COUPURE 1
Mama, er zal toch geen
overstroming komen?
smr
5
Koos Hage maakte
de Ramp van 1953
mee in Stavenisse.
Nu probeert hij de
stroomgaten van
toen met
markeringspaaltjes
in de herinnering
vastte leggen.
Deel uw
persoonlijke
verhaal
26 JAN t/m 24 MRT 2018
BIJ U IN HET THEATER
We staan bovenop
de dijk van Stave-
nisse, aan het eind
van de Pilootweg.
Ouwerkerk aan de
overkant van de Oosterschelde ligt
verrassend dichtbij, je ziet het witte
gebouw van restaurant De Vierban
nen. Even later horen we de kerk
van het Schouwse dorp twaalf uur
slaan - de wind zit uit die hoek. Iets
meer westelijk ligt de Zeelandbrug
mooi te wezen. En als we nog iets
verder draaien maakt de televisieto
ren van Goes de Zeeuwse aardrijks
kundeles compleet.
Koos Hage komt vaak op deze
plek. Op een doordeweekse winter
ochtend liggen de Oosterschelde en
de achter de dijken verscholen pol
ders er slaperig bij. Dat was in de
nacht van 31 januari op 1 februari
1953 wel anders. Een enorme storm,
via twee dijkgaten liep de polder
van Stavenisse in een mum van tijd
vol. De zeewering, waar we nu op
staan, is grofweg twee keer zo breed
en hoog als de dijk toen. Van de in
de rampnacht geslagen dijkgaten is
geen spoor meer te bekennen.
Daarmee komen we op het pro
ject, dat Koos Hage de afgelopen ja
ren heeft opgezet. Hij wil alle 96
stroomgaten, die tijdens de Februa-
riramp ontstonden, met informa
tiepaaltjes markeren. Of dat ook
daadwerkelijk gaat gebeuren, is de
vraag. De zes rond het Volkerak ge
legen gemeenten - waaronder Tho-
len en Bergen op Zoom - hebben el
kaar gevonden in de Samenwer
kingsovereenkomst Waterpoort. Zij
staan positief tegenover het initia
tief van Hage. Ook het Watersnood
museum in Ouwerkerk is voor het
plan geporteerd. De rest van Zee
land vindt vooralsnog de kosten te
hoog.
Als je de catastrofale watersnood
in herinnering wilt houden, zijn
markeringen van de stroomgaten
noodzakelijk. Hage bezocht met
oud-waterstaatsman Leendert Becu
de dijk bij Bath. Becu had daar zelf
geholpen met het dichten van het
gat. Toen hij er niet zo lang geleden
weer stond kon hij het stroomgat
niet meer aanwijzen. Dijkverzwa
ringen hebben de sporen van de
Ramp drastisch uitgewist.
Nakomertje
Op de dijk bij Stavenisse wijst Koos
Hage: de boerderij bij de witte mo
len net buiten het dorp Stavenisse,
daar woonde hij met zijn ouders en
de voor de oorlog geboren twee
broers en zus. Koos was een nako
mertje, hij was vijfjaar toen de dijk
het begaf Zijn vader en oudste
broer Arie waren in de rampnacht
paraat bij de coupure van de haven
van het dorp. Ze kwamen hem ha
len om bij kennissen in het dorp de
nacht door te brengen. Voor hij ging
zette hij zijn van Sinterklaas gekre
gen doos met Temsi Meccano nog
hoog op het dressoir. Moeder en zus
Jo wilden nog wat redderen in huis.
Ze werden overvallen door het wa
ter. Koos Hage: „Mijn zus was een
goede zwemster. Vanaf de dijk heb
ben mensen haar nog zien zwem
men. Ze had iets onder haar arm -
dat moet mijn moeder zijn geweest.
Pogingen om haar een touw toe te
werpen mislukten." Een oogge
tuige liet optekenen: „Met de lich
ten van een tractor werd op haar ge
schenen en ze probeerde tussen het
wrakhout bij de man met het touw
te komen. Maar ze haalde het niet.
Die rauwe kreten van haar, die ver
geet ik nooit meer."
De boerderijwoning werd weg
geslagen. Koos Hage: „Ons huis was
nog jong, van 1928. Op de fundering
waren strookjes draadglas gelegd
om optrekkend vocht tegen te gaan.
