10
OORLOGSVOERING NIEUW BOEK
De oorlog van nu is een duizelingwekkend machtsspel.
Extra reden voor duidelijke strategieën en heldere keuzes.
„Maar die zijn er niet, we rommelen maar wat aan", concluderen
twee militair historici.
Commando's
zitten al een jaar in
Mali. Ze zeggen nu
'haal ons maar weg'
Krijgsmacht
is geen
manusje-
van-alles.
Soldaten
zijn geen
maatschap
pelijk
werkers
Natuurlijk komt meteen
het vertrek van Halbe
Zijlstra ter sprake. De val
van een minister van
Buitenlandse Zaken ge
beurt niet elke dag. Als hij Oorlog van
nu had kunnen lezen, had hij gewe
ten dat zijn gewraakte opmerkingen
over het gevaar Poetin ook inhoude
lijk misplaatst waren. 'Maak Rusland
niet machtiger dan het is' luidt een
van de vijf aanbevelingen van de au
teurs Rein Bijkerk (63) en Christ
Klep (58). „Rusland is geen existenti
ële dreiging voor het Westen. Daar
voor zijn de spanningen te onbeteke
nend", aldus de militair historici.
„Als er al een nieuwe Koude Oorlog
komt, dan wordt dat er een tussen de
VS en China. Daar moeten we ons
zorgen over maken."
In Oorlog van nu zijn de historici
recht voor de raap. Oorlog zit in de
genen van de mens. Oorlog is macho.
Daarom is de eerste vrouwelijke re
kruut bij het Korps Mariniers niet
het begin van een cultuuromslag.
„Het aantal vrouwen in gevechtseen
heden is overal erg gering. Vrouwen
dienen vooral bij ondersteunende
diensten", zegt Rein Bijkerk. „De Ne
derlandse krijgsmacht blijft een
mannenbolwerk", vult Christ Klep
aan. „Het wordt bijna niet uitgespro
ken, maar mannen zijn gebouwd om
te vechten. Vrouwen worden simpel
weg niet in die rol gezien. Zij geven
leven, zij nemen geen leven. Ze mel
den zich ook nauwelijks aan voor ge
vechtsfuncties."
Oorlog blijft volgens het tweetal
mensenwerk. „Ondanks alle nieuwe
technieken spelen de 'boots on the
ground' een cruciale rol. Met alle
daarbij horende angsten en trau
ma's", legt Bijkerk uit. „Nieuwe tech
nologie is niet het ultieme oorlogs
wapen", zegt Klep. „Politici en gene
raals praten graag over een schone
oorlog, over precisieacties, met zo
weinig mogelijk slachtoffers. Geef
ons een kruisraket en die jagen we
door het raampje van een toilet. Geef
ons een JSF-gevechtsvliegtuig en we
vegen het luchtruim schoon. Maar
wat is het strategisch belang? Waar
om moeten we zo'n peperduur aan-
valsvliegtuig hebben dat is gebouwd
om de eerste klap toe te brengen. We
willen ons toch alleen verdedigen?"
Volgens Bijkerk en Klep spelen er in
de oorlog van nu twee belangrijke
vraagstukken, die schreeuwen om
een antwoord: wat is oorlog en hoe
voeren we die? Draait oorlog om het
klassieke uitgangspunt dat we die
voeren om zo snel mogelijk te win
nen en onze wil op te leggen, of moe
ten we polderend, veel pratend mee
doen aan wederopbouwoperaties?
„De mariniers hebben als lijfspreuk
'altijd winnen' en nu zitten ze al vijf
tien jaar in Irak, uitgeput in een strijd
die niet te winnen valt", aldus Klep.
Halfslachtig
Sinds 1992 zijn buitenlandse missies
de hoofdtaak geworden van onze
krijgsmacht. Dat zorgt voor een
spanningsveld tussen Defensie en
Buitenlandse Zaken. „Dat departe
ment is een beetje het uitzendbureau
geworden van defensie. 'Buza' wil dat
Nederland op ten minste tien plek
ken in de wereld een missie heeft.
Het liefst gevarieerd. Iets in Afrika,
iets in Azië. Een vechtmissie hier,
een waarnemingsmissie daar",
schetst Christ Klep.
Maar dat leidt tot halfslachtige
missies. „Dit soort operaties putten
de krijgsmacht enorm uit, leiden tot
frustratie. De commando's zitten al
een jaar in Mali. Ze zeggen nu 'haal
ons maar weg, want we kunnen te
weinig doen'. Ze werken daar onder
hun niveau. De Apachevliegers vlie
gen er niets anders dan rondjes. Die
willen ook weg."
Beide historici pleiten er vurig
voor om de soldaten te laten doen
waarvoor ze zijn opgeleid. Gebruik
hen als klassiek instrument van bui
tenlands beleid. Niet voor wederop
bouw. Bijkerk: „De krijgsmacht is
geen manusje-van-alles. Wij zijn ge
wend geraakt aan de gedachte dat
onze soldaten er zijn om de wereld te
verbeteren. Maar soldaten zijn geen
maatschappelijk werkers."
Het zou volgens de historici goed
zijn als de krijgsmacht een jaartje
rust krijgt. Voor reorganisatie, voor
een efficiënt gebruik van het extra
miljard op de begroting. Klep gelooft
er niet in. „Ik denk dat als de VN
vraagt deel te nemen aan een grote
buffermissie in Syrië Buitenlandse
Zaken weer vooraan staat. Dan gaan
we mogelijk voor anderhalfjaar 800
man leveren en ontbreekt het op
nieuw aan middelen en tijd om alles
op orde te brengen. Met de kans dat
de organisatie nu echt door zijn hoe
ven zakt", waarschuwt Klep.
„Met het extra geld dat nu beschik
baar komt, kunnen alleen gaten wor
den gedicht, aldus Bijkerk. „In Den
Haag wordt beleid vaak verward met
strategie. Met strategie heb je helder
in beeld hoe je met militaire midde
len je opdracht, door de politiek ge
formuleerd, uitvoert. Wat heb je no
dig? Hoe pak je het aan? Met alleen
beleid krijgen die vragen over strate
gie, over de lange termijn, geen ant
woord."
Meerjarenplan
Klep: „We hebben in Nederland de
neiging om van missies te veel een
meerjarenplan te maken, met statis
tisch meetbare resultaten. Toen Bal
kenende zei dat de missie in Uruzgan
'significante verbeteringen' moest
brengen, eiste iedereen dat hij dat
meteen zou kwantificeren. Dat kon
hij natuurlijk niet. Omdat hij er op
zou worden afgerekend. Omdat hij
niet kon zeggen dat er dan 25 miljard
nodig was en de missie minstens 25
jaar zou duren."
Hoe staat het met onze oorlog van
morgen? „De spanningen tussen
China en de VS zullen zich opbou
wen. Ook van het geweld in het Mid
den-Oosten zijn we nog niet af. Er
zijn nog te veel mensen die geen toe
komst hebben. Kijk naar Afrika", zegt
Klep. „Ik ben bang dat we in Neder
land dan nog steeds strategisch blind
zijn. Dat we er niet in slagen om in
termen van militaire strategie te den
ken en te besluiten", zegt Bijkerk.
Oorlog voeren is ook vooruitzien.
vrijdag 16 februari 2018
GO
Wederopbouw?
Nee, laat de militair i
zijn werk doen
A Nederlandse commando's op~patrouilte in Mali. fotoanp
Hans van Zon
Den Haag
—Christ Klep (foto onder)
—Rein Bijkerk
(foto boven)
