Kijkt Rutte voor opvolger
weer naar een trouwe vazal?
5
Laatste gedwongen vertrek op BZ was in 1927
Nieuwe minister
werkelijkheid had Zijlstra dat ver
haal 'geleend' van oud-Shell-top-
man Jeroen van der Veer, die het
hem vertelde. Omdat het van
'geopolitiek belang' was en 'uit
bronbescherming' eigende hij
zich de anekdote toe. Alsof Zijlstra
het zelf had meegemaakt. Boven
dien gebruikte hij het verhaal als
illustratie van de agressie van
Rusland, waar Van der Veer liet
weten dat Poetin het zo niet ge
zegd had.
„Dom", is zijn slotsom. Na wat
wikken en wegen was zijn oordeel
gisterochtend definitief: onver
geeflijk voor een minister van
Buitenlandse Zaken. Hij stapte al
op voordat het debat was begon
nen, maar aan het Binnenhof be-
stondnauwelijks twijfel dat zijn
vertrek te vermijden was. Zijlstra
had te veel gezichtsverlies geleden
om ooit nog in Rusland klaarheid
te eisen over nepnieuws, of de
aanslag op de MH17. Vandaag had
hij nota bene een afspraak met de
Russische minister Lavrov, maar
die is afgezegd. Minister Sigrid
Kaag (Buitenlandse Handel)
neemt de taken over tot er een op
volger is, liet premier Rutte gister
avond weten.
Die hield in het Kamerdebat
overigens z'n rol in de affaire zo
klein mogelijk, al wist hij al twee
weken van Zijlstra's leugen. „Ik
had dat meteen kunnen melden
aan de Tweede Kamer, maar ik
wist dat Zijlstra zélf openheid van
zaken ging geven."
De Kamer accepteerde de uitleg
van de premier, want een PVV-
motie van wantrouwen tegen
Rutte werd ruimschoots verwor
pen.
Rutte en zijn coalitiepartners
van CDA, D66 en Christenunie
blijven met Zijlstra's vertrek ach
ter met een eerste nederlaag. Het
biedt wellicht troost dat zij maan
dagochtend - toen het nieuws
wereldkundig werd - als team de
rijen sloten. De vier partijleiders
probeerden Zijlstra nog te redden
door erop te wijzen dat hij al ex
cuses had gemaakt.
Toch begon die verdedigingslijn
ook haar geloofwaardigheid kwijt
te raken, dus neemt iedereen het
verlies. Daarmee is de eerste deuk
voor Rutte III een feit. Zijlstra ver
stond de kunst tot akkoorden te
komen met coalitiepartners. Hoe
wel hij als minister al op afstand
stond van de coalitie, was hij met
een nog te verwezenlijken regeer
akkoord zeker nog van pas geko
men. Rutte is nu zijn grootste po
litieke maatje kwijt.
Doorgaans zoekt Rutte naar
WD'ers die hij kent als zijn
broekzak. Geen experimenten!
Ook in dit kabinet selecteerde hij
trouwe vazallen. Het ligt zeer voor
de hand dat hij zal kijken in het
kringetje rondom hem.
Meest voor de hand liggende
kandidaten zijn voormalig Defen
sieminister Jeanine Hennis en
Tweede Kamerlid Han ten Broeke.
Die eerste is evenwel nauwelijks
de klap te boven dat ze moest af
treden als minister na een rapport
over een mortierongeval in Mali,
waarbij twee militairen omkwa
men. Ze heeft ook nog niet haar
nieuwe profiel afgegeven als fi
nancieel woordvoerder. Het zal
bovendien lijken alsof ze na haar
debacle meteen weer doorschuift.
Ten Broeke staat als kundig bui
tenlandwoordvoerder te boek,
maar werd bij de laatste formatie
ook al gepasseerd. In haar boek
schreef voormalig fractiegenoot
Ybeltje Berckmoes dat dit kwam
'omdat er in het verleden 'iets' was
voorgevallen'.
Ten Broeke zegt niet te weten
wat dat zou moeten zijn. Hij was
graag minister geworden, maar
vermant zich door te stellen dat hij
nu al een van de mooist denkbare
banen heeft die er zijn.
