BUITEN
Kasteelleven
Valkenisse
f r
•r v
8
Oumoulin\Ne9
■PC
Wandelen bij Rilland en
Bath. Dat is genieten
van panoramische
vergezichten, mooie
natuur en prachtige
wolkenpartijen. En dat
allemaal in een sfeer van
stilte en rust, al steekt
altijd wel de wind op.
De start van mijn wandeling is
tussen Rilland en Bath op het
kruispunt van de Putkilweg
met de Dumoulinweg. Ik wandel de
dijk op. Elke keer verbaas ik me hier
over de panoramische vergezichten.
Vooral de prachtige wolkenpartijen
zijn opvallend. Grote groepen trek
vogels hebben zich verzameld aan de
waterrand.
Wandelend langs de Wester-
schelde dwalen mijn gedachten af
naar een paar maanden geleden. Ik
zie weer voor me hoe duizenden
mensen op deze plek kwamen kijken
t Het paadje
tussen de
moestuinen
door is zo
smal, ik geef
het de bijnaam
'Nauw van
Bath'
naar een vastgelopen containerschip.
Het had iets weg van de Brouwers-
dam tijdens Concert at Sea. Iets min
der volk en een schip als artiest, maar
toch. Zo hectisch als het toen was, zo
rustig is het nu.
Als ik even stil sta hoor ik alleen
het geluid van golven. Oh ja, en de
wind, daar kun je niet omheen. Zelfs
bij windstil weer waait het hier. Ik
passeer "t Praet'uus', waar de plaatse
lijke bevolking elkaar ontmoet en
zicht heeft op voorbijkomende sche
pen en de skyline van de Antwerpse
haven. Dit keer staat het 'doorzich
tige huisje' er verlaten bij. In de verte
duikt het absolute hoogtepunt van
vroeger op; een steiger die bij vloed
volledig onder water staat.
Ik besluit die nostalgie nog eens
van dichtbij te ervaren door een
kleine uitstap van de wandelroute te
maken. Maar oei, een willekeurige
ijsbaan is minder glad dan de groene
stenen die me nog dichterbij de
langsvarende boten brengen. Blij dat
ik de steiger heb 'bedwongen' ver
volg ik mijn weg via de trap de dijk af
naar de Schansweg. Aan de rechter-
krant grazen pony's en paarden. Ik sla
linksaf de Walstraat in en word door
een bord welkom gegeten in Bath.
Via de Arsenaalstraat kom ik in de
Lillostraat terecht. Daar duikt Buurt
huis De Tobbe op met daarnaast het
pittoreske kerkje van de Vrije Evan
gelische Gemeente Bath. Ik loop over
een grindpad achter de kerk langs en
ga rechtsaf tussen de moestuintjes
door. Alles ademt hier stilte en rust.
Het kleine paadje tussen de moestui
nen door is zo smal, ik geef het de bij
naam 'Nauw van Bath'. Na een vrien
delijk 'bèêèh'van een koor bestaande
uit vier schapen loop ik verder over
een mix van gras en klei. Weer aan
gekomen bij de Schansweg sla ik
linksaf tussen de perenboomgaarden
door. Daar is een aantal werklieden
bezig met onderhoud van de bomen.
Plots roept een man in felle oranje jas
hard 'koffie', zodat ze het in heel Bath
kunnen horen. Hij draait zich om,
schrikt ervan dat hij mij zo dichtbij
ziet wandelen en zegt 'Je mag ook
best een bakkie'. Ik bedank vriende
lijk en vervolg mijn weg over een
fietspad, waar ook de voetgangers
welkom zijn.
Aan de linkerkant zie ik grote wei
landen, waar zomers de koeien gra
zen. Na de passage van het voetbal
en tennisveld, die ver buiten het dorp
liggen, sla ik linksaf. Terwijl de zon
onder gaat loop ik over een smal
weggetje tussen twee slootjes.
UIT DE ZEEUWSE KLEI
Valkenisse, ten oosten van
Waarde op Zuid-Beveland,
is Zeelands bekendste ver
dronken dorp. Het is tien jaar lang
onderzocht en kreeg in 2001 een
beschermde status; de verdronken
stad Reimerswaal kreeg die status
pas onlangs. Valkenisse is in 1682
voorgoed verlaten. Het was een
'compleet' ringdorp, met zelfs een
kasteel aan de oostkant van de be
bouwing. Dit dateerde uit de
vroege vijftiende eeuw. Het kas
teel was van het 'vierkante' type
met twee torens aan de westgevel.
De zijden van het complex maten
ongeveer 25 meter. Het slot was
dus bescheiden en niet te vergelij
ken met 'topkastelen' als het hof
van Sint Maartensdijk, Zanden-
burg bij Veere of Aldegonde bij
Souburg. Die mengeling van be
scheidenheid en status is ook aan
getroffen in het vondstenpakket
uit een beerput van het kasteel.
Het aardewerk hieruit was niet
bijzonder. Dure soorten als majo
lica ontbraken. Wel werd een 'zalf-
steentje' aangetroffen, waarop de
dames van het kasteel hun make-
up mengden. De etensresten uit de
beerput waren óók niet bijzonder.
Het betrof resten van runderen,
varkens, schapen en/of geiten,
jachtwild, schelpdieren, zee- en
zoetwatervis en gevogelte. Maar
die laatste categorie bevatte toch
'statusgevoelige' elementen: botjes
van pauwen en knobbel- of wilde
zwanen. De pauwen stapten ver
moedelijk rond in de hoenderhof,
de zwanen zwommen in de
gracht. De combinatie van zwaan
en pauw toont aan dat de heren
van Valkenisse nu en dan een ban
ket aanrichtten dat klonk als een
klok. Beide dieren werden ge
bruikt als spectaculair tafelstuk.
Oude kookboeken beschrijven dat
hun verenpak vóór de bereiding
moest worden verwijderd. Als de
beesten gaar waren, kregen ze het
verenkleed weer om. Zulke fraaie
presentaties deden ook denken
aan het in de late middeleeuwen
befaamde luilekkerland of'Co-
cagne', waar het gebraden gevo
gelte je zó in de mond vloog.
A 't Praet'uus.
f AFSTAND 5,6 km
Rilland
^^^^^^m^r^ërTrmo^öIkëndëk"
woensdag 3 januari 2018
Hans Puik
Een wekelijkse
wandeling door
Zeeland. Vandaag:
Nauw van Bath
Tweewekelijkse rubriek over ar
cheologische vondsten in Zee
land door Stichting Cultureel Erf
goed Zeeland (SCEZ)
Jan J.B. Kuipers
S'
A Luchtfoto van de kasteelres
tanten in 1995 FOTO R.H.GROEN/BEELD
BANK SCEZ
A Schapen die vriendelijk groeten.
