V1
Juf, bakker, chauffeur: iedereen staakt (heel af en toe)
7
Tweede Kamer schrikt van conclusies rapport commissie-Van der veer
Éi
1
Incidenten worden wel gemeld, maar
er wordt te weinig van geleerd. De com
missie adviseert de militaire en ambte
lijke leiding van veiligheid een priori
teit te maken en een toezichthouder
aan te stellen die gevraagd en onge
vraagd advies geeft over veiligheid.
Na het vernietigende oordeel van de
Onderzoeksraad voor Veiligheid
(OW) over het fatale mortierongeluk
in Mali, liet Defensie onderzoeken of
het ministerie nalatig of verwijtbaar is
geweest. Er blijkt van alles mis met de
veiligheid, maar uitgerekend op die
cruciale vraag gaf de onderzoekscom
missie geen antwoord.
Het ministerie dat gewend is te vech
ten tegen een vijand van buiten, moet
nu binnen de eigen organisatie aan de
slag om de cultuur te veranderen.
De Tweede Kamer noemt de conclu
sies 'schokkend' en wil snel een debat
over het rapport. Het is immers de
tweede keer in vier maanden tijd dat
Defensie dergelijke harde conclusies
gepresenteerd krijgt.
In het rapport van de OW werd eind
september vorig jaar geconcludeerd dat
de veiligheid en zorg voor de militairen
ondergeschikt is geraakt aan de poli
tieke wens om de missie in Mali voort
te zetten. Daar kwamen in 2016 door
ondeugdelijke mortiergranaten twee
militairen om. In datzelfde jaar werd
een commando doodgeschoten tijdens
een oefening in Ossendrecht. De wan
den van de schietbaan waren van vinyl;
kogels vlogen er dwars doorheen. Ook
over dit schietincident publiceerde de
OW een kritisch rapport.
Maar al in 2015 werd - in opdracht
van Defensie - de veiligheidscultuur
tegen het licht gehouden. Dat rapport
bleef geheim, maar de commissie-Van
der Veer onthulde gisteren dat Defensie
ook toen een onvoldoende scoorde. De
krijgsmacht werd 'gewezen op om
vangrijke lacunes in de bedrijfsveilig
heid'. Pas anderhalfjaar na het verschij
nen van dat onderzoek - en drie omge
komen militairen later - kwam er een
actieplan.
Presentatie
Commissievoorzitter en oud-Shell-
topman Jeroen van der Veer tekende
gisteren tijdens de presentatie van het
rapport aan dat er 'de laatste jaren' fors
is bezuinigd - óók op het aantal veilig
heidsfunctionarissen bin
nen de krijgsmacht. „Je
kunt niet zeggen dat
Defensie onveilig is Syï
benadrukte hij, „maar -
Defensie kan wel meer
'in control'zijn. Er moet
worden gestreefd naar AS^j
maximale veiligheid."
Je kunt niet
zeggen dat
Defensie
onveilig is
Zijn commissie deed daarom zeven
aanbevelingen - waaronder het optui
gen van een eigen onderzoeksraad en
de aanstelling van een toezichthouder
- en minister Ank Bijleveld van Defen
sie beloofde die direct allemaal over te
nemen. „Aan militaire missies kleven
altijd risico's. Maar onnodige risico's
moeten we voorkomen."
Volgens Van der Veer moet Defensie
leren van het bedrijfsleven. Daar zijn
ook regels waaraan iedereen zich
moet houden en als dat niet ge
beurt, wordt er opgetreden, zo
stelde hij. „Oók als de baas weg
kijkt."
Binnen de hiërarchische mili
taire structuur moeten onderge
schikten voortaan ook hun meerderen
gaan corrigeren. Dat moet kun
nen, vindt Bijleveld. „Mede
werkers moeten dan we
ten dat ze niet worden
bestraft of geen social
outcast worden."
De commissie
werd ingesteld door toenmalig Defen
sieminister Jeanine Hennis - op de dag
dat zij aftrad om het vernietigende rap
port over het mortierongeval in Mali.
De veiligheidscultuur was slechts één
van de twee onderzoeksopdrachten die
Hennis aan de vierkoppige commissie
meegaf. Die moest ook onderzoeken 'in
hoeverre er op enigerlei moment
sprake is geweest van nalatig en/of ver
wijtbaar handelen'.
Meteen in het voorwoord wordt al
duidelijk dat daar geen antwoord op
komt. Dat was niet aan deze commissie,
zei Van der Veer, om op individueel ni
veau iemand aansprakelijk te stellen als
de hele organisatie steken liet vallen.
„Wij vinden dat Defensie meer had
kunnen doen."
