wolf
Lees mee met cle boekenredactie
'Vroeger vond Ik dat het leven
rechtvaardig moest zijn'
de wereld tegen jou is. Ik heb eigenlijk
stukjes samengebracht uit het leven van
allerlei mensen die ik ken. Zelfs het onge
luk dat Vladimir krijgt, is precies zo ge
beurd, inclusief de onthoofding van een
wandelaar. Ik had dat anders ook niet op
die manier durven opschrijven, het is zo
extreem en bizar."
Door haar bewogen leven - Hemme-
rechts verloor twee kinderen en een
echtgenoot, en kreeg een paar jaar gele
den borstkanker - weet de schrijver zelf
wat het is boos te zijn om wat je over
komt in het leven. „Toen ik borstkanker
had, ervoer ik heftige gevoelens van
agressie. Ik was zó boos, met name over
de houding van de gezonde medemens,
die geen idee heeft wat het betekent om
kanker te hebben. Nadat mijn man (dich
ter Herman de Coninck, red.) was gestor
ven, vertelde ik tijdens een lezing dat ik
veel woede voelde. Ik was kwaad omdat
hij stierf en ik weduwe was geworden. Na
afloop kwam een vrouw naar me toe die
daar boos over was - dus zij was boos
over mijn woede. Dat is toch absurd? Je
kunt toch niet boos zijn op iemand om
wat diegene voelt? Je kunt je emoties im
mers niet bestellen."
Boos zijn is een maatschappelijk taboe,
omdat het wordt gezien als negatief. En
woede kan ook heel gevaarlijk of des
tructief zijn, zoals bij Vladimir dreigt.
Juist daarom is het belangrijk niet te cen
sureren, vindt Hemmerechts. „Toen ik
klein was, kreeg ik een draai om m'n oren
als ik kwaad was. Boos zijn mocht niet.
Maar als iemand geen woede mag voelen,
gaat die een andere uitweg zoeken. Dat is
denk ik wat er aan de hand is bij terroris
ten. Dat zijn vaak mensen die zich geïso
leerd voelen en met hun woede nergens
heen kunnen. Ik denk dat het belangrijk
is te achterhalen waaróm iemand razend
is. Om goed te luisteren. Want anders
voelt iemand zich buitengesloten, niet
erkend, niet gehoord. Zou het bij jonge
ren die zichzelf snijden bijvoorbeeld zo
kunnen zijn dat ze eigenlijk heel boos
zijn? En dat hun automutilatie er een
uiting van is? Ook zelfdoding is vaak een
vorm van agressie die iemand tegen zich-
zelfkeert."
Maar de boze persoon moet ook bij
zichzelf te rade gaan, vindt ze. „Ik denk
dat veel mensen een denkfout maken.
Ze gaan ervan uit dat de verlossing van
buitenaf moet komen, dat iemand hen
liefde of begrip moet geven. Maar je moet
het zelf doen; je moet zélf die gevange
nismuren slopen en beginnen lief te heb
ben. Een sleutelzin in de roman is dat
Vladimir beseft dat liefhebben belangrij
ker is dan liefgehad te worden. Veel men
sen zijn op zoek naar de liefde. Maar men
zoekt eigenlijk naar geluk en innerlijke
vrede. Daartoe moet je jezelf en anderen
liefhebben."
De belangrijkste sleutel ligt volgens
Hemmerechts in aanvaarding van wat
het leven brengt. „Vroeger vond ik dat het
leven rechtvaardig moest zijn. Op een be
paald moment besefte ik dat die gedachte
onzinnig is. Maar het duurde wel een tijd
om tot dat besef te komen. We leven
bovendien in een maatschappij waarin
we over alles de controle willen houden.
Kanker of dood is een confrontatie met
controleverlies. We zijn er niet goed in
dat het hoofd te bieden, we willen alles
kunnen oplossen, elk aspect van ons
leven dirigeren, zelfs de dood. Dat is een
illusie. Maar ik ben inmiddels 62 en ouder
worden maakt het makkelijker om te
aanvaarden wat er op je pad komt. Je kunt
dingen meer in perspec
tief zien en beter relative
ren. Ik vind het een stuk
makkelijker om ouder te
zijn dan jong."
schrijver leest
Ik lees nu...
Als ik schrijf,
lees ik...
Wat ik maar
niet uitkrijg...
Wat ik altijd nog
wil lezen...
magazine 19
lezen
CAMINO
Graeme - Rosie
Project - Simsion liep
met zijn vrouw naar
Santiago en samen
schreven ze een
roman. (LS, €19)
I MASHA GESSEN
SOVJETS
De Russisch-
Amerikaanse Masha
Gessen brengt de
recente geschiedenis
van Rusland in kaart.
(Bezige Bij, €35)
KRIS HEN
HEMMERECHTS
Wolf is verschenen
bij De Geus (€21)
Van Edward van de Vendel
verscheen onlangs het kinder
boek Sofie en de olifanten.
De monnik van Mokka, van
Dave Eggers. Ik heb al zijn
boeken gelezen en met
zijn Wat is de wat? is hij van
grote invloed op mijn eigen
schrijven geweest.
van alles. Kinder- en jeugd
literatuur, literatuur voor
volwassenen, uit Finland
tot en met Ghana. Ik kan
niet zonder.
zijn de brieven van Sten-
dhal. Zijn Het rood en het
zwart las ik als 20-jarige
en toen kocht ik ook de
brieven. Maar de blad
wijzer zit nog tussen 54
en 55.
zijn de delen vijf en zes
van Mijn strijd van Karl
Ove Knausgard. De eerste
vier waren geweldig.
Ik wacht op dagen met
oneindige tijd.
