Heldin Hermien en zus krijgen rustige oude dag
3
Operators in Botlek negeren alarmsignalen en zetten levens op het spel
Operators van de ExxonMobil-raffina-
derij in de Botlek hebben alle veiligheids
procedures genegeerd toen er vorig jaar brand
uitbrak. Zij brachten levens in gevaar door te
proberen de fabriek draaiende te houden.
In tien minuten tijd gaan 250 alarmen
af, maar de chef van dienst en de ope
rator zetten deze maandagavond 21 au
gustus 2017 de herstart van de uitgeval
len fabriek van de ExxonMobil-raffma-
derij door. De controlekamer, waar an
ders af en toe een enkel lampje oplicht
of piepje klinkt, verandert in een gek
kenhuis. De brand slaat in de installatie
en kleurt de hemel boven de Rotter
damse haven oranje.
Operators negeren met hun pogin
gen om de haperende fabriek aan de
praat te houden elke veiligheidsproce
dure, blijkt uit het gisteren gepubli
ceerde onderzoek naar de brand bij
ExxonMobil, in de volksmond de Esso-
raffmaderij. Volgens de procedures
moeten ze de fabriek stilleggen, maar
ze gaan door. Met gevaar voor eigen le
ven. Zelfs als de vlammen al uit de in-
Doejede
autogordel
om omdat je
anders een
boete krijgt
of voorde
veiligheid?
stallatie met bijna 110 ton brandbare en
giftige stoffen slaan, probeert een van
hen achter de knoppen de boel te red
den. Wonderwel raakt geen van de ze
ven medewerkers gewond.
Hoge druk
Even na 19.30 uur gaat het eerste alarm
af bij de Powerformer-fabriek, een in
stallatie die onder hoge druk en tem
peratuur allerlei stoffen uit nafta haalt
voor de fabricage van benzine. Er is
stroom weggevallen. Het systeem
opent automatisch kleppen om over
tollig gas weg te leiden. De operator re
gistreert wat er gebeurt. De man zit op
dat moment alleen achter het bedie
ningspaneel. Hij kan bogen op 30 jaar
ervaring en na tien minuten besluit hij
dat de kleppen weer dicht kunnen.
Daarna begint een gevecht tussen
mens en fabriek. Bij zijn tweede po
ging sluiten de kleppen, maar er
bouwt zich zo'n druk op in de installa
tie, dat het automatische beveilings-
systeem weer ingrijpt en de fabriek
onderdeel voor onderdeel begint uit te
schakelen. Trippen in jargon.
De operator alarmeert zijn chef. Met
een herstart willen zij voorkomen dat
de Powerformer platgaat. Zij verdelen
de taken om de installatie te herstarten
en roepen de hulp in van nog een extra
operator, die van elders moet komen.
Op hem kunnen ze niet wachten. Bij
elke handeling moeten ze ook steeds
de automatische geactiveerde bevei-
lingssystemen uitschakelen.
In de Powerformer gebeurt van alles:
waar op de ene plek zich druk op
bouwt, valt die op de andere weg. Het
ene onderdeel koelt af, het andere raakt
oververhit. In een fornuis begint staal
te smelten, waarna vloeistofresten in
de gloeiende hitte vallen. Het gaat om
benzeen en tolueen. Om 21.22 uur ko
men vlammen uit het fornuis. In de
schoorsteen wordt dan een tempera
tuur van 860 graden gemeten.
Volksgezondheid
De brandweer heeft het vuur in ander
half uur onder controle, maar de om
geving is bedekt met roet. Boeren
moeten hun oogst weggooien. Exxon
Mobil keert zo'n 20 miljoen euro com
pensatie uit. Volgens de regionale mi
lieudienst DCMR is de volksgezond
heid niet in gevaar geweest.
