'Een keer
per maand
de was doen'
9
Nog even en er komt geen druppel water meer uit de
kraan in Kaapstad. De Zuid-Afrikaanse metropool kampt
met een ernstig watertekort en is daarmee zeker niet
de enige plek op aarde. „Water is wereldwijd het belangrijkste
onderwerp van dit moment."
Hooguit twee minuten douchen. De wc
slechts twee keer per dag doorspoelen.
Het water is voor de inwoners van Kaap
stad op rantsoen door de aanhoudende
droogte - de ergste in honderd jaar.
Vanaf 1 februari is er voor maximaal 50 liter per per
soon per dag beschikbaar. De tuin sproeien of de auto
wassen is uit den boze. De gemeente waarschuwt dat
iedereen zich hier aan móet houden. Zo niet, dan
daalt het peil in de spaarbekkens zo ver dat er geen
druppel meer door de leidingen zal stromen.
Het probleem in Kaapstad staat niet op zichzelf.
Over de hele wereld raakt het water sneller op dan
het wordt aangevuld. Nu al verdringen 7,5 miljard
dorstige wereldburgers zich rond de tap en daar ko
men er tot 2050 naar verwachting nog een miljard
mensen bij. Eerder deze maand zei VN-baas Antonio
Guterres dat in 2050 wereldwijd de vraag naar zoet
water met nog eens 40 procent zal stijgen en dat dan
zeker een kwart van alle mensen in landen wonen
met een chronisch gebrek aan water.
Zelfs in het kleddernatte Nederland bestaat water-
schaarste, benadrukt Rijkswaterstaat. „Zeker als er
langere tijd weinig regen valt in het stroomgebied
van de grote rivieren of er via de Rijn en Maas minder
water ons land binnenkomt. Het leidt tot problemen
met de drinkwatervoorziening, de landbouw, de
scheepvaart, de industrie en de natuur."
Er is oneindig veel water op aarde maar het zit vrij
wel allemaal in de oceaan. Dat water is te zout om te
worden gebruikt als drinkwater of voor de landbouw.
Slechts 3 procent van al het water op aarde is zoet
maar daarvan zit weer 70 procent gevangen in
sneeuw en ijs en 29 procent als grondwater in de bo
dem. Minder dan 1 procent van al het zoete water op
aarde zit in meren, rivieren en moerassen en daarvan
is slechts 1 procent geschikt als drinkwater.
Ontzilten
Om de dorst te lessen bouwden onder meer de rijke
oliesjeiks in Dubai of Koeweit zogeheten ontziltings-
installaties, die zout zeewater omzetten in drinkwa
ter. Toch gelooft Kees van Leeuwen, hoogleraar wa
termanagement en stedelijke ontwikkeling aan de
Universiteit Utrecht, niet dat het ontzilten de water-
schaarste op de wereld gaat oplossen. „De methode is
erg duur. Zulke installaties zijn van kostbaar roest
vrij staal want het zout tast andere metalen aan. Bo
vendien is veel energie nodig om het zoet te maken
en smaakt het water niet zo lekker."
Het zout dat overblijft, gaat vaak terug naar zee waar
het milieuschade veroorzaakt, waarschuwen milieu
organisaties. Grote delen van de Perzische Golf zouden
al zo zout zijn dat het water ongeschikt is voor de ont-
ziltingsinstallaties.
Beter is het volgens Van Leeuwen om zoveel moge
lijk van de weinige neerslag die valt in droge gebieden
op te vangen, bijvoorbeeld in regentanks maar ook via
de bodem.
„Nu pompen steden veel grondwater op dat niet
meer wordt aangevuld via de neerslag, omdat alles is
dichtgemetseld en het water niet meer in de bodem te
rechtkomt. Het water stroomt rechtstreeks via straten
en riolen in afwateringskanalen vanwaaruit het via ri
vieren in zee belandt. Zo gaan grote hoeveelheden
kostbaar water verloren."
Schaarste
Volgens de hoogleraar leggen meer en meer steden
parken en ander groen aan om water de kans te geven
in de bodem te zakken. „Vrijwel iedereen is het er in
middels over eens dat water wereldwijd het belang
rijkste onderwerp van dit moment is. Waterschaarste
staat bij organisaties als de Wereldvoedselorganisa
tie FAO of het Wereld Economisch Forum op vrijwel
elke vergadering bovenaan de agenda."
