11 VUURWERK
Een reconstructie van de kwestie Thermphos
Het toch al armlastige Zeeland had
dit jaar zomaar bankroet kunnen
gaan, door de steeds verder oplopende
kosten van de sanering van Thermphos.
Tot Diederik Samsom ten tonele
verscheen. Wat in vier jaar tijd muurvast
was komen te zitten, trok hij in nauwelijks
twee maanden los met een voorstel dat
niemand durfde te weigeren. Een
reconstructie van de zomer van Samsom.
Piet de Vos
25 jaar in de
wielrennerij,
met dank aan
Jan Raas
Ministers genieten zelden van
een ongestoorde vakantie. Ze
ker niet die van Financiën.
Het is dus niet zo verwonder
lijk dat Jeroen Dijsselbloem
eind juli, als hij met zijn vrouw op fietsva
kantie is in Bretagne, een appje krijgt van
Diederik Samsom. Of het schikt als ze later
die avond even bellen. Over Thermphos. „Ik
ben er wel uit", laat Samsom weten. En dat is
wél verwonderlijk. Nog geen vijf weken eer
der immers heeft het kabinet de Commissie
onderzoek sanering Thermphos benoemd,
bestaande uit één lid, voormalig PvdA-partij-
leider Diederik Samsom, die parttime werkt.
Hij moet het dossier Thermphos vlottrekken.
In 2012 is de fosforfabriek bij Nieuwdorp
failliet gegaan. Nadat pogingen tot een door
start zijn mislukt, wordt besloten het com
plete terrein te saneren. Levensgevaarlijke
fosforresten moeten uit de installaties en op
slagtanks worden gepeuterd, asbest en radio
actief materiaal moeten worden verwijderd
en de gebouwen moeten worden gesloopt.
Die combinatie alleen al is een kunstje dat
nergens ter wereld ooit is vertoond. Het werk
blijkt dan ook vreselijk ingewikkeld.
In maart van dit jaar is nog maar 40 pro
cent van het fosfor op het terrein verwerkt,
hebben de opdrachtgever en de aannemer
ruzie gekregen en ontbreekt er nog 80 mil
joen euro om de schoonmaak af te ronden.
Juristen van de provincie - die verantwoor
delijk is voor de veiligheid - en havenbedrijf
Zeeland Seaports (ZSP) - dat de grond bezit -
vechten elkaar de tent uit over de vraag wie
de rekening moet betalen. Den Haag heeft
zich jarenlang afzijdig gehouden, maar eind
juni beweegt Dijsselbloem ineens. De minis
ter stuurt Samsom naar Vlissingen-Oost.
Waarom nu wel? En hoe kan het dat diens
advies, later wel omschreven als het Sam
somsoordeel, binnen de kortste keren door
alle partijen wordt omarmd? Wat is er in
krap twee maanden tijd gebeurd?
Verlammen
Tijdens het voorjaar van 2017 staat Therm
phos elke dinsdag op de agenda van het dage
lijks provinciebestuur. Gedeputeerde Staten
zitten met de handen in het haar. Met de
week wordt de sfeer in de Admiraliteitska
mer van de Middelburgse abdij somberder.
De schoonmaakoperatie van de failliete fos
forfabriek dreigt de provincie te verlammen.
Het beheer van het vervuilde fabrieksterrein
bij Nieuwdorp, waar bijvoorbeeld perma
nent brandweer aanwezig moet zijn, kost
Zeeland elke maand meer dan 700.000 euro.
En als de eindstreep nu in zicht was. Maar
niets is minder waar. Van de 3.400 ton fosfor-
slib op het terrein is in anderhalfjaar tijd nog
niet de helft opgeruimd. De klus blijkt uiter
mate complex. Er moeten nieuwe technolo
gieën worden ontwikkeld om het ondoor
dringbare fosforslik los te krijgen. Door het
uitschakelen van de fabriek ten tijde van het
faillissement heeft dat namelijk de installa
ties en opslagtanks hopeloos verstopt.
Bovendien krijgt bijna iedereen ruzie met
iedereen. Eerst knikkert aannemer Mourik
het sloopbedrijf Sagro uit het samenwer
kingsverband Decontamination Services.
Daarna ontstaat er een conflict tussen Mou
rik en Van Citters Beheer (VCB), de dochter
maatschappij die ZSP heeft opgericht om de
sanering van Thermphos te coördineren. Na
mens de provincie zit gedeputeerde Jo-An-
nes de Bat in de raad van commissarissen van
VCB. Daarin moet hij samenwerken met di
recteur Jan Lagasse van ZSP, wat steeds lasti
ger wordt, want ook tussen de provincie en
ZSP botert het niet.