Die constructie was niet bestand
tegen de dwarskracht van het wa
ter."
Hage kwam na diverse evacuatie
adressen in 1956 op de nieuwe boer
derij van broer Bram in de Noord
oostpolder terecht. Daar groeide hij
op. Na zijn studie bouwkunde in
Delft belandde hij in Rotterdam,
waar hij tot 2012 als stedenbouw
kundige voor de gemeente werkte.
In die functie was hij in 2010 nauw
betrokken bij het project 'Brand-
grens', het markeren van de grens
tussen de in 1940 verwoeste stad en
het gespaarde deel.
Zo kwam hij op het idee om ook
de stroomgaten van 1953 van mar
keringspaaltjes en -stenen met pas
sende teksten te voorzien. Toen dat
plan maar moeizaam op gang
kwam, besloot hij twee jaar geleden
eerst de 'Atlas van de Watersnood'
samen te stellen. Nu is hij weer
volop in de weer met het marke
ringsproject. Er is een speciale app
in ontwikkeling. Voor het Waters
noodmuseum heeft hij in twee pla
ten graniet een kartografisch mo
nument ontworpen van het delta
gebied en de Afsluitdijk. Graniet,
dat kan de tijd weerstaan.
r
EXACTE SPEELDATA -LOCATIES
www.theaterzeelandia.nl
dinsdag 23 januari 2018
PC
Koos Hage markeert de gaten
Jan van Damme
Koos Hage op de dijk bij Staver
ISe. FOTO JOHAN VAN DER HEIJDEN
THEATER
Mijn moeder en ik
woonden in 1953 in
het Brabantse Heij-
ningen en Fijnaart.
Ik was toen net 8
jaar. Op 31 januari
1953 gingen wij voor een paar
dagen logeren bij mijn oom en
tante op het eiland Tholen in de
plaats Stavenisse. Mijn oom was
bij de politie en had dienst die dag
en avond vanwege de zware
storm die al de hele dag over Zee
land raasde. Ik was die middag al
erg onrustig en vroeg mijn moe
der: 'Er zal toch niks ergs gaan
gebeuren?' Waarop mijn moeder
zei: 'Natuurlijk niet'.
De avond viel en ik herinner mij
dat er een hond erbarmelijk en
onophoudelijk begon te huilen en
te blaffen. Toen ik naar bed moest
was ik bang en hoorde nog steeds
die hond en vroeg mijn moeder
opnieuw: 'Mama, er zal toch geen
overstroming komen?'
Rond half elf kwam mijn oom thuis
en vertelde dat we onmiddellijk
naar het gemeentehuis moesten
gaan vanwege gevaar voor dijk
doorbraak. Het gemeentehuis
staat op het hoogste punt van
Stavenisse, aan de haven. Wat er
toen allemaal gebeurde, zal ik
nooit meer vergeten. Mijn tante
zei tegen mijn moeder: 'Jenny, zet
je pantoffels maar op de piano,
want dan blijven ze wel droog'.
Eenmaal buiten moesten we door
de ijzige kou en de zware storm,
waar we tegenop moesten bok-
De redactie van de PZC is op
zoek naar persoonlijke verha
len over de Watersnoodramp.
De bijdragen die we ontvan
gen, plaatsen we op onze web
site. U kunt uw verhalen mailen
naar web@pzc.nl.
sen. Het leek een nachtmerrie. In
het gemeentehuis waren allemaal
mensen op de bovenste verdie
ping. Het water steeg steeds ver
der en je hoorde het klotsen van
het water tegen de trappen. Men
sen huilden, zongen psalmen en
waren bang door de vloer te zak
ken, omdat het daar veel te vol
was. Twee lange en angstige
nachten hebben we daar gezeten
en toen zijn we met bootjes door
de ramen gered (zo hoog stond
het water!) en weer naar een an
dere boot gebracht.
We waren alles kwijt, want in Fij
naart was ook alles weggeslagen
en verzwolgen door het water. Het
is iets was je nooit vergeet!
Getuigenis uit de collectie van het
watersnoodmu
seum
Een bijzonder theaterstuk over de
watersnoodramp van 1953 met Marlies
Hamelynck en Bram Kwekkeboom
"Toekijken bij dit spel wordt bijna letterlijk
adembenemend." - Willem Nijssen, PZC