UNICUM
Het ligt misschien meer voor de
hand dat Rutte kiest voor een on
beschreven (en vooral onbescha
digd) blad. Zo is Ben Verwaayen
(66) al jaren een klankbord voor de
premier. In het buitenhuis van
deze oud-topman van Alcatel,
KNP en British Telecom zet Rutte
jaarlijks de klokken gelijk met an
dere top-VVD'ers. Verwaayen
heeft de internationale ervaring
en het netwerk. Grote vraag is
vooral: heeft hij er zin in?
Een minder in het oog sprin
gende kandidaat is de Nederlandse
ambassadeur in Moskou Renée
Jones-Bos (65). Ze is WD-lid,
i Een onverwachte
move zou zijn als
Edith Schippers
weer wordt gehaald
kent de materie, werkte als secre
taris-generaal met ministers Frans
Timmemans en Bert Koenders. Ze
is op de hoogte van de supergevoe
lige MHi7-materie en weet hoe ze
hoe met Russen om moet gaan.
Het is zeer de vraag of ze haar pen
sioen wil uitstellen voor een onge
wisse baan in het mijnenveld van
de Haagse politiek.
Een onverwachte zet zou zijn als
Rutte Edith Schippers weer naar
het Binnenhof haalt. Ze heeft de
loyaliteit van Zijlstra en kan Rutte
lezen als weinig anderen. Hoewel
ze ervan overtuigd was niet terug
te keren, breekt ze haar woord niet
als ze nu toch minister wordt.
Onvoorziene omstandigheden,
heet dat op het Binnenhof.
woensdag 14 februari 2018
GO
kabinet architect kwijt
Kijk op onze site bij /video
Bekijk de
emotionele
verklaring
van Zijlstra.
Amper vier maanden nadat
Rutte III op het bordes stond,
moet de premier opnieuw op
zoek naar een minister. De grote
vraag is wie koning Willem-
Alexander gaat beëdigen.
Tobias den Hartog
Jan Hoedeman
Den Haag
Wordt het ambassadeur
Renee Jones-Bos... fotohh
...Kamerlid Han ten
Broeke misschien... fotoanp
...of toch oud-minister
Jeanine Hennis? fotoanp
DEN HAAG Halbe Zijl
stra is de eerste minis
ter van Buitenlandse
Zaken in de parlemen
taire geschiedenis die
door een politieke blun
der het veld moet rui
men. Zijn vertrek komt
ook nog eens razend
snel: na amper vier
maanden is hij zijn mi
nisterskoffer en dienst
auto met chauffeur
kwijt.
„Dit is ongekend", zegt
Bert van den Braak van
het Parlementair Docu
mentatie Centrum.
„Sinds 1927 is geen en
kele minister van Buiten
landse Zaken tegen zijn
zin vertrokken. In dat
jaar stapte minister Van
Karnebeek op nadat het
parlement een voorstel
van hem had afgescho
ten. Dat was een inhou
delijk besluit, niet van
wege een blunder zoals
Zijlstra heeft begaan."
Oud-ministers Frans
Timmermans (PvdA) en
Jaap de Hoop Scheffer
(CDA) vertrokken ook
vroegtijdig op Buiten
landse Zaken, maar dat
was vanwege een inter
nationale promotie. Tim
mermans ging in 2014
aan de slag bij de Euro
pese Commissie en De
Hoop Scheffer werd in
2003 secretaris-gene
raal van de NAVO.
Overeenstemming
De meeste voorgangers
van Zijlstra wisten zon
der problemen aan te
blijven op de prestigi
euze post in het kabinet.
„Decennialang was er in
Nederland veel overeen
stemming over het bui
tenlandse beleid", zegt
Van den Braak. „Dat
maakte dat ministers
het meestal niet moeilijk
kregen."
Zijlstra pakt nu, na nog
geen vier maanden, zijn
biezen. LPF-staatsse-
cretaris Philomena Bijl
hout moest in 2002 al
binnen 9 uur na haar be
ëdiging opstappen,
omdat ze onjuist had
verklaard over haar con
necties met Desi Bou-
terse. Recenter, in 2012,
vertrok staatssecretaris
Co Verdaas (PvdA) een
maand na zijn beëdi
ging. Hij kwam in op
spraak door foute reis
declaraties.