li
V
Klausing schrijft over vergeten vissersopstand in Oostende
ZEELAND 11
De Vissersopstand van 1887 in
Oostende kostte aan vijf mensen het
leven. Maar bijna niemand weet nog iets
van die revolte. Doris Klausing schreef er
een boek over: Tot elke prijs.
Zuiderburen
SAMQL.)
zv
Wel vissers gij moet lij
den en zoeken naar een
stukje brood. Niemand
kan u verblijden, gij
lijdt veel hongersnood. Komt gij naar
uw loon te vragen, zij verachten u als
een arme man. Zij willen u de zee in
jagen, zonder eten, wat denkt gij er
van?
Zo luidt de eerste strofe van het
Lied van de Visschers. Louis Van
den Eeckhaute, straatzanger van
beroep, schreef het in 1887. Van
den Eeckhaute vervulde in dat
jaar zijn dienstplicht in Oostende.
Van dichtbij zag hij de armoede
en het sociale onrecht waar de vis
sers onder gebukt gingen. Deze
onschuldige tekst kwam soldaat
Vanden Eeckhaute op dertien
maanden strafkamp te staan. Toen
hij het kamp verliet, schreef hij
meteen een lied over zijn deten
tie. Weer drie maanden het ge
vang in. En een forse geldboete...
Het schetst een beeld van de so
ciale verhoudingen zoals die aan
het aan het einde van de negen
tiende eeuw met knoet en klasse-
justitie in stand werden gehou
den. Het was de tijd waarin baan
brekende uitvindingen het licht
zagen, de kunst floreerde en de
economie - onder invloed van de
industrialisatie - tot bloei kwam.
Maar lang niet iedereen profi
teerde daarvan. Zonder geld of op
leiding vond je op z'n best slecht-
betaald zwaar werk. Arbeid die
door de ontwikkeling van allerlei
machinerie steeds schaarser werd.
Voor de vissers in Oostende stond
werk al gelijk aan een leven in ar
moede; werkloosheid was de
meest zekere weg naar de bedel
staf. En de leefomstandigheden in
het Oostendse Visserskwartier
waren ontluisterend.
„In de Sint Franciscusstraat za
ten gezinnen met twaalf tot vijf
tien mensen samengehokt op een
kamer", zegt Doris Klausing. In
november verscheen haar boek
'Tot elke prijs' over de Oostendse
Vissersopstand van 1887. „Toilet-
ten hadden ze niet. Op de binnen
plaats was een plank met een gat
erin voor tweehonderd mensen
en er was één waterpomp be
schikbaar. Ziektes waren dan ook
aan de orde van de dag. Alcoho
lisme tierde welig en veel mensen
waren analfabeet. Het was droef."
Het was ook de tijd waarin Oos
tende juist opgestuwd werd in de
vaart der volkeren. Het vissers
stadje werd getransformeerd tot
mondaine badplaats voor de ge
goede burgerij. Koning Leopold II
zag dat graag en het Oostendse
gemeentebestuur gaf gehoor aan
die wens. De miserie in het Vis
serskwartier werd volledig gene
geerd. Juist toen de nood onder de
vissers het hoogst werd.
„Vanaf 1834 gaf de Belgische re
gering een toelage aan vissersbo-
Gezinnen zaten met
twaalf tot vijftien
mensen samen
gehokt op een kamer.
Het was droef
ten die op zoute visserij gingen,
haring of kabeljauw", zegt Doris
Klausing. „Nederland en Frank
rijk deden dat ook. De Oostendse
vloot is meer dan verdubbeld in
de periode tot 1867. In dat jaar is
die toelage afgeschaft en de vloot
decimeerde weer zienderogen. In
1870 schafte de regering ook nog
de invoerrechten voor vis uit an
dere landen af. Dat resulteerde in
dumpprijzen op de vismijn in
Oostende. Er was te veel vis."
En zo ontkiemt de Vissersop
stand. Het is augustus 1887. En
gelse vissers proberen hun waar
aan te landen, maar hun Oos
tendse collega's steken daar een
stokje voor: wegwezen met die
goedkope broodroof! Het gaat er
enkele dagen stevig aan toe. Bur
gemeester Karei Janssens geeft
gendarme en burgerwacht de op
dracht om de opstand 'tot elke
prijs' de kop in te drukken. Als de
burgerwacht (gekscherend 'ope
retteleger' genoemd) gaat schie
ten, vallen er vijf doden: vier vis
sers en een omstander die niets
met de opstand te maken heeft.
