EUWS 11
Thijs en Merel geven kind
een passend stemgeluid
EXPRESSIE
computer. Of Faaseboek, in plaats
van Facebook. Ik vond dat heel
vervelend, want ik kan er niets aan
doen dat ik een computerstem
heb."
De tiener heeft bij haar geboorte
zuurstoftekort gehad. Daardoor
kan ze niet praten en is ze spas
tisch. Valerie is rolstoelgebonden.
Haar spraakcomputer bedient ze
met haar ogen. Maar deze jonge
dame is bepaald niet op haar ach
terhoofd gevallen. Ze heeft haar
mening klaar, tijdens gesprekken
verschijnt voortdurend een brede
lach op haar gezicht en een prach
tige twinkeling in haar ogen.
Linksom of rechtsom: Valerie
maakt precies duidelijk wat ze
denkt. „Toen ze nog jonger was,
hoorde ik haar zusje ineens zeg
gen: ik zie er helemaal niet stom
uit", vertelt moeder Marjolein. „Ik
dacht: oké, waar komt dit van
daan? Er is helemaal geen gesprek
geweest. Toen zei haar zusje: Vale
rie zegt dat ik een stomme rok aan
heb. Dat wist ze dus precies duide
lijk te maken zonder het hardop
uit te spreken."
Kortom: Valerie was het uitgele
zen jurylid om de beste kinder
stemmen uit te kiezen. Uitspraak,
Ik kreeg kippenvel
toen ik het resultaat
hoorde
accent, geen slissende s. Valerie
heeft de stemmen uiterst kritisch
benaderd. „Ik herkende een stem
van Telekids. Die viel meteen af,
want daar wil je niet mee geassoci
eerd worden." Hoe ze dat weet? De
stem van Valerie zit in sommige
navigatiesystemen. „Mijn ouders
kregen opmerkingen als: hé, Vale
rie zit bij ons in de auto. Ze heeft
dezelfde stem als de TomTom. Dat
is heel vervelend, want dit is wel
mijn stem."
Eikel
Deze tiener mocht ook meeden
ken over woorden die de spraak
computer écht moest kunnen zeg
gen. Een paar voorbeelden uit haar
koker: düh, chop chop, yolo you
only live onceen eikel. Valerie
lacht als ze dat laatste woord
hoort. Ze zegt: „Dat zijn woorden
die je normaal ook zou zeggen als
je kunt praten."
Valerie is super trots op het re
sultaat. Want terwijl zij altijd met
een eentonige computerstem
heeft moeten praten - 'ik zou nu
niet anders willen, want deze
stem hoort bij mij' - kunnen de
kinderen die nü afhankelijk zijn
van een spraakcomputer heel an
dere geluiden laten horen. Als ze
hun moeder willen roepen, kun
nen ze bijvoorbeeld de toon kie
zen waarop ze dat doen. Als ze
willen schelden, kan dat en maakt
het nog indruk ook. Valerie: „Ik
kreeg kippenvel toen ik het resul
taat hoorde. Hoe geweldig is het
dat een kind op een enthousiaste
manier zijn moeder kan roepen als
het een goed punt op school heeft
gescoord. Ik hoop dat de kinderen
deze stemmen bij zichzelf vinden
passen en de spraakcomputer
meer gaan gebruiken."
Hoe leuk die kinderstem Thijs
ook is, Twan heeft er genoeg van.
Hij zoekt naar de pictogrammen
om dat haarfijn duidelijk te ma
ken. „Ik ben klaar. Twan wil stop
pen. Hij moet uit." Zijn moeder
lacht en verontschuldigt zich:
„Sorry hoor, hij is heel duidelijk."
woensdag 28 februari 2018
GO
Natasja van
Staalduinen
praat via een
tablet met
haar 12-jarige
zoon Twan. Nu
de spraakapp
ook een kin
derstem heeft,
maakt Twan
meer gebruik
van het hulp
middel.
FOTOMARCODE
Ze worden soms
raar aangekeken
als ze van zich laten
horen. Want een
volwassen stem
klopt niet bij een
kind. Met de kinder
stemmen Thijs en
Merel krijgen kinde
ren in hun spraak-
computer een eigen
geluid. De hoop is
dat ze daardoor
meer gaan praten.
Zo'n 50.000 kinde
ren kunnen niet zelf
standig praten. Een
deel van hen is af
hankelijk van een
spraakcomputer om
zich te kunnen uiten.
Sinds gisteren is
Proloquo2Go met
Nederlandse kinder
stemmen in de lucht.
Voor het eerst zijn er
kinderstemmen in
een spraakcompu
ter, inclusief woor
den en uitdrukkin
gen die bij kleintjes
en tieners passen.
„Een klein kind zegt
geen hond. Dat zegt
woef woef. Dus wij
hebben woef woef in
de app laten opne
men", vertelt logope
diste Willemijn Wet-
zels. „Een stem als
Siri of in een naviga
tiesysteem is niet
gemaakt als com
municatiemiddel.
Daar hoeft geen ex
pressie in te zitten.
Maar die stemmen
belanden wél in
spraakcomputers."
De kinderstemmen
gebruiken wel ex
pressie. Ze praten
op verschillende
toonhoogten, spre
ken woorden als
mama op verschil
lende manieren uit.
Zo kan een kind
precies benadruk
ken hoe hij bedoelt
wat hij zegt.
Logope
diste Wille
mijn Wet-
zels.
FOTO KOEN
VERHEIJDEN
De hoop is dat kin
deren zich beter met
het apparaat kunnen
identificeren en
meer gaan praten.
„Hierdoor gaan ze
de spraakcomputers
al jong meer gebrui
ken in plaats van dat
ze alleen het hoog
nodige zeggen", ver
klaart Hans van Bal-
kom, hoogleraar on
dersteunde commu
nicatie aan de Rad
boud Universiteit.
„Als er prettiger ge
luid komt, reageert
de gesprekspartner
anders. Die kinderen
zien ook dat ze mak
kelijker contact kun
nen
maken."
-Valerie Schoonen koos de
beste kinderstemmen uit
Pictogrammen maken het kin
deren gemakkelijker te 'praten'.
Kijk op onze site bij /video
De stemmen
van Thijs en
Merel zijn een
uitkomst.
