8
Zeg 'Vietnam'
en oudere
Amerikanen
verschieten nog
altijd van kleur. Het
staat voor smadelijke
nederlaag en
Verkeerde oorlog'.
Dat oordeel ontstond
in 1968, toen de
machtige VS het
zwartste oorlogsjaar
ooit beleefde.
58.209 soldaten komen om, nog 1.300 vermisten
uci Baines Johnson zal de
spreekkoren nooit meer
vergeten. In 1968 hoort
zij elke dag de leuzen in
het Witte Huis. 'Stop the
Warl' 'Bring the GI's home
now!'„Et waren te weinig
muren om je daarvoor te kunnen af
sluiten", zegt de toen 20-jarige doch
ter van de toenmalige president Lyn-
don B. Johnson. Vooral het 'Hey, hey,
how many kids did you kill todayV doet
pijn. De betogers voor de hekken op
1600 Pennsylvania Avenue rekenen
het Luci's vader persoonlijk aan dat
er elke dag zo veel jonge Amerikanen
sneuvelen. Elke dag ritsen hospiks
gemiddeld 46 lijkenzakken dichten.
Aan het eind van 1968 zullen 16.899
dienstplichtigen het leven hebben
gelaten in Vietnam.
De oorlog tussen de communisten
in het noorden en het door Amerika
gesteunde zuiden, begonnen op 1 no
vember 1955, is als de VS aan 1968 be
gint al omstreden. Vooral jongeren
keren zich ervanaf. Al een paar jaar
verbranden velen hun draft card, hun
kaart die een oproep voor dienst
plicht mogelijk maakt. De eerste keer
dat er draft cards worden verbrand, is
op 15 oktober 1965 als meer dan
100.000 jongeren in 40 steden te
hoop lopen tegen de oorlog in Viet
nam. Als zij daarna worden opgeroe
pen, zullen sommigen naar Canada
vluchten. Anderen weigeren voor het
oog van de officieren die hen hebben
opgeroepen. Een van hen is Moham
med Ali, die er een zware prijs voor
betaalt, 's Werelds beste bokser zal
jaren uit de ring worden verbannen.
Weer anderen laten zich afkeuren,
onder wie de latere presidenten Bill
Clinton en Donald Trump. Als
Trump zijn studie afsluit aan de Uni
versiteit van Pennsylvania, blijkt hij
te veel last te hebben van botjes in
zijn hiel. Een klacht die militaire
dienst onmogelijk maakt, maar naar
eigen zeggen later vanzelf blijkt te
zijn overgegaan.
Kanteljaar
Op 30 januari 1968 verliest de oorlog
in Vietnam zijn laatste glans. Het
kanteljaar wordt ingeleid door het
Tet-offensief, vernoemd naar het
nieuwjaarsfeest in Vietnam. Bijna
85.000 Noord-Vietnamese soldaten
en leden van de Vietcong, het Natio
nale Front voor de Bevrijding van
Zuid-Vietnam, openen een onge
kende aanval op militaire bases, ste
den en dorpen in het zuiden. De
Amerikanen worden totaal verrast.
Zelfs Saigon, de hoofdstad van het
BALANS VAN DE OORLOG
Tot en met
1967
escaleerde
de oorlog, na
1968werd het
een zaak van
schadebeper
king
zuiden, blijkt niet langer veilig. Viet-
cong-strijders dringen zelfs door tot
in de Amerikaanse ambassade. „Plot
seling dringt het door dat er geen
plek meer veilig is", zegt AP-corres-
pondent Peter Arnett.
Het Tet-offensief zal maanden aan
houden. Na zware strijd bij Khe Sang
en de oude keizerstad Hue, waar ook
duizenden burgers sterven, worden
de aanvallers teruggedrongen. Zij lei
den de zwaarste verliezen, maar de
Amerikaanse legerleiding en politiek
betalen een nog hogere prijs. Voor de
Amerikanen thuis wordt de oorlog in
Vietnam een oorlog die niet kan wor
den gewonnen. De moeizame zege
op de Tet-aanvallers is het begin van
het einde. „Tot en met 1967 esca
leerde de oorlog, na 1968 werd het
een zaak van schadebeperking", zegt
de Amerikaanse historicus Ted Rose
nof.
Oorlogsbeelden op tv
De onvrede krijgt extra injecties als
het thuisfront afschuwelijke beelden
ziet uit Vietnam. Met nieuwe tech
niek brengt de televisie de oorlog in
de huiskamers. De video's en foto's
van zwaargewonde, dode en gede
moraliseerde soldaten snijden door
de ziel. De foto van Eddie Adams,
werkzaam voor het persbureau AP,
wekt verontwaardiging. Adams legt
de standrechtelijke executie vast van
de gevangengenomen Vietcong-offi-
cier Nguyen Van Lem, in de straten
van Saigon. De Zuid-Vietnamese ge
neraal Nguyeb Ngoc Loan schiet hem
een kogel door het hoofd. De foto laat
de waanzin zien van oorlogsgeweld,
maar zal de publieke opinie niet zo
beïnvloeden als die van het 'napalm
meisje' Kim Phuc, die op 8 juni 1972
in Trang Bang huilend en reddeloos
over straat rent na een luchtaanval
met napalm.
Journalist en CBS-anchorman
Walter Conkrite maakt op 27 februari
aan elke illusie een einde. Na een be
zoek aan het front zegt de 'wijze stem
van Amerika' op de nationale televi
sie dat de Vietnam-oorlog 'eindigt in
een patstelling' en nooit zal kunnen
worden gewonnen. In het Witte
dinsdag 13 februari 2018
GO
Dit is de tweede aflevering van een serie
verhalen over bijzondere momenten in
1968. Van de executie van een Vietcong-
strijder tot de lancering van de Apollo 8.
1968
Vietnam, voor altijd Amerika's
Hans van Zon
Rotterdam/Saigon
Ted Rosenof, historicus
Voor jonge Amerika
nen is de Vietnam-
oorlog slechts ge
schiedenis, voor de
oudere Amerikanen
een pijnlijke herinne
ring of, voor de vele
oorlogsveteranen, een
trauma dat zij nooit te
boven zullen komen.
Bij een herdenking in
2012 noemde Barack
Obama de behande
ling van soldaten bij
hun terugkeer uit Viet
nam 'een nationale
schande'. „De oorlog is
een van de pijnlijkste
hoofdstukken uit onze
geschiedenis", aldus
de toenmalige presi
dent.
De oorlog kostte
58.209 Amerikaanse
soldaten het leven. De
laatste Amerikaanse
krijgsgevangene, Flo
bert Garwood, keerde
pas in maart 1979
terug uit Vietnam. Bijna
1.300 Amerikanen
staan te boek als MIA,
Missing in Action. In
Hanoi is een Ameri
kaans team gevestigd
dat in samenwerking
met Vietnam nog altijd
zoekt naar Ml As. De
betrekkingen van de
VS met Vietnam zijn
pas in 1995, 22 jaar na
het vredesakkoord,
hersteld. Sindsdien
hebben alle Ameri
kaanse presidenten tij
dens hun ambtsperi
ode het land bezocht.
Eerst Bill Clinton, ge
volgd door George
Bush, Barack Obama
en als laatste Donald
Trump.
