Fijn dat ze ons helpen IS te verslaan, maar hun eigen staat kunnen ze vergeten
16
De strijd tussen Koerdische milities en het Turkse leger in de
Syrische regio Afrin duurt voort. Na hun belangrijke hulp tegen IS
worden ze nu zelf bestookt. De pijn snijdt de Koerden door de ziel.
keer, ziet Van Bruinessen. In 1975 zagen
we hetzelfde in Irak. Een tijd lang had
den de Amerikanen de Koerden ge
steund om veel gebieden voor zichzelf
te veroveren. Op verzoek van de sjah van
Iran. Toen de geopolitieke verhoudin
gen veranderden en de sjah de Koerden
niet meer nodig had, lieten Iran en ook
Amerika de Koerden heel hard vallen.
Saddam Hoessein mocht later zijn gang
gaan met gifgas. Het is begrijpelijk dat
Koerden zeggen dat je het Westen abso
luut niet kunt vertrouwen.
Die gooit de strijders van de Koerdische
YPG op een hoop met de PKK, de Koer
dische Arbeiderspartij die door zowel de
Verenigde Staten als de Europese Unie
als terreurorganisatie is aangemerkt.
Bij alle acties en tegenacties in de strijd
tussen de PKK en Turkije zijn meer dan
40.000 mensen omgekomen. Een ge
vecht tegen de gehate Koerden maakt
altijd Turkse nationalistische gevoelens
los en die kan Erdogan goed gebruiken
in de aanloop naar de verkiezingen in
2019. Zijn islamitisch-conservatieve
partij is gedaald in de peilingen.
De Iraakse Koerden dachten ooit dat
ze uit Amerika brede steun zouden krij
gen voor hun referendum. De Koerden
in Syrië dachten te worden beloond
voor het verjagen van IS. Hun verwach
tingen bleken telkens een totale misre
kening.
„Ze zijn onrealistisch. Het is ze vaker
overkomen", zegt Van Bruinessen. Een
blik op de landkaart maakt in een oog
wenk duidelijk dat het gebied dat de ge
droomde staat Koerdistan zou moeten
worden, is opgedeeld tussen vier staten.
Die hebben allemaal grote belangen om
Een groot onrecht voltrekt zich in het
noorden van Syrië, zo voelt het. De
Turkse president Erdogan valt sinds een
week Syrische Koerden aan, dezelfden
die mede namens 'ons' Islamitische
Staat (IS) hebben verjaagd uit Raqqa. Als
stank voor dank laten 'we' de Koerden
nu vallen en mogen ze het zelf uitzoe
ken, al houden ze behoorlijk stand.
Heel kort door de bocht kun je de ge
beurtenissen in Afrin zo uitleggen. Het
Westen en ook de Russen gooien het op
een akkoordje met de Turkse president
die een eigen agenda volgt. Welkom in
de 'real world' waar praktische en stra
tegische belangen worden afgewogen
tegen ethische belangen. En dan leggen
de ethische belangen meestal snel het
loodje.
Het referendum van de Koerden, vorig
jaar, in Irak was een omslagpunt, denkt
Martin van Bruinessen. Hij is Koerden
kenner en hoogleraar antropologie in
Utrecht. Tot aan dat referendum werd
er nog wat sympathiserend naar de
Koerdische dromen gekeken. Maar na
de uitslag werd meteen duidelijk dat het
Westen geen risico wilde nemen met
het beschermen van de Koerden toen
bleek dat de centrale regering van Irak
hardhandig ingreep. Koerdische gebie
den - die in de strijd tegen IS waren
bevochten - werden opnieuw onder
centraal gezag geplaatst.
De geschiedenis herhaalt zich keer op
py s .A ij
TURKI
SYRIË
Ik denk dat Europese
politici bereid zijn tot
heel veel concessies.
En ach ja, de ethiek
hun deel bij hun eigen staat te houden.
Dan snap je dat de Koerden een bijna
onmogelijke strijd voeren. „De Koerden
wisselen voortdurend van bondgeno
ten, die ze dan bij een deel van hun be
langen steunen. Maar dat duurt meestal
niet langer dan een paar jaar."
Motivatie
Maar zo makkelijk als de Turken hopen,
verloopt de strijd in Afrin niet. Koerdi
sche guerrillastrijders van de YPG zijn
goed getraind en hebben een sterkere
motivatie dan de Turkse soldaten en de
jihadisten die tegen ze vechten. Het
Turkse leger heeft bovendien geleden
onder de interne zuiveringen door pre
sident Erdogan. Veel capabele militairen
zijn vervangen. Bovendien zeggen
Amerikaanse militairen te
velde dat zij de Koerden -
hun strijdmakkers tegen
IS - niet laten vallen.
Van Bruinessen: „In
Washington is men bezig
in te schatten hoe groot
het potentieel van Turkije
is als betrouwbare bondge
noot. Moet Turkije misschien
worden opgegeven? De Franse
president Emmanuel Macron
heeft geprobeerd de zaak
in de Veiligheidsraad
aan de orde te stel
len. Ik denk dat de
meeste Europese po
litici niet meer zoveel
sympathie voor Erdogan
hebben. Maar we zien
wel dat Turkije econo
misch, politiek en strate
gisch een belangrijk land
blijft voor Europa. Het
zou een groot verlies zijn
als Turkije geen bondge
noot meer zou zijn en defi
nitief aan de Russische
kant komt. Ik denk dat Eu
ropese politici bereid zijn
tot heel veel concessies. En
ach ja, de ethiek."
donderdag 1 februari 2018
GO
En waar is president Erdogan mee
bezig?
Bob van Huët
Afrin/ Rotterdam
Hoe kon het zo snel veranderen?
Eerst bejubelt het Westen de Koer
den om hun dappere strijd tegen de
jihadisten en nu laten 'we' ze vallen
als een baksteen.
Turkije is bang voor Koerdische
macht in de regio
Koerden (Rh
IRAN
SYRIË IRAK
Baghdad O
Ruim 30 miljoen Koerden
leven verspreid over
vijf landen.
Turkse aanvallen
TURKIJE
Jihadistische
rebellen
Aleppo
Syrisch leger
Idlib
20 km
- Martin van Bruinessen
(Koerdenkenner en hoogleraar
antropologie)
Een enorme
stofwolk ont
trekt geschut
aan het zicht
als het Irakese
leger een
raket afvuurt
op Koerdische
strijders bij
Faysh Khabur
aan de
Turks-Syri-
sche grens.
FOTO'S AFP
Een Koer
dische
strijder.