Commissaris Francois van de gen
darme krijgt er een medaille voor.
Naar burgemeester Karei Janssens
wordt een straat vernoemd. En
zestig vissers krijgen torenhoge
boetes die hen verder in de uit
zichtloze armoede storten.
Het was vooral aan aalmoeze
nier paster (pastoor) Henri Pype
(spreek uit: Pupe) te danken dat
het leven van de vissers zich vanaf
1887 enigszins ten goede keerde.
Hij zamelde geld in en stichtte
een vissersschool die uitgroeide
tot een voorbeeld voor het tech
nisch onderwijs. Doris Klausing:
„Als bij een groot gezin de nood
hoog was en de vader door een
kwetsuur niet mee kon op zee,
ging paster Pype in zijn plaats en
gaf het geld aan de familie. De
oude vissers zeggen nu nog: 'Hij
was de vader der vissers'." De dag
dat paster Pype stierf (1926), lag de
visserij in Oostende stil.
Anno 2018 leidt de Oostendse
vloot een sluimerend bestaan. Er
is niets in de stad wat herinnert
aan de opstand van 1887. Doris
Klausing wil met 'Tot elke prijs'
(waarin ze feiten en fictie heeft
gecombineerd) het verhaal levend
houden.
„De jeugd kent het niet meer.
Mijn drijfveer achter al mijn ver
halen is het bewaren van ons erf
goed. In dit geval het maritiem
erfgoed. De visserij wordt hier
stilaan doodgeknepen."
PZC ONLINE
mjêêM
Het weer van
vandaag wordt
weerkundig een
depressie
genoemd. Dat
klopt wel op een
dag als vandaag.
#BlueMonday
#weer #Regen
dinsdag 16 januari 2018
Aanklacht tegen onrecht
In de rubriek Zuiderburen
werpen we wekelijks
een blik over de Belgische
grens. Deze week: De mi
sère van de vissers in Oos
tende werd genegeerd.
Peter van den Assem
De burgerwacht schiet op de opstandige vissers. Houtsnede
uit Le Globe lllustré.
De gendarmen (met bondmutsen) onder leiding van comman
dant Francois drijven de opstandelingen uiteen, foto le globe illustré
Doris Klausing bij het beeld van paster (pastoor) Pype naast de
Petrus en Pauluskerk: „Ze noemen hem nu nog de vader der vis
sers." FOTO PETER NICOLAI
- Doris Klausing, auteur Tot elke
prijs'
Het boek 'Tot elke prijs' kost
€19,99 en is onder meer te ver
krijgen via zorrobooks.be
HET GEMAK VAN DE APP
Voor het laatste nieuws
kunt u natuurlijk op elk uur
van de dag terecht bij de
PZC online. Op de desktop,
laptop, tablet of smart-
phone, altijd het actuele
nieuws tot uw beschikking;
24 uur per dag, 7 dagen
per week.
Wilt u het nog gemakkelij
ker, installeer dan de PZC-
nieuwsapp op uw tele
foon. Met slechts één klik
opent u de app en ziet u
wat er op dit moment
speelt in uw buurt, de rest
van Zeeland en de wereld.
Ook in de app heeft elke
regio zijn eigen pagina. Bo
vendien kunt u via de knop
'Net binnen' altijd het laat
ste nieuws op een rij zien.
mm 4
TWITTER
dylan wildschut
@dylanwild94
De feestdagen zijn voorbij,
goede voornemens in het
water gevallen, geen zicht
op vakantie en het is koud,
grijs en nat. De derde
maandag van januari is offi
cieus de deprimerendste
dag van het jaar.
ONLINE TOP-5
Meest gelezen op PZC.nl:
1. Vrouw ernstig gewond na
zware aanrijding
2. Piet Fase hangt bewa
kingscamera's op
3. Nederlandse stellen:
maar drie keer seks per
maand
4. Cash of digitaal, dat is
de vraag
5. Adriaan vraagt burge
meester om een McDo
nald's
Kijk op www.pzc.nl of
@pzcredactie
f! facebook.com/depzc
@pzcredactie