II
3
De twee ambtelijk medewerkers van zijn
commissie zien dan ook een opgeluchte
Samsom terugkomen. Na zijn eerste dag
Zeeland, waarop hij ook nog kennismaakt
met president-commissaris Roelf de Boer
van ZSP, heeft hij er vertrouwen in dat hij
de 'Gordiaanse knoop', zoals hij het noemt,
kan ontwarren. Hij heeft zelfs al een idee
hoe.
Hobbel heeft een bouwdepot nodig, con
cludeert Samsom. Zoals mensen die een ei
gen huis bouwen hun bonnetjes kunnen in
leveren bij de bank, zo moet VCB kunnen
beschikken over een bedrag dat groot ge
noeg is om de complete sanering van te be
talen. Het bouwdepot voor Thermphos
moet door drie partijen worden gevuld:
provincie, havenbedrijf en Rijk.
Deze opzet spoort niet met de opdracht
die Dijsselbloem hem in zijn aanstellings-
brief heeft meegegeven. Tegenover
Statenleden parafraseert
Samsom die zo: „Ik moest
eerst Zeeland Seaports
compleet uitwringen, ver
volgens de zakken van de
provincie leegkloppen
en als ik dan nog wat no
dig had, dan mocht ik bij
het Rijk aankloppen."
Dat is precies het spelle
tje waardoor alle partijen
in de loopgraven zijn be
land.
Samsom kiest voor een veel
eenvoudigere oplossing. Hij zet een Qjnro
streep onder de uitgaven die ZSP en
de provincie al hebben gemaakt
of toegezegd. Die zijn ze kwijt
en de discussie daarover
gaat hij uit de weg. Pech
voor ze. Op basis van de
doorrekening van Fak-
ton, waaruit overigens
ook blijkt dat bij uitein
delijke verkoop van het
bedrijf niet de Zilver
vloot Vlissingen-Oost zal
binnenvaren, concludeert
hij vervolgens dat er nog 83
miljoen euro nodig is. Die deelt
hij door drie. Iedereen betaalt Gerlach
27,7 miljoen euro. Het moet
samsam, beslist Samsom. Simpeler kan het
niet.
Schaakmat
Om te voorkomen dat ook hij wegzakt in
het juridische moeras, onderhandelt
Samsom niet over zijn oplossing. Hij blijft
overleggen met ambtenaren, medewerkers
van VCB en betrokken instanties, maar na
de eerste gesprekken begin juli horen Jo-
Annes de Bat en Roelf de Boer wekenlang
niks meer. Zelfs Dijsselbloem blijft in het
ongewisse. Samsom werkt volgens een
principe uit de natuurkunde, de onzeker
heidsrelatie van Heisenberg. Die houdt in
dat je de toestand van een systeem veran
dert als je gaat meten. Dus, ga je bij partijen
polsen of ze de oplossing zien zitten, dan
gaat het fout. Een populairdere definitie is
'aanraken, zetten'. Wie een schaakstuk vast
pakt, moet ook een zet doen. Samsom wil
wachten tot hij iedereen in één keer schaak
mat kan zetten.
Toch moet hij wel inschatten of zijn op
lossing acceptabel is. Cerfontaine is zijn
voelspriet bij ZSP. De een ziet de oud-
Schipholdirecteur als sidekick van Samsom,
anderen ervaren hem als een oliemannetje,
een postiljon d'amour of een go-between
tussen de partijen. Zeker is dat de twee het
goed kunnen vinden. Dat is ontstaan toen
Samsom als Kamerlid het woord voerde
over luchtvaart. Omdat Cerfontaine zijn
heup heeft gebroken met mountainbiken,
zoekt Samsom hem op een bloedhete zo
merdag op in Utrecht. Ze lunchen in de tuin
- dit keer geen droog brood maar kersen -
en bespreken de vorderingen. Daarna hou
den ze telefonisch contact. Via Lagasse en de
Terneuzense burgemeester Jan Lonink pro
beert Cerfontaine voor Samsom te peilen
hoe de haven van Gent staat tegen
over een extra financiële bijdrage
van ZSP. Daar gaat de fusie
niet op afketsen, is de in
schatting.
Het ministerie van
Binnenlandse Zaken on
derzoekt voor Samsom
hoeveel rek er nog zit in
de financiën van de pro
vincie. Hij laat twee sce
nario's onderzoeken: wat
als ze 20 miljoen euro moe
ten betalen en wat als ze 40
miljoen euro moeten betalen?
Als het ministerie oppert dat
Zeeland altijd nog de motorrij
tuigenbelasting kan verhogen,
gaan in Middelburg de alarm
bellen af. Op vakantie in
Frankrijk heeft De Bat de
notitie voorbij zien ko
men en hij belt onmid
dellijk met Samsom. Dat
kan echt niet in de enige
provincie waar ook al tol
wordt geheven. Dan is
een hogere belasting voor
automobilisten uit den
boze. De rijksafgezant weet
genoeg. Als het armlastige Zee
land vooral daarop aanslaat,
dan komen ze wel met geld
over de brug.
Het is de enige keer dat ze deze zomer
contact hebben, totdat Samsom op 17 augus
tus opbelt. „Dinsdag presenteer ik mijn ad
vies", vertelt hij aan De Bat, die dan voor het
eerst te horen krijgt dat van de provincie
nog eens 27,7 miljoen euro wordt verlangd.
Samsom doet precies hetzelfde bij De Boer.
Dijsselbloem heeft het enkele weken eerder
te horen gekregen, op een vergelijkbare ma
nier. Zoals aangekondigd belt Samsom hem
op de camping in Bretagne. „Ik heb een
winstwaarschuwing voor je", zegt Samsom.
