Als er een Oscar
voor billboards was...
Menko ten Cate leeft voor de koffer
10
Meer dan 250
historische
koffers liggen er
in het huis van
de Twentse
fabrikantenzoon
Menko ten Cate
(72). Als het even
kan, wordt hij er ook
in begraven.
Het krantenartikel van zijn eigen
eerste grote reis heeft hij zorgvul
dig bewaard. Negentien jaar oud is
Menko ten Cate als hij in zijn Ci
troen 2 CV na een rondrit door het
Midden-Oosten terugkeert in het
Twentse Geesteren. Zijn vader
Loek heeft er een fabriek en is de
rijkste man van het dorp. De be
volking kijkt vol verbazing hoe
Menko verkleed als Arabier uit de
auto stapt. „Een zekere hang naar
romantiek is mij nooit vreemd ge
weest."
Tientallen reizen heeft hij sinds
dien gemaakt. Meestal met de
auto, soms ook in een verbouwde
dubbeldekker, waarmee hij samen
met neef Egbert in de jaren 70 naar
Zuid-Afrika reist. „Ik hou van au
torijden. Een vliegtuig is niets
voor mij. Een reis moet een tijdje
duren. Zo was het vroeger, zo is
het nu niet meer. Iemand die naar
Amerika ging, was weken van
huis. De elite in Europa zat tijdens
de zomer weken lang in hetzelfde
'grand hotel'. Zonder een goede
koffer was je nergens."
Nu staat zijn hele huis vol kof
fers. Ten Cate heeft ze in alle soor
ten en maten. Hutkoffers, hand
tassen, valiezen. De meeste zijn
gemaakt tussen 1850 en 1950, de
grote periode van het reizen. Voor
uitlopend op het museum dat er
na zijn dood mogelijk zal komen,
maakt hij ze nu toegankelijk voor
het publiek. Historicus Andreas
Koch schreef in zijn opdracht het
boek The Menko ten Cate Collection:
A Lexicon of Classic Luggage, dat
gisteren is gepresenteerd.
„Rond 1900 was reizen nog een
onderneming. Als je ging, ging je
complete huisraad mee. Vaak in
degelijk gemaakte hutkoffers. Er
werd mee gesmeten, ze stonden te
stuiteren in koetsen en auto's.
Juist de beschadigingen prikkelen
de fantasie. Wat is met ze gebeurd,
waar zijn ze geweest? Na 1950 is
die romantiek verdwenen. Massa
toerisme, touringcars, vliegreizen:
het is niet mijn wereld."
Hij werd geboren in Amsterdam,
als oudste zoon van een Twentse
textielfamilie. Hoewel voorbe
stemd om het bedrijf over te ne
men, koos hij voor een opleiding
in de landbouw. Hij groeide op
tussen de boeren. „Een boerderij
ergens in Afrika was mijn grote
droom. Maar het is anders gelopen.
In Johannesburg werd ik door een
krant gevraagd om foto's te ma
ken. Zo ben ik fotograaf geworden,
mijn andere grote hobby." Finan
cieel heeft hij nauwelijks iets ge
had aan zijn afkomst. „Veel men
sen denken dat, maar het is dus
niet zo." Zijn vader sloeg na de
verkoop van de fabriek aan het
speculeren en bleek bij zijn dood
in 1989 zo goed als alles te hebben
verloren. „Alles wat ik heb, heb ik
zelf verdiend. Met mijn foto's,
maar vooral ook met de handel in
vastgoed. Als je daar een beetje
slim mee om weet te gaan, kom je
een eind in Amsterdam."
Zijn huidige woning, het Ship
Chandlers Warehouse vlak bij de
Schreierstoren, is een voormalige
scheepswinkel uit de zeventiende
eeuw. Ten Cate woont er met zijn
vrouw Kyra. Die had jarenlang een
winkel in zilver en stond min of
meer aan de basis van zijn koffer-
collectie. „Ze ging vaak naar an
tiekmarkten in Engeland. Ik liep
daar meestal wat doelloos rond.
Op een gegeven moment viel me
op hoeveel koffers daar stonden,
de een nog mooier dan de andere.
