe op aids en dat terwijl
men zegt dat een op de vier men
sen hier aids heeft. De wachtka
mer van de dood zit overvol en het
is er muisstil. Het wordt soms let
terlijk doodgezwegen of ontkend."
Een voorbeeld: „Ik herinner me
een zieke man van 22 jaar. Zijn
symptomen wezen in de richting
van aids en ik spoorde hem aan
een test te gaan doen. Er zijn im
mers goede medicijnen. Hij zei: 'Ik
ga niet, ik ben betoverd door een
familielid. Door de betovering zul
len de uitslagen van de testen niet
In Mozambique zien
kinderen volop lijden,
ziekte en dood en ze
weten dat de wereld
niet om hen draait
kloppen en is behandeling ook
zinloos'. Een paar maanden later
was ik op z'n begrafenis."
Corruptie is in Mozambique
zoiets als een levensstijl. Weeg
schalen in de winkels en op mark
ten geven te veel aan, de verkeers
politie vindt wel heel vaak een
bankbiljet tussen de autopapieren,
elk jaar wordt er in januari druk
gehandeld in 'schoolplaatsen'. En
in de gezondheidszorg: „Bloed
wordt verkocht in een ziekenhuis,
medicijnen worden achteroverge
drukt, vroedvrouwen helpen al
leen bij de bevalling als je met geld
schuift, operatie-apparatuur ver
dwijnt op klaarlichte dag..."
Toch kijkt Léonie Dieleman vol
daan terug op haar Afrikaanse ja
ren. Er is immers veel moois. Kin
deren die zich nooit vervelen en
heel creatief zijn, leerlingen en
oud-leerlingen die verheugd 'pro-
fessora' roepen als ze 's avonds
hardlopend in haar wijk tussen de
mensen door slalomt, de opge
schoten knul die na een les over
'respect' voor haar tafel staat en
zegt dat hij met meisjes heeft 'ge
speeld' maar ze niet langer als 'ge
bruiksvoorwerpen' ziet. Ze zegt:
„Je kunt nooit de hele wereld ver
anderen. Maar het is wel mogelijk
om de hele wereld van één per
soon te veranderen. Dat is mijn
motto."
Nu heeft ze een punt gezet ach
ter haar werk in Mozambique. Het
gevoel dat het 'mooi af was ging
overheersen. Ze kreeg last van wat
ze 'cultuurstress' noemt. Het altijd
en overal aanwezige lawaai speelt
daarbij een rol: „Mozambikanen
schreeuwen tegen elkaar, in de
straat van mijn appartement zit
ten vijf hanen, overal zijn radio's,
overal waar je komt zie je televi
sies met soaps aanstaan." En dan is
er nog de hitte: „Bloedheet, heel
vochtig. Ik moest me tussen de
middag altijd verkleden, dan was
ik drijfnat en ik stonk."
En nu? Léonie Dieleman is er
nog niet uit. Een beetje piano spe
len, eens naar Middelburg fietsen.
Ze zou nog wel cursussen aan vol
wassenen willen geven in Mozam
bique, maar daarvoor moet dan
eerst geld bij elkaar worden ge
sprokkeld.
donderdag 1 maart 2018
WA
Léonie Dieleman en buur
vrouw dona Adelina op het
strand van Beira.
Jan van Damme
D
Sjfcgfi'vaiMÊn uit Aftk-5 m$i een Htch *r. m - naar,
- Léonie Dieleman
Léonie Dieleman: 'De vrouw die
zeven koeien waard was' - Uitge
verij De Banier, 100 pagina's,
11,95 euro. Presentatie: dinsdag
6 maart om 10.00 uur in boek
handel 'Afslag 29' in Middelburg.
