Nabestaanden gaan nu zelf
zoeken naar gezonken duikboot
EUWS 11
i
Nabestaanden van de bemanning van de
gezonken Argentijnse onderzeeër ARA San
Juan starten een inzamelingsactie. Zij willen zelf
bergers inhuren nu de overheid niet langer zoekt.
Al ruim drie maanden stellen nabe
staanden dag en nacht bij de poort
van de marinebasis Mar del Plata
die ene brandende vraag: wat is er
op 15 november vorig jaar gebeurd
met de onderzeeër San Juan en haar
44 bemanningsleden? Zij weigeren
zich neer te leggen bij de stopzet
ting van de zoekactie naar de duik
boot die na een trainingsmissie
vrijwel zeker op de bodem van de
Atlantische Oceaan ligt. Met man
en muis vergaan, onvindbaar voor
de twaalf landen die onder leiding
van Argentinië met behulp van sa
tellieten en meetapparatuur naar de
San Juan hebben gezocht. Acht da
gen na de verdwijning zou nog en
kele uren een geluidssignaal van de
boot zijn opgevangen60 kilometer
ten noorden van haar laatst be
kende positie.
Daar hangt ze dan: het beroemde
Meisje met de parel van Johannes
Vermeer. Ze is tijdelijk verhuisd
van Zaal 15 naar de Gouden Zaal
van het Mauritshuis waar ze de
komende twee weken een laserbe
handeling krijgt. Het museum is
een onderzoeksproject begonnen
naar het topstuk uit de collectie en
het publiek mag meekijken. Wel is
het beroemde 17de eeuwse schil
derij van Johannes Vermeer met
plexiglas afgeschermd van het
volk, want het kostbare onderzoek
mag geen vertraging ondervinden.
'Pas op voor röntgenstralen' luidt
ook een van de opschriften op het
plexiglas. Een glazen kooi in de
Gouden Zaal, dat is het tijdelijk lot
van het meisje. En dan moet ze
weer gauw terug naar haar vaste
plek, want als de tulpen op de
Keukenhof straks weer bloeien,
komt ook de stroom buitenlandse
toeristen weer op gang en die gaat
niet naar huis zonder het schilde
rij in volle glorie te hebben gezien.
„We willen weten wat er is ge
beurd en jullie kunnen ons daarbij
helpen. Met een kleine donatie
kunnen we een flinke stap zetten",
zegt Clarin Claudio Sandoval, oom
van een van de bemanningsleden.
Sandoval en andere nabestaanden
hopen ten minste 250.000 dollar
(203.000 euro) in te zamelen. Met
dat geld kunnen private bergers uit
de Verenigde Staten met highte-
chapparatuur worden ingehuurd.
Dat geld is een begin, want hoe lan
ger de operatie duurt de kosten zul
len oplopen. „We willen blijven
zoeken, we zullen de hoop nooit
opgeven. We willen onze familiele
den terugvinden", staat te lezen op
vlugschriften met de oproep om
geld te geven. Ook op sociale media
vragen de nabestaande wanhopig
om hulp.
De Argentijnse marine gaat er
van uit dat de boot is gezonken door
technische problemen en dat de be-
Een team internationale specialis
ten is ingevlogen om het project in
goede banen te leiden. De TU
Delft en de Universiteit Antwer
pen legden de basis van de tech
nologie die wordt gebruikt om het
schilderij nader te onderzoeken.
„Het Meisje met de parel is in 1994
grondig gerestaureerd en kan nog
wel een tijdje vooruit", zegt direc
trice Emilie Gordenker van het
Mauritshuis. „Ook toen is nauw
keurig onderzoek gedaan en zijn
er verfmonsters genomen. Inmid
dels zijn we technologisch zo veel
verder dat we het de moeite waard
manning daarna nog hooguit tien
dagen te leven had voordat alle
zuurstof aan boord op was. Er
wordt rekening gehouden met een
explosie, of een implosie in het ge
val de onderzeeër op grote diepte is
lekgeslagen. De San Juan (66 meter
lang) verdween na een melding dat
zeewater het ventilatiesysteem was
binnengedrongen en kortsluiting
een brand had veroorzaakt.
Afgeblazen
De zoektocht werd na twee weken
afgeblazen waarna de 44 beman
ningsleden onder het commando
van Pedro Martin Fernandez offici
eel werden herdacht. Onder hen
ook de 35-jarige Eliana Maria
Krawczyk, de eerste vrouw van de
Argentijnse marine die diende op
een onderzeeër. De nabestaanden
hebben eerder deze maand, op 7 fe
bruari, president Mauricio Macri in
een emotionele ontmoeting nog
proberen over te halen de zoekactie
opnieuw op te starten, in een groter
gebied en met meer middelen. Zij
gaven tegenover Macri ook op
nieuw lucht aan het ongenoegen
dat hen al drie maanden verteert.
