«Sist.
S
HQTi:,n
10 ZE
Zeeuws Archief nam eeuwenoude archieven Wilheimieten onder handen
30.000 pagina's
in 3.000
documenten lieten
de Wilheimieten
uit Huijbergen na.
Die zijn nu
gedigitaliseerd.
ZV
onnikenwerkwas
het: 3.000 eeuwen
oude archiefstuk
ken van het Wil-
I helmietenklooster
in Huijbergen, zo'n 30.000 pa
gina's, restaureren en opslaan. De
huidige Huijbergse broeders lieten
die klus over aan het West-Bra
bants Archief, waar de historie nu
digitaal te raadplegen valt.
„Voer voor onderzoekers", vindt
Saskia van Bavel van het West-
Brabants Archief in Bergen op
Zoom, die de conservering en di
gitalisering van het Wilhelmie-
tenarchiefleidde.
Voorzichtig pakt ze het oudste
pronkstuk: een akte uit 1315 over
de aankoop van twee weilanden
door de orde, die van 1278 tot 1847
in Huijbergen huisde.
Smeuïge verhalen zitten er niet
tussen het zakelijke materiaal.
„Het meest persoonlijk zijn colle
geaantekeningen van een Wilhel
miet die in de 18de eeuw stu
deerde in Leuven. Maar er zijn wel
sappige stukken bij over een con
flict met de Abdij van Tongerlo,
om een lap grond."
Boeiend zijn ook de kasboeken.
Wat kwam er binnen aan rente of
belasting? Wat ging eruit aan eten,
drinken, kleding of grondbezit? „]e
zou er de ontwikkeling van Huij
bergen ook uit kunnen afleiden.
Dat was amper een straat groot
toen de Heer van Breda het kloos
ter liet stichten om dat smokke-
laarsgebied beheersbaar te ma
ken."
Het Wilhelmietenarchief werd
bestudeerd en bewaard door de
broedercongregatie van Huijber
gen die in 1854 haar intrek nam in
het klooster en tot 2002 internaat
Sainte Marie runde. „Er zijn zo'n
twintig broeders over, maar ook
de jongste is de 65 voorbij. In 2014
besloten zij het archief over te dra
gen om verval te voorkomen."
Het lag in een kluis in het 17de-
eeuwse gebouw waar het Wilhel-
mietenmuseum in gevestigd is,
maar werd aangetast door vocht en
temperatuurverschillen.
Het West-Brabants Archief ver
wierf subsidie uit het Metamor-
foze-programma voor papieren
erfgoed. „Op basis van de 30.000
pagina's kregen we 65.000 euro
voor de restauratie en digitalise
ring."
De staat varieerde van redelijk
tot slecht. „Sommige stukken vie
len bijna uit elkaar. Vocht leidt tot
vervilting, waarbij het papier kor-
relig wordt. Inktvraat veroorzaakt
gaatjes. En er was vervuiling met
vieze vingers en kofïïevlekken."
Van Bavel sluisde de 3.000 docu
menten, van één tot 400 pagina's
groot, in 2016 door naar het restau
ratieatelier van het Zeeuws Ar
chief. Daar werden scheuren 'aan-
gevezeld', kreukels gladgestreken,
plakband verwijderd, en met gam-
mastralen alle schimmels gedood.
Bij Art In Print, gevestigd bij het
Zeeuws Archief, werden aktes,
kaarten en boekwerken op een
glasplaat gedrukt en gefotogra
feerd.
„Zo is alles gedigitaliseerd en
kan nu geraadpleegd worden op
de website van het West-Brabants
Archief, zonder er met je vingers
aan te zitten."
Sinds vorig jaar worden de stuk
ken geconserveerd in het speciale
depot onder het Wilhelminaveld
in Bergen op Zoom, in zuurvrije
dozen, met de juiste temperatuur
en luchtvochtigheid. „Ze komen
er nog maar zelden uit."
Het archief blijft eigendom van
de broeders, die inmiddels ook een
harde schijf met alle bestanden
hebben gekregen. Eén topstuk
keerde terug in het Wilhelmieten-
museum: het altaarmissaal uit
1515, vol liederen en versierd met
krulletters en illustraties. „We
konden het niet maken om dat in
het depot te stoppen. Het is te
mooi om niet te laten zien aan be
zoekers, al is het klimatologisch
niet de beste situatie. We drukken
de broeders wel op het hart om het
niet uit de vitrine te halen."
Inhoudelijk heeft Van Bavel de
stukken niet bestudeerd. „Wij zijn
geen historici, maar het zou de
kroon op ons werk zijn als onder
zoekers er induiken. Dat hopen de
broeders ook. Dat dit archief na
zoveel eeuwen achter de klooster
muren nu voor iedereen online
staat, maakt hen trots. Ze zijn met
hun tijd meegegaan."
De broeders weten ook veel over
hun voorgangers en kunnen er
nog smakelijk over vertellen, zegt
Van Bavel. „Broeder Adrie Franken
is al in de tachtig maar het is echt
een genot om naar hem te luiste
ren."
woensdag 10 januari 2018
Moderne monnikenklus geklaard
Peter de Brie
Bergen op Zoom/Huijbergen
Saskia van Bavel van het West-Brabants Archief toont enkele archiefstukken van de Wilheimieten. Sommige stukken zijn aangetast door
vocht, inktvraat en schimmels, foto'stonnypresser/pix4profs
Het oudste stuk uit de collec
tie van het Wilhelmietenklooster
in Huijbergen dateert van 1315.
Het betreft de aankoop van
twee weilanden door de orde,
die er van 1278 tot 1847 geves
tigd was.
1
«v,vVi*5^',d ,<\-
Het altaarmissaal uit 1515 is te mooi om niet te laten zien. Het ligt
in een vitrine in het Wilhelmietenmuseum.
