M
9
komen, is er overschot en putten we
de wereld uit. In het eetbare stuk van
de donut, daar moeten we zijn. En
- surprise surprise - bij het gros van
de 21 terreinen die Raworth defini
eerde, is dat nu niet het geval. Veel
mensen leven in armoede en hebben
geen schoon water. De wereld gaat
ondertussen naar de klote.
Dat moet anders, vindt Raworth,
voorheen onderzoeker bij Oxfam, nu
werkzaam voor de Universiteit van
Oxford. En om dat voor elkaar te krij
gen moeten de bestaande economi
sche modellen op de schroothoop.
Economische groei mag geen doel op
zich meer zijn. Sterker nog, eeuwige
groei is onmogelijk, aldus de Britse,
want de natuur kent zoiets ook niet.
Ter illustratie toont ze de groeicurve
van een boom en een olifant. En
inderdaad, die worden niet eeuwig
groter.
Haar inspiratie haalt ze uit haar
jeugd. „Ik groeide op met het gat in
de ozonlaag, met beelden van
hongersnood in Ethiopië, met een
olieramp voor de kust van Alaska. Ik
wilde daar iets aan doen, en dacht dat
ik dat kon bereiken met de moeder
taal van sociaal beleid: de economie."
Maar al snel raakte ze teleurgesteld in
haar vakgebied, en de manier waarop
die met de problemen in de wereld
omgaat.
Jan Peter Balkenende, tussen 2002
en 2010 minister-president van ons
land namens het CDA, is een uitge
sproken fan van Raworth. Bij alle
presentaties die hij geeft, laat hij haar
naam vallen. „Ik vind haar werk
inspirerend. Ze wil elementen als
klimaatverandering en ongelijkheid
voluit integreren in de economische
theorie. Ze zegt: we moeten ons
denken veranderen. Daar heb ik zelf
ook jaren voor gepleit, daarom voel ik
een zekere verbinding met haar. Het
gaat niet om het ik en nu, maar om
het wij en later. Dat deel ik helemaal
met haar."
Revolutie in denken
Tja. Wie niet, zou je bijna zeggen.
De zaal zit niet voor niks zo vol. Nie
mand wil armoede, niemand wil dat
de wereld naar de haaien gaat. De
belofte van een nieuw model, een
revolutie in het denken, blijkt erg
aanlokkelijk. „De ideeën van
Raworth zijn misschien niet allemaal
nieuw, maar passen helemaal in deze
tijd", zegt Balkenende.
Wat ook helpt, is de manier waarop
Raworth het brengt. Haar uitstraling
is die van een activist, een activist
van het soort dat niet zomaar opzij-
gaat. In niets is ze een studeerkamer
geleerde. Heldere soundbites, op
luide toon, af en toe een grapje.
Raworth maakt handig gebruik
van de slechte reputatie die de eco
nomische wetenschap nog steeds
heeft, bijna tien jaar na de grote eco
nomische crisis - een crisis die de
meeste economen niet aan zagen
komen. De gewoonte van economen
om de werkelijkheid in hun model
len te versimpelen, maakt ze ronduit
belachelijk. „Wat, is de afbraak van
Ik groeide op
met het gat in
de ozonlaag,
met een
olieramp
het milieu 'een extern effect'? Door
zo te denken zijn we in een klimaat
crisis beland! De wereld is ingewik
keld. Laat dat het uitgangspunt van
economische modellen zijn."
Raworth maakt er onder haar col
lega's niet alleen vrienden mee. Die
zijn het niet per se oneens met haar
doelen, maar wel met de manier
waarop ze die probeert te bereiken.
Om haar verhaal te onder
bouwen speelt ze crea
tief leentjebuur in
het werk van
andere economen,
en pikt ze er net de
dingen uit die ze
voor haar verhaal
kan gebruiken, is
de kritiek.
„Om een bepaalde
economische theorie
in een kwaad dag
licht te stel
len,
kwam
ze met een quote uit 1970 op de prop
pen", zegt Robert Dur, professor eco
nomie aan de Erasmus Universiteit.
„Sindsdien is er zoveel meer nage
dacht over dat thema, zijn er zoveel
nieuwe inzichten. Het is gewoon niet
eerlijk om dan met zoiets te komen.
En dat weet ze."
Piketty
Kijk, zegt Dur, Piketty is ook een
activist. Hij maakt er ook geen
geheim van dat hij een agenda heeft:
minder ongelijkheid. Maar de Franse
econoom kwam met een scheepsla
ding aan data, met eigen onderzoek,
met daadwerkelijk nieuwe inzichten.
Daarover ging hij met zijn collega's in
discussie, via de gangbare kanalen.
Op die manier hielp hij de economi
sche wetenschap verder.
Raworth is er helemaal niet op uit
bestaande modellen beter te maken:
„Om dingen te veranderen moet je
een nieuw model bouwen dat de
oude modellen overbodig maakt." Ze
wil niets minder dan een revolutie.
De financiering van grote bedrijven
via de effecten
beurs? Weg er
mee. Alles
moet
anders.
En dat be
gint volgens
de econome bij
een nieuwe manier
van denken. Bij de mensen
in de zaal. Een klaterend
applaus is haar deel.
donderdag 11 januari 2018
GO
- Oe'-ML U.I| JIWÉ|pfM
teerd.
FOTO'S ANP EN
ROBIN UTRECHT
Het waterpeil
in Nederland
bereikte gisteren
met 14.64 meter
boven Normaal
Amsterdams Peil
(NAP) de hoogste
stand sinds 2011.
Fort Pannerden,
een voormalig
19de-eeuws fort,
is omgeven door
hoog water van de
Waal en de Rijn
(rechts). Het vee
in Lingewaard
moet op een klei
ner oppervlak
leven (links). Het
hoogwater wordt
veroorzaakt door
de flinke neerslag
en smeltwater uit
Duitsland en Zwit
serland. Volgens
Rijkswaterstaat is
er geen reden tot
zorg. Wel worden
langs de Rijn de
Kate Raworth
