II
Karin's^^^
15
Fridus Steijlen eerste hoogleraar Molukse geschiedenis
Tijdelijkheid kan
samengaan met
deelnemen aan
de samenleving
In het integratiedebat worden weinig lessen
meegenomen uit de Molukse kwestie. Dat stelt
Fridus Steijlen, die gisteren werd geïnstalleerd
als hoogleraar Molukse migratie en cultuur.
i—oen de laatste nog
levende Molukse oud-
KNIL-militairen enkele
maanden geleden van
Defensie eerherstel
kregen, was Fridus Steijlen (6i)
sceptisch. De ceremonie op een
chic landgoed, waar een handvol
oud-militairen een medaille en de
veteranenstatus ontvingen, had in
zijn ogen veel weg van een
publiciteitsstunt. De inspecteur-
generaal der krijgsmacht ging
voorbij aan het feit dat Defensie
zelf de Molukkers altijd heeft
'vergeten'. En dat Defensie er niet
bij was toen Molukse ouderen in
1986 'als waardering voor hun
inzet' een penning kregen en een
jaarlijkse uitkering van 900 euro,
het bedrag van een retourtje
Molukken. „De opheffing van het
KNIL wordt elk jaar herdacht,
maar pas sinds 2016 worden daar
voor ook Molukkers uitgenodigd."
De VU in Amsterdam krijgt een
leerstoel Molukse migratie en cul
tuur in comparatief perspectief.
Fridus Steijlen, antropoloog,
wordt er vandaag als hoogleraar
geïnstalleerd, bijna 67 jaar na de
komst van 12.500 Molukse KNIL-
militairen en hun gezinsleden.
Zijn onderzoek richt zich op drie
thema's: de rol van etnische sol
daten, de relatie tussen Molukkers
in Nederland en op de Molukken
en de positie van Molukse organi
saties. „Het Molukse verhaal is
belangrijk, omdat het bijzonder is
geweest voor de geschiedenis van
multicultureel Nederland. Dat zit
in de manier waarop de Molukkers
hier zijn gekomen en hoe de over
heid haar minderhedenbeleid
vormgaf."
Collectief trauma
De Molukkers, die in Nederlands-
Indië aan de kant van de
Nederlanders vochten, kwamen
na de onafhankelijkheid van Indo
nesië en opheffing van het KNIL
in een lastig parket. Ze mochten
van Indonesië niet naar huis van
wege de proclamatie van de Repu
bliek der Zuid-Molukken (RMS)
en werden in afwachting van een
oplossing naar Nederland ge
bracht, waar ze werden geïsoleerd
in kampen. „Er zat een enorme
druk op de tijdelijkheidsgedachte,
ook vanuit de Molukse gemeen
schap zelf."
Het ontslag uit het KNIL, direct
na aankomst in Nederland, is de
basis van een collectief trauma en
een diepgeworteld wantrouwen
naar de Nederlandse overheid, dat
van generatie op generatie over
gaat. De frustraties over het uit
blijven van een terugkeer naar de
RMS leidde in de jaren 70 tot
gewelddadige gijzelingsacties door
Molukse jongeren.
Steijlen vindt het een goede zaak
dat nabestaanden van de trein
kaping bij De Punt (1977) bij de
rechter openheid van zaken pro
beren te krijgen over de geweld
dadige beëindiging. „Maar de
rechtszaak verengt de discussie
tot een casus van daders en slacht
offers. Dat ontneemt het zicht op
de bredere context."
Uit het Molukse verhaal zijn veel
lessen te trekken voor het huidige
integratiebeleid, vindt hij. Het
idee van tijdelijkheid speelt een
belangrijke rol bij de huidige asiel
zoekers. „Daar wordt nergens aan
gerefereerd. Sociale en geografi
sche isolatie is een belemmering
geweest voor de integratie van
Molukkers. Ze werden opgesloten
in een wachtkamer. Het is geen
keuze tussen zwart of wit, tussen
participeren of weggaan. Tijdelijk
heid kan samengaan met deel
nemen aan de samenleving."
De Molukse gijzelingsacties
waren een eyeopener voor de
overheid. De Molukkers kregen
meer inspraak en er werden
projecten opgezet tegen drugs
verslaving en om jongeren aan een
baan te helpen. „De overheid en de
Molukse gemeenschap waren zo
gefixeerd op die tijdelijke politieke
agenda dat men het probleem van
de toenemende drugs en werk
loosheid niet zag."
Het bijzondere beleid voor
Molukkers is inmiddels verdwe
nen. Met de komst van Turkse en
Marokkaanse gastarbeiders
verschoof de aandacht naar de pro
blemen van - vooral Marokkaanse
- jongeren. „Dat is begrijpelijk",
zegt Steijlen. „De migratiegeschie
denis van Turken en Marokkanen
is anders. De samenleving is nu
complexer als het gaat om loyali
teit en identiteit. Marokkanen
hebben te maken met discrimina
tie op de arbeidsmarkt, criminali
teit en jihadisme. Als je in het kiel
zog daarvan sociaal-economisch
buiten de boot valt, is de kans
groter dat jongeren afglijden. Er
worden weinig lessen getrokken
uit het Molukse verhaal."
Lloydpier
De Molukse gemeenschap in
Nederland telt inmiddels bijna vijf
generaties en 50.000 mensen. Nog
steeds bestaan in gemeenten
Molukse wijken. Dat zijn volgens
Steijlen lieux de mémoire, belang
rijke plekken van herinnering. „Ik
weet niet of ze ooit zullen ver
dwijnen. De Molukse wijk is nog
levend zolang de mensen die er
wonen, het belangrijk vinden om
ze in stand te houden."
Er wordt gewerkt aan een natio
naal monument voor de Moluk
kers op de Lloydpier in Rotterdam,
waar de meeste Molukkers in 1951
per schip aankwamen. „Nu de
tijdelijkheidsgedachte weg is, is
niet het moment van vertrek uit
Indonesië belangrijk, maar het
moment van aankomst op die pier.
Daar begon hun verhaal hier. Een
monument is de erkenning dat
Molukkers onderdeel zijn van de
Nederlandse geschiedenis."
Altijd inclusief:
vlucht
K verblijf
huurauto
weg van de massa
www.karinschoice.nl
020-M99U70 f iBÊi
Wil jij tijdens je vakantie weg van
de massa op ontdekking gaan en
zelf je tempo bepalen? Zoek je rust,
ruimte en vooral geen gedoe?
Kijk dan op www.karinschoice.nl
zaterdag 10 februari 2018
- Fridus Steijlen, hoogleraar
GO
'We kunnen
leren van de
Molukkers'
Tonny van der Mee
Amsterdam
Hoogleraar Fridus Steijlen. fotomarcookhuizen
Portugal - Algarve - Albufeira
Appartementen Vila do Castelo
Griekenland - Corfu - Roda
Corfu Sea Palm Residence
Villa's met privé zwembad
Boutique hotels
Originele appartementen