Vooral in de landbouw en het transport is een we
reld te winnen, zegt Van Leeuwen. „Nu bereikt een
derde van al het voedsel de consument niet omdat
het bederft of wordt verspild."
Maar ook de productie van ons eten vraagt duize-
Door minder vlees te eten kunnen
we het waterprobleem op de
wereld grotendeels oplossen
lingwekkende hoeveelheden vocht. Zo is alleen al
voor één fles wijn, gemiddeld 400 liter water nodig,
blijkt uit Twents onderzoek naar de 'watervoetafdruk
van de wereld'.
Van Leeuwen stelt dat boeren het watergebruik
makkelijk kunnen terugschroeven. „Bijvoorbeeld
door gewassen niet te besproeien onder de bran
dende zon, want daarmee gaat veel water verloren
door verdamping. Of door elke plant via slangetjes af
zonderlijk een paar druppels te geven."
De vleesproductie drukt de grootste stempel op het
waterverbruik. Een kilo rundvlees vraagt 15.145 liter
water vooral voor de granen en andere gewassen die
de dieren eten.
„We hoeven wat mij betreft niet allemaal vegeta
riër te worden maar alleen al door minder vlees te
eten kunnen we het waterprobleem op de wereld
grotendeels oplossen en daarmee ook politieke en so
ciale onrust. Ik ben positief over de toekomst maar
dan moet de wereld de komende jaren grote stappen
zetten. Zo niet, dan komt een stroom vluchtelingen
op gang, die we niet eerder hebben gezien."
EGYPTE
vrijdag 26 januari 2018
GO
Gerben van 't Hof
—Kees van Leeuwen, hoogleraar
watermanagement en stedelijke ontwikkeling
KAAPSTAD Water verdwijnt als
sneeuw voor de zon. Het is
warm en het waait. Het ver
dampt waar je bij staat. Regen is
er het afgelopen jaar nauwelijks
gevallen. Kaapstad zucht en
steunt onder de droogte en het
daaruit voortvloeiende waterte
kort. „Het is behelpen, elke dag
weer", zegt de Nederlandse Elly
Beek, inwoner van de Zuid-Afri
kaanse miljoenenstad. „Er komt
nog water uit de kraan maar ik
koop soms ook water in vijf liter
flessen die uit andere delen van
het land zijn aangevoerd. De
duurste was omgerekend 1,60."
„Het water is om mee te koken,
tandenpoetsen, douchen, de
afwas doen. Al het afvalwater
gaat bij de planten in de tuin. De
wc mag maar één keer per dag
worden doorgetrokken. We
mogen maar één keer een was
draaien. Ik heb dus maar wat
extra lakens gekocht om schoon
beddengoed te houden."
„De autowasserettes in de stad
zijn dicht of gebruiken uitslui
tend gebruikt water. Het vullen
van een privézwembad is uit den
boze. Controleurs vliegen met
helikopters boven de stad om na
te gaan of het niet toch stiekem
gebeurt."
„Een deel van de inwoners heeft
een eigen waterput. Ook dat
water telt mee met het geldende
rantsoen. Helaas houdt niet ie
dereen zich hieraan. Die mensen
verpesten het voor de rest."
„Zolang er nog water uit de
kraan komt, is er nog te leven
met de waterschaarste. Maar ik
houd mijn hart vast. Vanaf vol
gende week gaat het maximum-
verbruik per persoon terug naar
50 liter per dag. Daar kun je vrij
wel niks mee. Hopelijk houden
we het vol tot mei. Dan begint de
winter en is er kans op regen."
óf-
FOTO'S AP, AFREPA
5 Egypte vreest dat
Ethiopië minder
water door de Nijl
laat stromen, nu ze een
grote dam aan het bou
wen zijn. Onder meer
sperziebonen die in Ne
derland verkrijgbaar zijn,
worden geteeld op de
Egyptische woestijnbo
dem omdat door het
warme klimaat meerdere
oogsten per jaar mogelijk
zijn. Maar Egypte kan niet
terugvallen op voorraden
regenwater, want er is
bijna nooit neerslag.
WATERRISICO'S
Optelsom van risico's
op drinkwatertekort,
neerslagtekort of -
overschot, droogte
en overstromingen.
Extreem hoog
Hoog
Medium
Laag-medium
Laag
Engeland
Kaapstad