Zij ergeren zich aan het optreden
van de Argentijnse marine en hech-
vonden om nog eens goed naar het
werk te kijken. Het is tenslotte ons
dierbaarste bezit. Bovendien zijn
wij behalve museum ook kennis-
en onderzoeksinstituut."
Blog
Rond het glazen atelier hangt
tekst en uitleg over de voortgang.
Zo staan de eerste drie dagen in
het teken van opnames met de
macroröntgenfluorescentiescan-
ner. Die is gericht op de 'chemisch
elementaire samenstelling van de
pigmenten in de verf, zoals ijzer in
aardepigmenten en kwik in ver
ten weinig waarde aan de officiële
lezing dat het zou gaan om een 'tra
gisch ongeluk'. Sommige nabe
staanden houden bij hoog en laag
vol dat de 34 jaar oude San Juan,
vervaardigd in Duitsland, in een
slechte staat van onderhoud ver
keerde. De marine en de president
bestrijden dat. Volgens hen had de
onderzeeër alle inspecties door
staan en verkeerde de duikboot in
'een perfecte conditie'.
De regering loofde na het gesprek
miljoen'. Dr. Abbie Vandivere, on
derzoeksleider en restaurator
schilderijen van het Mauritshuis,
vertaalt het jargon in gewone
mensentaal en houdt een blog bij
over de vorderingen. Haar dage
lijkse ervaringen en filmpjes zijn
terug te vinden op de app van het
Mauritshuis. „Een iconisch werk
en mijn favoriete schilderij", zegt
zij. „Zondagavond toen het werk
verhuisde van zaal naar atelier heb
ik het even in handen mogen hou
den. Uiteraard met handschoen
tjes aan. Het voelt zo bijzonder."
Het onderzoek spitst zich toe op
een beloning uit van 5 miljoen dol
lar (4 miljoen euro) aan 'iedereen
die informatie en data aanlevert die
de locatie van de San Juan prijsge
ven'. „Die beloning deed ons ertoe
besluiten om gehoor te geven aan
het idee dat ons al langer bezig
hield: het inschakelen van buiten
landse ondernemingen", aldus
Sandoval. De beloning en de fonds
werving van de nabestaanden moet
hen definitief over de streep trek
ken.
Vermeers kleurgebruik. Hoe schil
derde de Delftenaar zijn meester
werken en welke materialen ge
bruikte hij daarbij? Met de jongste
apparatuur wordt ook weer geke
ken naar aspecten als doek, pen
seelvoering, pigmenten en andere
materialen. „We gaan op zoek naar
de lagen onder de oppervlakte en
de technieken die Vermeer toe
paste die dit schilderij zijn 3D-ef
fect geven", zegt Abbie Vandivere.
„Veel van de gebruikte materialen
betrok hij uit het buitenland."
Bedje
Gewillig in haar glazen kooi on
dergaat het meisje de scans van
het apparaat met de lange naam.
Achter het glas staan onderzoekers
mee te kijken en ze praten wat met
elkaar. Vast in vaktaal. Later komt
ze ook op een bedje te liggen. Veel
conclusies vallen nu nog niet te
trekken. „Er wordt een schat aan
gegevens verzameld", zegt hoofd
collectie Mauritshuis Edwin Buij-
sen. „Dan gaan we dit allemaal na
der bestuderen. Het kan wel een
jaar duren voordat we alle bevin
dingen op een rijtje hebben."
Voor de operatie moest het doek
wel uit de lijst. Arm meisje. Ze was
al niet zo groot, maar in deze staat
oogt zij wel heel erg bescheiden.
Om toch nog een beetje het gevoel
van echtheid te geven heeft het
Mauritshuis een 3D-print in lijst
opgehangen. „Het onderzoek gaat
dag en nacht door", zegt Emilie
Gordenker. „Het liefst hadden we
langer de tijd genomen dan de
twee weken die er nu voor staan.
Maar we kunnen het schilderij
niet te lang van zaal halen. Bezoe
kers komen uit heel de wereld naar
hier, vaak speciaal en alleen voor
Het Meisje."
dinsdag 27 februari 2018
Familieleden brengen een eerbetoon aan de bemanning, fotoafp
Hans van Zon
Buenos Aires/Rotterdam
Hoe
met
Het Mauritshuis is nieuw onder
zoek begonnen naar het Meisje
met de parel van Johannes Ver
meer. Het publiek mag meekij
ken in het glazen atelier dat voor
het meisje is gebouwd in de
Gouden Zaal.
Nico Heemelaar
Den Haag
Het onder
zoek spitst
zich toe op
Vermeers
kleurgebruik.
FOTO ANP/BART MAAT
gaf Vermeer 'Meisje
de parel' het 3D-effect?
