Met gevaar
voor eigen
leven
'ALS JE ÉÉN
ILLEGAAL
KRANTJE OP
ZAK HAD,
KON JE DE
DOODSTRAF
KRIJGEN'
12 JAAF
Jos Gemmeke,
geheim agente
(1922-2010)
Hanna van de Voort,
kraamverzorgster
(1904-1956)
aar was u dan niet bang
toen u in de oorlog ille
gale krant jes rond
bracht?" De logische
vraag volgt na de lezing
van gastspreker Gusta Olivier-Vonk
in een klaslokaal vol leerlingen uit
4 mavo en 3 vwo van de RSG Simon
Vestdijk in Harlingen. De import-
Friezin, ver na de Tweede Wereld
oorlog beloond met het Verzetsher-
denkingskruis, oogt kwetsbaar in
haar rolstoel. Maar eenmaal voor de
klas brandt in haar ogen het vuur en
haar boodschap is kraakhelder: on
recht moet je bestrijden. „Natuurlijk
was ik doodsbang", zegt ze, „maar ik
vond dat het moest gebeuren. Noem
het een innerlijke drang. In de ge
wone kranten stonden alleen berich
ten die de Duitsers welgevallig wa
ren; in de illegale krantjes kon je le
zen hoe het écht ging met de oorlog.
En ze waren ook bedoeld om de
mensen moed in te spreken."
Het verhaal van mevrouw Olivier-
Vonk start in 1933, als zij - in 1929
geboren in Amsterdam - thuis de
eerste gevolgen merkt van Hitler-
Duitsland. „Toen Hitier aan de
macht kwam, kregen we de eerste
vluchtelingen uit Duitsland. Ook
later, in de oorlog, toen we waren
verhuisd naar Zwanenburg, hadden
we altijd onderduikers. Soms voor
een dag als ze op doorreis waren,
soms bleef een gezin een halfjaar."
Joden apart
Gusta, gezegend met een sterk recht
vaardigheidsgevoel, groeit op in een
socialistisch gezin. „Na de Februari
staking van 1941 was mijn vader be
trokken bij het verspreiden van ille
gale kranten. Het was een verwar
rende tijd. Mijn inmiddels overleden
man vertelde me dat zijn eerste
vriendinnetje, van wie hij niet eens
Hun rol bleef lang onder
belicht. Vier onbekend
gebleven uerzetsurouwen.
zaterdag 24 februari 2018
GO
bestrijden
Direct na de inval sloot zij zich als
17-jarige aan bij het verzet. Ze hielp
onderduikers en distribueerde bon
kaarten, illegale kranten en wapens.
Ze werd in Londen opgeleid tot ge
heim agente. Ze is - naast koningin
Wilhelmina - de enige vrouw die de
Militaire Willemsorde ontving.
'Tante Hanna' was de spil in
een netwerk dat vanaf 1943
Amsterdamse joodse kinde
ren -123 in totaal - liet onder
duiken. Die waren uit de crè
che tegenover de Hollandse
Schouwbrug naar Limburg
gesmokkeld.
