5
POLITIEK AFFAIRE ZIJLSTRA
De affaire rond
Halbe Zijlstra
raakt ook
premier Mark
Rutte. Zijn
politieke antenne
liet hem in de steek.
Wie lang aan de
macht is, verliest
soms het zicht op
de werkelijkheid.
19 februari
voordeel!
Rutte heeft er een vaste uitdruk
king voor. Hij is als premier 'de
minister van Algemene Zaken,
niet van alle zaken'. Geheel vol
gens dat mantra bemoeide Rutte
zich naar eigen zeggen niet al te
veel met de leugen van de inmid
dels gevallen minister van Buiten
landse Zaken Halbe Zijlstra. Toen
die twee weken geleden op
biechtte dat hij vanaf 2016 had ge
logen dat hij in een datsja met Vla-
dimir Poetin was beland, hield
Rutte zich afzijdig.
Nogal verwonderlijk voor een
premier die te boek staat als een
enorme controlfreak die altijd ge
spitst is op politieke valkuilen. Als
Rutte ook maar de zweem van een
probleem ruikt, belt en sms't hij
zich een breuk. Voormalig minis
ter Edith Schippers nam zelfs de
telefoon niet meer op als Rutte vijf
keer in een kwartier belde om te
checken of een potentieel politiek
brandje al was gesmoord. En die
zelfde Rutte zou het nu aan Zijl
stra hebben overgelaten om met
een biecht in de Volkskrant te ko
men?
Zelf noemt de premier het een
'inschattingsfout'. Maar iedereen
die met hem heeft samengewerkt,
kan zich dat nauwelijks voorstel
len. PvdA-leider Lodewijk Asscher
trok de lezing van Rutte openlijk
in twijfel. Als vicepremier zag hij
bijna vijfjaar lang dagelijks hoe
Rutte als micromanager als een
bok op de haverkist zat. „Iemand
met zo veel ervaring?"
Maar juist die ervaring kan je in
schattingsvermogen in de weg zit
ten, zegt oud-minister Hans Hil-
len. De CDA-politicus zag van
dichtbij twee CDA-premiers tegen
het einde van hun carrière ook in
schattingsfouten maken die ze
voordien nooit zouden hebben ge
maakt. De loopbanen van Ruud
Lubbers en Jan Peter Balkenende
eindigden in schandaaltjes en ge
doe. „Als je langer aan de macht
bent, ga je dingen eerder relative
ren."
Uiteindelijk kun je het gevoel
gaan missen van hoe bepaalde uit
spraken of beslissingen worden
uitgelegd. „Het gevaar van lang
aan de macht zijn is dat je alles al
een keer voorbij hebt zien ko
men", zegt Hillen. „Waar je voor
heen scherp was - loop dit niet uit
de hand? - denk je na een zoveel
ste keer makkelijker: wat een op
winding om niks."
Bovendien is Rutte loyaler dan
goed voor hem is. Net als bij de ge
vallen WD-bewindslieden Op
stelten, Teeven, Van der Steur en
Hennis bleef de premier tot het
einde achter Zijlstra staan. Zo
straalden de affaires ook op hem
af. Steeds werden feiten - ook uit
zijn naam - zo gunstig mogelijk
voorgesteld. Of fouten pas erkend
Met Zijlstra had Rutte
zó'n robuuste relatie
dat hij wellicht dacht:
dit lost hij vast zelf op
als ontkennen geen zin meer had.
„Het ligt er ook aan wie in zijn
ploeg een fout maakt", denkt
Bram Peper. De PvdA'er werkte
nauw samen met voorgangers van
Rutte, Wim Kok en Joop den Uyl.
Hij weet uit ervaring dat leiders
die voortdurend problemen moe
ten oplossen vaak leunen op men
sen die ze vertrouwen. Zekerheid-
Als je langer aan de
macht bent, ga je
dingen eerder
relativeren
jes, waar je met je drukke agenda
dan geen omkijken meer naar
hebt. „Juist Rutte werkt het liefst
met vertrouwelingen. Met iemand
als Opstelten en nu Zijlstra had hij
zó'n robuuste relatie dat hij wel
licht sneller dan bij anderen dacht:
dit lost hij vast op."
Rutte zelf doet er zo laconiek mo
gelijk over: „Mijn carrière is een
aaneenschakeling van verkeerde
politieke inschattingen", grapte hij
deze week. En tot dusver ook straf
feloos. De kiezer vergaf hem in ie
der geval.
In een peiling uit oktober bleek
Rutte (na minister van Onderwijs
Arie Slob), de minister die 'het
meeste vertrouwen' geniet. En on
danks alle affaires en gebroken be
loftes in het verleden, handhaafde
de WD zich in de laatste twee ver
kiezingen.
Hillen waarschuwt. Net als het
CDA destijds is de VVD een ge
oliede publiciteitsmachine gewor
den. „Het verhaal van Zijlstra werd
uitgevent om te laten zien hoe ge
schikt hij was voor zijn post. Uit
eindelijk heeft iedereen daar een
hekel aan en gaat zoeken naar on
juistheden. Rutte heeft onderschat
dat al dat gespin op een gegeven
moment tegen je gaat werken."
vrijdag 16 februari 2018
GO
Rutte raakt zijn scherpte kwijt
Tobias den Hartog
Hans van Soest
Den Haag
—Bram Peper, oud-PvdA-minister
Hans Hillen, oud-CDA-minister
kras.nl/actievoorwaarden
