'k
ïï>-
i&U
BI
ISfas
12 ZE
RADICALE VERANDERINGEN NODIG
Ook Noord-Brabant is
opgeschrikt door de
grootschalige mestfraude
en gesjoemel met het aantal
koeien, waardoor het gevaar
voor de volksgezondheid
toeneemt. Een radicale
koerswijziging van de
landbouw is noodzakelijk.
oeren-voormannen
l huilen krokodillentra
nen en boerenminis-
Iter Carola Schouten
wil hard tegen de
megafraude optreden. Dat maakt
geen einde aan de diepe crisis die
de sector in zijn greep houdt. Een
koerswijziging is nodig.
Onder de visionaire boeren-
voorman en politicus Sicco Mans-
holt werd in de jaren 6o van de vo
rige eeuw de basis gelegd van de
grootschalige ondernemersland-
bouw. Mansholt wilde de honger
uitbannen en de boerenstand ver
heffen door ze een goed inkomen
te bieden. Schaalvergroting, spe
cialisatie en intensivering leken
daarvoor noodzakelijk. De inten
sieve veehouderij werd geboren.
Al in 1972 kwam Mansholt mede
onder invloed van de Club van
Rome tot de conclusie dat hij de
verkeerde weg was ingeslagen. Er
werd meer dan voldoende voedsel
geproduceerd, maar lang niet alle
boeren verdienden een redelijk in
komen en de schaalvergroting en
intensivering gingen ten koste van
natuur, milieu en landschap.
Mansholt bleef een roepende in de
woestijn. We zijn nu 45 jaar verder
en wat is het resultaat? De agrari
sche sector, daarin gesteund door
de politiek en de Wageningse we
tenschap, wist van geen wijken.
Schaalvergroting en specialisatie
zijn in de hoogste versnelling
doorgegaan. Het gemengde agra
risch gezinsbedrijf waarin er even
wicht was tussen de productie van
melk, vlees en veevoer met het mi
lieu, is grotendeels uit de markt
geprij sd. Er wordt veel meer voed
sel geproduceerd dan we in ons
land nodig hebben. Nederland,
met zijn 0,04 procent van het
aardoppervlak, behoort nu met
zijn voedselexport tot de top van
de wereld. Daarvoor wordt er im
mens veel veevoer geïmporteerd
en blijft er een overvloed van mest
in ons land achter.
Achteruitgang
De keerzijde van de medaille is dat
zich op het platteland een ecologi
sche ramp voltrekt. Het aantal
broedvogelparen op het boeren
land is de laatste 25 jaar met 75 pro
cent achteruit gegaan, het aantal
vogelsoorten met 45 procent. De
biomassa aan insecten in natuur
gebieden is met 75 procent ge
daald. In de weilanden verdringt
het Engels raaigras alle andere
planten. Op de maïsakkers, graan
akkers en groenteteeltpercelen
worden alle planten die er van na
ture voorkomen kapotgespoten
met landbouwgif. Het grondwater
is aanzienlijk gedaald en de bo
dem is meestal zo dood als een
pier. In het landschap heeft kaal
slag plaatsgevonden. De meeste
houtwallen, ruige overhoeken en
bloemrijke slootkanten zijn ver
dwenen. Megastallen domineren
het landschap.
De intensieve veehouderijen
hebben ook steeds grotere effecten
op onze gezondheid. Maar liefst
50.000 tot 100.000 mensen zijn in
de laatste 10 jaar besmet geraakt
met de Q_-koorts. Daarvan zijn er
inmiddels 76 overleden. Honder
den patiënten zijn er slecht aan
toe. Hun leven wordt geruïneerd
door chronische vermoeidheid,
spier- en gewrichtspijnen, ar
beidsongeschiktheid, depressivi
teit, suïcidaliteit en financiële
nood. De relaties tussen aarde,
boer en consument raken steeds
De keerzijde van de
medaille is dat zich op
het platteland een
ecologische ramp
voltrekt
verder verstoord. Het verzet tegen
megastallen en mestfabrieken
groeit. De overheid en landbouw
wetenschap lopen achter de feiten
aan. Geen enkele doelstelling om
aan deze onverkwikkelijke gang
van zaken een einde te maken,
wordt gehaald. Van een funda
mentele koerswijziging is geen
sprake. Het blijft dweilen met de
kraan open.
Veel teveel
Veel boeren zijn door deze ont
wikkelingen de band met de sa
menleving verder aan het verlie
zen. Belangrijkste oorzaak? Veel te
veel dieren en dus veel te veel
mest. De nieuwe regering profi
leert zich als een vooruitstrevend
klimaatkabinet, dat voorop wil lo
pen om de doelen van het klimaat
akkoord van Parijs te halen.
De Stichting Natuur en Milieu
rekende uit dat daarvoor in 2030
het aantal koeien en varkens met
40 procent moet dalen en het aan
tal kippen met 20 procent. Maar
niets daarvan staat te lezen in het
regeerakkoord. Meer (fraudege
voelige) regelgeving, meer con
trole, meer mestfabrieken, nog
verfijndere technieken, nog groter
en kapitaalintensiever is het ant
woord van de sector, de weten
schap en de overheid.
Het is een heilloze weg, terwijl
er ook een alternatiefis in de vorm
van wat ook wel boerenlandbouw
wordt genoemd. Boeren die zijn
blijven produceren op de schaal
van het gezinsbedrijf, die afzien
van het gebruik van kunstmest en
landbouwgif en wel oog hebben
voor de natuur op hun land en een
aantrekkelijk landschap. Boeren
die zelf landbouwproducten ver
werken en aan huis verkopen of
leveren aan de lokale of regionale
markt. Boeren die er zorg of re
creatie bijdoen. Er zijn voldoende
voorbeelden dat er ook dan een
goed gezinsinkomen te verdienen
valt. Het is wel tegen de stroom in.
Met de Europese landbouwsubsi
dies worden vooral de kapitaalin
tensieve agrarische bedrijven be
voordeeld.
Er is alle reden om de koers van
onze landbouw radicaal om te
gooien. Dat vraagt vooral om poli
tieke moed. De moed om ge
baande wegen te verlaten en de re
latie tussen aardeboer en consu
ment na 45 jaar dwalen te herstel
len.
woensdag 7 februari 2018
Landbouw moet roer omgooien
Oude foto van boeren op
het land, aan het oogsten
Uit de tijd van voor de
schaalvergroting en voor
de specialisatie, archieffoto
MUSEUM HET LAND VAN STRIJEN
Jules Iding
GASTOPINIE
Jules Iding is SP-politicus en
landbouwkundig ingenieur, opge
leid aan de Landbouw Universiteit
Wageningen en oud-gedeputeerde
van Brabant met Ecologie en
Handhaving in zijn portefeuille.