Bij aanvang van de sanering, in oktober
2016, worden de totale opruimkosten nog op
minimaal 70 miljoen euro geschat. De helft
van dat bedrag komt uit de failliete boedel.
De provincie en het ministerie van Infra
structuur Milieu (I&M) hebben daar elk
nog 3 miljoen euro bijgelegd. Zodoende is er
41 miljoen euro in kas voor de eerste fase van
de sanering, waarin het terrein in ieder geval
fosforvrij moet worden gemaakt. Afgespro
ken wordt dat de tweede fase voor rekening
is van ZSP. Dat heeft daarvoor een bedrag
van 20 miljoen euro opzijgezet. Bovendien
wil het havenbedrijf na de sanering nog 40
miljoen euro steken in voorzieningen, onder
meer kademuren, om het schoongemaakte
Hoi Jeroen.
Kan ik je vanavond bellen?
Over Thermphos.
Ik ben er wel uit
terrein weer aantrekkelijk te maken voor
nieuwe bedrijven.
Bij de provincie bestaat de indruk dat het
havenbedrijf de overheid wil laten opdraaien
voor bijna alle schoonmaakkosten, om dan
later flink te cashen als het terrein kan wor
den verpacht of verkocht. Andersom vindt
ZSP dat het als enige part nog deel heeft aan
het faillissement van Thermphos. Het ha
venbedrijf vindt het oneerlijk dat het zo
zwaar aan de lat komt te staan, omdat het
toevallig grondeigenaar is. ZSP verwijt de
provincie dat de curatoren de fabriek hebben
stilgelegd, wat de schoonmaak ingewikkel
der heeft gemaakt, en het Rijk dat het niet is
opgetreden tegen de dumping van goedkope
fosfor vanuit Kazachstan op de Europese
markt, wat een belangrijke oorzaak was van
het faillissement.
De impasse is compleet als VCB in maart
van dit jaar een nieuw plan van aanpak pre
senteert, waarin wordt berekend dat voor het
vervolg van de sanering nog 91,5 en in het
slechtste geval 134,6 miljoen euro nodig is.
Ter vergelijking: de totale provinciebegroting
in 2017 is 214 miljoen euro. De kwestie groeit
Zeeland financieel boven de pet.
Hoeksteen
Commissaris van de Koning Han Polman,
die als vertegenwoordiger van het Rijk
mede verantwoordelijk is voor de veiligheid
in Zeeland, nodigt directeur Jan van den
Heuvel van de Autoriteit Nucleaire Veilig
heid en Stralingsbescherming (ANVS) uit
in Middelburg. Ze besluiten het bureau Fak-
ton te vragen alle cijfers nog eens op een rij
tje te zetten, om de discussie over kosten en
opbrengsten eens en voor altijd te smoren.
Het zal later een hoeksteen blijken voor de
oplossing. Tegelijkertijd stelt Polman voor
iemand te zoeken die kan bemiddelen tus
sen de provincie en ZSP. Na overleg met het
havenbedrijf valt het oog op Gerlach Cer-
fontaine. De oud-Schipholdirecteur is tact
vol, heeft gezag en beschikt over een groot
netwerk in Den Haag. Hij stemt toe. Hij ver
diept zich in de stukken, wordt rondgeleid
bij Thermphos en schuift in de Mariahoeve,
een oude boerderij bij Nieuwdorp die door
ZSP is omgebouwd tot vergaderlocatie, aan
tafel bij de kibbelende partijen. De provin
cie beschouwt het als een ambtelijk overleg,
dus komt De Bat niet opdagen, terwijl La
gasse er wel is. De provincieambtenaren
worden bijgestaan door advocaten van De
Brauw Blackstone Westbroek. Zij hebben
een weekend doorgewerkt om zich te ver
weren tegen een op de valreep ingediend
stuk van Stibbe Advocaten, die ZSP advise-
ren. „Dit...
O HET MOOISTE
OPENINGSTIJDEN LOSSE VERKOOP
It
es
donderdag 28 december 2017 pzc.nl e-mail: bevelanden@pzc.nl
Het Samsomsoordeel
Ernst Jan Rozendaal
- Diederik Samsom
LEES VERDER OP ZEELAND 2
Koudekerks bij Intratuin Koudekerke
DONDERDAG 28 DECEMBER 9.00 - 21.00 UUR
VRIJDAG 29 DECEMBER 9.00 - 21.00 UUR
ZATERDAG 30 DECEMBER 9.00 - 20.00 UUR
ZONDAG 31 DECEMBER GESLOTEN v
Intratuin Koudekerke
Galgeweg 5, 0118-551623
www.intratuin.nl
ZEELAND12
