8
Voor de jongeren
van toen heeft 1968
een magische klank.
Een jaar van revolutie
tegen de gevestigde
orde. Is 1968 een
halve eeuw later
nog steeds een
kanteljaar of kan het
in de boeken van de
nostalgie?
Amsterdam omgetoverd tot Magies Centrum
het kanteljaar
en dat leidt tot betogingen. Betogin
gen die soms worden begeleid door
tanks en de Nationale Garde. Beto
gingen die met bruut geweld in
bloed worden gesmoord. Een over
heidsreactie die de onderdrukking en
ongelijkheid alleen maar bevestigt en
de jongere generatie nog opstandiger
maakt. Tot op de Olympische Spelen
in Mexico waar de sprinters Tommie
Smith en John Carlos op het erepo
dium staan met gebalde zwarte vuist.
Er is ook de pijn van gruwelijk oor
logsgeweld. De popmuziek predikt
revolutie (van The Beatles, The Doors
tot James Brown). De televisie brengt
oorlogsgeweld voor het eerst tot in de
huiskamer. In Vietnam sneuvelen
Kings dood drukte
ons met de neus
op de feiten: dat we
werden onderdrukt
elke dag tientallen jonge Amerika
nen. In Biafra hongert het Nigeri-
aanse leger een heel volk uit. Biafra
wordt een synoniem voor de doffe
blik van kinderen met een opgebla
zen hongerbuik. De revolte van jon-
VOORLOPER
geren kent geen grenzen, maakt geen
politiek onderscheid. In Tsjecho-Slo-
wakije leert de bevolking wat de
communistische leiders in Moskou
verstaan onder vrijheid. De Praagse
Lente, de droom van een socialisme
met een menselijk gezicht, wordt
vertrapt door soldaten. Alleen de on
vrijheid wordt gedoogd en als die ge
vaar loopt, is er de Breznjev-doctrine,
vernoemd naar de toenmalige presi
dent in het Kremlin. Als het socia
lisme in een 'broederland' gevaar
loopt, krijgen de Sovjet-Unie en haar
bondgenoten het recht in te grijpen.
Volgens historici als Dillingham,
verbonden aan het Spring Hill Col
lege, wordt 1968 'geboren' na het
einde van de WO II. De herwonnen
vrijheid brengt hoop, zorgt voor een
geboortegolf. Twintig jaar later wordt
een nieuwe generatie volwassen, ver
dringen jongeren zich voor de poor
ten van universiteiten. Die zijn er
niet op berekend. Italië heeft één pro
fessor op ruim 200 studenten.
Vastgeroest
De jongeren voelen zich niet begre
pen, de gevestigde orde staat ter dis
cussie: de bestuurders die de weder
opbouw na de oorlogsjaren koesteren
maar inmiddels zijn vastgeroest in
dogma's waar de sleet op zit. Het
mantra 'maak je niet druk, wij zorgen
voor jullie' roept bij jongeren alleen
maar meer onrust op. In de ogen van
de jongeren zijn presidenten als
Charles de Gaulle en Lyndon B.
at er in 1968 iets in
het drinkwater? Wat
is het toch met dat
jaar?" Het is een
vraag die de histori
cus Alan Shane Dil
lingham steevast
voorlegt als hij met de studenten van
nu de gebeurtenissen van 1968 be
spreekt. Die tijdlijn staat bol van
chaos en revolutie. Van bloedig on
derdrukte protesten, oorlogsgeweld.
Een jaar lang lopen jongeren te hoop
tegen rassenscheiding, economische
ongelijkheid, tegen het juk van een
oudere generatie die nauwelijks luis
tert, het altijd beter weet.
Bovendien sneuvelen er twee ico
nen waarop in het bijzonder jonge
ren zo hun hoop hebben gevestigd:
Martin Luther King Jr. en Robert F.
Kennedy. Vermoord met kogels ter
wijl zij pleiten voor gelijkheid en
vrijheid voor iedereen. Weg is de
Summer ofLove van 1967, toen hippies
hun eigen droomwereld creëerden
met San Francisco als hoofdstad. Be
sure to wear someflowers in your hair
zong Scott McKenzie. Die idealen
worden een jaar later vertrapt, aan
flarden geschoten. 1968 begint nog
met Let de sunshine in van de specta
culaire rockmusical Hair maar de
stemming slaat al snel om.
Kennedy
Iedere jongere van toen heeft er beel
den bij. Van Kennedy, badend in het
bloed op de vloer van een hotelkeu
ken. Van het ongelooflijke verdriet bij
de begrafenis van King als zijn
droom van rassengelijkheid is ver
morzeld. De moord op Robert Ken
nedy is een aanslag op de hoop, op
optimisme, op beëindiging van de
oorlog in Vietnam. Een aanslag ook
op de nieuwe president, want de pei
lingen beloven hem een monster
zege. „Kings dood drukte ons met de
neus op de feiten: dat we werden on
derdrukt", zegt professor Sharlene
Sinegal-DeCuir, verbonden aan de
Xavier Universiteit in Louisiana.
Maar die boodschap wordt genegeerd
woensdag 31 januari 2018
GO
Dit is de eerste aflevering van een serie
verhalen over bijzondere momenten in
1968 Van de executie van een Vietcong-
strijder tot de lancering van de Apollo 8.
1968
Chaos en revolutie na de
Central Park, New
York, 1967. Anti-oor-
logsactivist Abbie
Hoffman trouwt met
Anita Kushner. Beide
'bloemenkinderen' zijn
in het wit gekleed.
FOTO GETTY IMAGES
- Professor Sharlene
Sinegal-DeCuiraam
Roerig 1968 gaat aan
Nederland voorbij.
Niet omdat het achter
de feiten aanloopt,
zoals het eerste grote
studentenprotest in
het Maagdenhuis in
1969 doet vermoe
den. Nee, Nederland
liep er juist op vooruit.
In 1968 schudt de
nieuwe Politieke Partij
Radikalen (PPR) de
politiek in Den Haag
flink op, maar de
nieuwe generatie heeft
zich al doen gelden.
De anarchistisch geïn
spireerde actiebewe
ging Provo daagt het
gezag al niet meer uit.
Zij wordt in 1967 opge
heven en heeft zich al
doen gelden met de
'happenings' bij het
Lieverdje op het Spui
in Amsterdam. Zij
speelden in 1966 een
rol in het protest tegen
het huwelijk van kroon
prinses Beatrix en
Claus.
Protest dat uitdraait op
flinke rellen en dikke
wolken van rook en
traangas. De tweede
feministische golf be
staat dan al een jaar.
Maar 1968 laat ook in
Nederland iets na: stu
denten roepen Am
sterdam uit tot Magies
Centrum, een plek
waar alles mag wat
God verboden heeft.
Dat bezorgt Amster
dam een imago van ei
genzinnigheid, van een
grensverleggende stad
met iets meer vrijheid
dan elders. De hoofd
stad heeft sindsdien
die extra aantrekkings
kracht voor jongeren,
ook in 2018, een halve
eeuw later.
Hans van Zon
San Francisco