Over de civielrechtelijke afwikkeling
wordt volgens minister Bijleveld al ge
ruime tijd gesproken met de nabe
staanden. Het gaat over de uitbetaling
van een schadevergoeding. „Defensie
zal hierbij haar verantwoordelijkheid
nemen."
Ja, er wordt meer gestaakt dan
voorheen", signaleert hoogleraar
sociaal recht Barend Barentsen.
Deze week kregen de 12.000 werk
nemers in het streekvervoer na
een landelijke staking een nieuwe
cao. De werkdruk wordt aange
pakt, er komt een loonsverhoging
van 8,3 procent in drie jaar én een
vaste baan voor 1.000 uitzend
krachten.
Het primair onderwijs kondigde
donderdag een estafettestaking
aan. Er is 270 miljoen euro toege
zegd voor meer salaris, maar de
leraren willen 900 miljoen. Tijd
voor de derde stakingsronde dus.
Vakbonden en werkgevers on
derschrijven de trend. „Ons 'sta
kingsboekjaar' van 2018 begon
in december 2017 al", vertelt José
Kager van vakbond FNV. „En in
nog geen twee maanden tijd wa
ren er al de stakingen of stakings
dreiging bij leraren, bakkers,
PostNL, ambulancemedewerkers,
buschauffeurs, KLM-personeel,
kartonfabriek Pillopak, Swissport
op Schiphol, noem maar op."
2018 is het jaar van de werkne
mer, zegt Maurice Limmen, voor
zitter van vakbond CNV: „De be
drijfswinsten zijn torenhoog,
maar die gaan nu vooral naar aan
deelhouders en investeerders. Het
wordt hoog tijd dat hardwerkend
Nederland er ook van profiteert."
In de sectoren die in de lift zit
ten, moet boter bij de vis, stelt
Limmen. „Zeker als we zien dat de
lonen zelfs in het economisch top
jaar 2017 nog achterblijven. We
sluiten acties zoals bij het open
baar vervoer en onderwijs in an
dere sectoren niet uit."
De groei van het aantal stakin
gen is in Nederland relatief, zegt
hoogleraar Barentsen, omdat hier
van oudsher niet of nauwelijks
wordt gestaakt. „Op heel veel dos
siers worden werknemers en
werkgevers het toch wel eens. Sta
ken is minder nodig: soms is een
paar uurtjes of een dagje genoeg."
Kees de Vos van CNV vindt sta
ken een laatste redmiddel. „We
doen dat alleen als we er met pra
ten echt niet uit komen. Het is niet
zo dat we zitten te wachten tot we
weer kunnen gaan staken. Het is
vaak wel dé manier om de onder
handelingen een zetje te geven."
Staken lijkt dus te werken. Hoe
wel... een zaak waarin partijen el-
kaars bloed wel kunnen drinken,
is de supermarktrel tussen FNV en
Jumbo. Zij liggen al 2,5 jaar in de
clinch over salaris, toeslagen en
andere regelingen.
Dagvaarding
„Jumbo handelde illegaal door tij
dens een staking externe uitzend
krachten in te zetten om de drukte
op te vangen", licht Debbie van
Leiden van FNV Handel toe. „We
bereiden een dagvaarding voor, we
eisen 500.000 euro voor hun over
treding."
Hoe hard wordt het stakingsduel
uitgevochten? „Als het om banen
en rechtvaardigheid gaat, komt er
zeker felheid bij kijken. Maar het
hoort ook bij het onderhande-
lingsspel", relativeert De Vos. „Het
helpt nog wel om even te dreigen.
En als het niet werkt om een
nieuw aanbod op tafel te krijgen,
dan heeft het gesprek in elk geval
een nieuwe impuls gekregen."
Hoogleraar Barentsen valt de
CNV-man bij. „Staken is een
uitlaatklep, een stok achter de
deur. En in Nederland is het ook
vaak een stok die achter de deur
blijft staan."
zaterdag 20 januari 2018
GO
Veiligheid tijdens militaire
missies is in het geding
De veiligheidsprocedures tijdens
militaire missies zijn onvoldoende.
Defensie heeft te weinig gedaan om
de veiligheid van militairen in het
buitenland te waarborgen. Dat con
cludeert de commissie-Van der Veer
die de besluitvorming, cultuur en
mentaliteit bij missies onderzocht.
Hanneke Keultjes
Den Haag
M A1
Eerbetoon aan de slachtoffers van het mortierongeval in Mali.
- Jeroen van
der Veer
Leraren leggen het werk neer,
bakkers stoppen met bakken en
buschauffeurs laten hun bus in
de remise. Is staken de nieuwe
trend?
Maurice de Zeeuw
Den Haag