Ze herinnerden me aan de reizen
die ik destijds nog volop maakte.
Toen ik er eenmaal eentje had ge
kocht, kon ik niet meer stoppen."
Piccolo's
Hij heeft er inmiddels zo'n 250. Ze
liggen opgestapeld in de donkere
krochten van zijn huis. Goyard,
Moynat, Louis Vuitton... Ten Cate
mag er graag naar kijken. „Een
wand met koffers, dat is prachtig."
Een enkele keer weet hij nog wie
de eigenaar was, maar meestal is
het gissen. Handgeschreven
plaatsnamen en krijtstrepen, aan
gebracht door piccolo's, geven een
vermoeden waar ze zijn geweest.
Monte Carlo, Baden Baden, Can-
nes, Venetië, de plaatsen waar de
upper ten van Europa zich in oude
tijden verzamelde.
Met afstand de grootste koffer is
een verhaal apart. Ten Cate liet
hem tien jaar geleden op de tradi
tionele manier maken bij Goyard.
De koffer, 2 meter lang en 80 cen
timeter breed, is aan de buiten
kant voorzien van zijn voornaam.
Zijn lichaam zal erin worden ver
voerd als hij gestorven is.
De film Three Billboards Outside
Ebbing, Missouri gaat over de actie
van een wanhopige moeder. Mil-
dred Hayes (gespeeld door Frances
McDormand) huurt enorme recla
meborden in het fictieve stadje
Ebbing, waar de lokale politie
maanden na de moord op haar
dochter nog steeds geen enkel
spoor lijkt te hebben van de dader.
Het leidt tot nervositeit bij de po
litiechef en andere autoriteiten.
'Verkracht en vermoord.' 'En
nog steeds geen arrestaties?' 'Hoe
kan dat, sheriff?' staat er op de bor
den in Three Billboards Outside Eb
bing, Missouri.
Soorgelijke borden zijn nu ver
rezen in de Amerikaanse staat Flo-
rida, de Maltese stad Valetta en de
Britse steden Londen en Bristol.
Net als de borden in de film heb
ben ze gemeen dat ze de autoritei
ten tot actie te manen. Na de re
cente moordpartij op een middel-
bare school in Florida (zeventien
doden) zetten activisten tekstbor
den voor het kantoor van senator
Marco Rubio, een vriend van de
wapenlobby NRA. Er viel te lezen:
'Afgeslacht op school', 'En nog
steeds geen wapenwet', 'Hoe kan
dat, Marco Rubio?' Senator Rubio
had net als veel politici in de VS
direct na de moord betoogd dat
ook met een strenge wapenwet dit
drama niet zou zijn voorkomen.
Ook in Europa heeft de film na
volging gekregen. Op Malta
plaatste een vrouwenbeweging
drie borden vanwege het slepende
onderzoek naar de moordenaars
van journaliste Daphne Caruna
Galizia (53). De teksten luidden:
'Een journalist vermoord. Geen
gerechtigheid', 'Een land beroofd.
Geen gerechtigheid', 'Geen ontsla
gen. Geen gerechtigheid'. In Lon
den reden betogers met drie recla
meborden door de stad met de eis
dat er nu eindelijk resultaten moe
ten komen in het onderzoek naar
de brand, afgelopen zomer, in de
Grenfell Tower (71 doden). In de
Engelse stad Bristol zijn borden
opgehangen met de teksten aan
het adres van de Britse premier:
'Hoe kan het mevrouw May?', 'Nog
steeds onvoldoende financiering',
'Onze NHS (Nationale Gezond
heidszorg, red.) ligt op sterven'.
woensdag 21 februari 2018
GG
Verliefd op het valies
In het huis van Menko ten Cate stapelen de historische koffers zich op. fotosmichel beskers
Herman Haverkate
Amsterdam
Dankzij de film Three Billboards
Outside Ebbing, Missouri heb
ben actievoerders een nieuwe
manier gevonden om hun grie
ven te etaleren.
Bob van Huët
Rotterdam/Miami
Frances McDormand in Three
Billboards Outside Ebbing, Mis
souri (boven). Rechts het echte
protest in Londen en Miami.
FOTO'S REUTERS, AP