„Ik ga 27,7 miljoen van je vragen."
Het is, om met de Godfather te spreken,
een voorstel dat ze niet kunnen weigeren.
Vooral ZSP en de provincie moeten slikken,
maar ze beseffen dat elk alternatief slechter
is. Voor het eerst komt het Rijk met geld
over de brug, langer wachten maakt de sa
nering alleen maar duurder en de lucratieve
havenfusie tussen Gent en Zeeland kan nu
doorgaan.
Formatietafel
Bij VCB vallen ze van hun stoel van verba
zing als Samsom daar begin juli vertelt dat
hij in augustus klaar wil zijn, maar hij heeft
zijn eigen deadline gehaald. Zijn advies
moet er liggen voor de eerste begrotingsver
gadering van het demissionaire kabinet,
weet hij al bij de start, want dan kan het ge
vraagde bedrag nog in de miljoenennota
worden gefietst. Voor Dijsselbloem is het de
laatste kans om het zelf nog regelen, bij een
advies aan het volgende kabinet is het maar
afwachten hoe het loopt. De partijen aan de
formatietafel gaan akkoord. Ze zijn maar
wat blij dat deze netelige kwestie voor ze is
opgelost.
Op 18 september gaan Polman, De Bat en
De Reu naar Den Haag voor de laatste af
spraken. Ze wijzen nog een keer op de peni
bele financiële situatie van de provincie en
vragen of Zeeland zijn 27,7 miljoen over een
langere periode mag aflossen dan de vier
jaar die gebruikelijk zijn. Namens het de
missionaire kabinet zijn Dijsselbloem en
Sharon Dijksma (I&M) aanwezig, Ronald
Plasterk (Binnenlandse Zaken) moet ver
stek laten gaan vanwege de orkaan die Sint
Maarten heeft getroffen. Zeeland wil een
termijn van dertig jaar, maar de minister
van Financiën gunt ze er vijftien. Alleen
gaat niet hij erover, maar Binnenlandse Za
ken en de ambtenaren van dat departement
houden vast aan vier. Ze zijn bang dat ze
een precedent scheppen richting andere
overheden. Nog één keer legt Dijsselbloem
zijn gewicht in de schaal. „Ik bel wel even
met Ronald", belooft hij. De Zeeuwse dele
gatie is het gebouw nog niet uit, of Dijssel
bloem belt al naar Polman. „Ronald is ak
koord. Het wordt vijftien jaar."
Dan moeten alleen Provinciale Staten nog
instemmen. In augustus heeft Samsom hun
bezwaren met groot gemak weggewuifd.
Tijdens een bijeenkomst in het Middel
burgse stadskantoor betitelen de Staten
leden de deal als een Samsomsoordeel,
naar analogie van het oordeel van Salo
mon, de oudtestamentische koning die
een baby in tweeën dreigde te hakken.
Eerlijk is het niet, pruttelen de Staten, maar
ze hebben geen keus.
Tot het dit najaar alsnog dreigt mis te
gaan. In het document voor de havenfusie,
dat al door de Vlaamse aandeelhouders is
goedgekeurd, staat dat eventuele opbreng
sten van het gesaneerde Thermphosterrein
toevallen aan de dan nog naamloze nieuwe
haven. Dat strookt niet met het advies van
Samsom, die juist alles door drie wil de
len. Ineens steekt het wantrouwen
tegenover ZSP de kop weer
op. In juni hebben de
Staten al eens gedreigd
dat het havenbedrijf
moet meebetalen aan
de sanering van
Thermphos, omdat
anders niet over de
fusie wordt gepraat.
Dat is de omgekeerde wereld, redeneren ze
bij ZSP, omdat Gent juist eist dat de kwestie
Thermphos wordt opgelost. Zeeland wordt
bovendien alleen maar beter van de haven
fusie. Vandaar dat het dreigement in Vlis
singen-Oost wordt geparodieerd als 'Je geld
of ik schiet in mijn voet'.
Maar dat de oplossing voor Thermphos
een ontbindende voorwaarde is voor de ha-
Ik bel wel even met Ronald.
Ronald is akkoord. Het
wordt vijftien jaar
venfusie, maakt het dreigement toch seri
eus. In Vlaanderen, Zeeland en Den Haag
wordt koortsachtig overlegd om de nieuwe
crisis te bezweren. De Vlaamse aandeelhou
ders piekeren er niet over een gewijzigd fu
siedocument aan hun gemeenteraad voor te
leggen, terwijl de Staten niet willen tornen
aan het principe van drie keer één derde.
Op 20 november schiet Samsom nog een
laatste keer te hulp. Hij rekent voor, aan on
der anderen Lagasse en de Gentse havendi
recteur Daan Schalck, dat het havenbedrijf
eerst de miljoenen die het in het Therm
phosterrein wil steken, mag terugverdie
nen. Met rente. De kans dat er dan nog iets
overblijft, is klein.
In het door Polman voorgezeten overleg
stelt de provincie daarop voor een procedu
rebesluit te nemen. Oftewel: de partijen
spreken af dat zij pas wérkelijk iets afspre
ken als blijkt dat er wat geld overblijft. Een
perfecte polderoplossing, waarmee ieder
een zonder gezichtsverlies terug kan naar
zijn achterban. Kort voor
Kerst worden daar de
Wé handtekeningen
onder gezet.
Pert januari
is North Sea
Port een feit
en de saneer
ders van VCB
hoeven geen
droog brood
meer te eten.
donderdag 28 december 2017
Hobbel.
Cerfontaine.
Roelf de Boer.
Jeroen Dijsselbloem.
A Jan Lagasse.
Han Polman.
- Jeroen Dijsselbloem