Een schrale troost, want hoe is het
mogelijk dat ervaren personeel veilig
heidsprocedures negeert? De DCMR
spreekt na het lezen van het onder
zoek, dat ExxonMobil zelfheeft laten
uitvoeren, van een gedragsprobleem
en 'overschatting van de eigen capaci-
teiten'. De provincie heeft een onder
zoek aangekondigd. De brand bij
ExxonMobil staat namelijk niet op
zichzelf. Eerder die zomer gaat de raf
finaderij Shell Pernis plat na een kort
sluiting en kort daarop lekt het bedrijf
giftig waterstoffluoride. Ook hier is
menselijk falen de oorzaak, blijkt uit
onderzoek dat ook gisteren publiek is
gemaakt.
ExxonMobil en Shell laten allebei
weten voortdurend met veiligheid be
zig te zijn. Veiligheidscultuur is lastig
aan te leren, zegt directeur Jos van
Winsen van Shell-Pernis. „Doe jij je
gordel in de auto om omdat je anders
een boete krijgt? Of omdat je letsel wilt
beperken. Het moet uit je zelf komen.
We maken daar voortdurend stappen
in, maar we zullen nooit klaar zijn."
Tegen de medewerkers zijn 'stevige
disciplinaire maatregelen' genomen,
zegt Ellen Ehmen van ExxonMobil.
„Als zij de regels hadden gevolgd, was
dit niet gebeurd." Zij wil niet zeggen of
ze nog bij de raffinaderij werken.
Met dat bedrag kan ook
haar zus, met wie Hermien
samen uitbrak, worden
vrijgekocht. Deze koe staat
nu nog bij een veehande
laar in Eibergen. Met eige
naar Herman Jansen, het
koeienrusthuis en de vee
handelaar zijn sluitende af
spraken gemaakt, zegt
Tweede Kamerlid Esther
Ouwehand van de Partij
voor de Dieren.
Hermien heeft een hel-
denstatus verworven sinds
bekend werd dat ze al we
ken in de bossen rond het
Overijsselse Lettele rond
loopt. Ze ontsnapte toen ze
op transport werd gezet
naar een veehandelaar.
Ook haar zus ontkwam,
maar die werd later gevan
gen. Hermien wist echter
keer op keer te ontkomen
aan het verdovingsgeweer
van de dierenarts en aan
het jachtgeweer van de
plaatselijke jachtopziener.
Toen de avonturen van de
eigenzinnige koe bekend
werden, gingen in het hele
land stemmen op om Her
mien in leven te laten.
De Partij voor de Dieren
startte een crowdfundings-
actie om de koe vrij te ko
pen en haar onder te bren
gen in een koeienrusthuis.
Ouwehand: „Binnen een
week heeft dat 48.000 euro
opgeleverd. Heel veel men
sen hebben een bijdrage
gestort. Al die kleine beet
jes maken samen zo'n groot
bedrag, dat
we niet al
leen Her
mien, maar
ook haar zus
in de opvang
kunnen plaatsen.
Daar kunnen ze blij
ven totdat ze van ouder
dom sterven, in plaats van
in het slachthuis."
Volgende week gaat 'Zus'
er al naartoe. „En Hermien
volgt zodra ze er aan toe is",
zegt Ouwe
hand. „Ze is
nu nog erg ge
strest. Voorlo
pig krijgt ze nog
rust, over een
aantal weken zal ze
worden gevangen met
behulp van andere
koeien."
Eigenaar Jansen liet eer
der al weten dat Hermien
wat hem betreft niet meer
naar de slacht hoeft.
vrijdag 2 februari 2018
GO
CONTROLEKAMER
SPEELf "S
MET VUUR
Leon van Heel
Rotterdam
- Jos van Winsen
(directeur
Shell-Pernis)
De brand op 21 augustus 2017 bij
ExxonMobil was snel geblust, maar
had een ramp kunnen worden door
dat operators tegen alle regels in
de fabriek draaiende probeerden te
houden, fotoanp
Koe Hermien kan de rest
van haar leven doorbren
gen in koeienrusthuis De
Leemweg. Een inzame
lingsactie van de Partij
voor de Dieren leverde
48.000 euro op.
Francisca Muller
Lettele
