II
II
Kerst 2017 Kabinet uit de startblokken
Een coalitie met
vier partijen vergt
'exponentieel'
meer afstem
ming dan een
kabinet van maar
twee partijen,
merkt Rutte III. De
wittebroodsweken
zijn voorbij.
Natuurlijk
gaan er nog
ongelukken
gebeuren
Het is alsof je van
een auto ineens
in de cockpit van
een Boeing zit
Op maandagochtend,
tijdens het wekelijkse
coalitieoverleg, valt
het oog van Sybrand
Buma op het tv-
scherm in de kamer van het mi
nisterie van Volksgezondheid,
Welzijn en Sport. Op het scherm
staat Teletekst op pagina tot - het
laatste nieuws. 'Wrevel D66, CU
over 'voltooid leven', leest de
CDA-leider hardop voor. „Kijk
eens jongens, er is hier wrevel",
zegt hij tegen zijn collega's. „Mer
ken jullie er iets van?" Buma krijgt
de lachers op zijn hand.
De ontspanning is tekenend
voor het begin van het huwelijk
tussen VVD, CDA, D66 en Chris
tenunie. D66-Kamerlid Pia Dijk
stra mag in een kranteninterview
best zeggen dat ze 'haast' wil ma
ken met haar initiatiefwet voor
een vrijwillig levenseinde, ook al
is de Christenunie daar helemaal
niet voor. Zolang Dijkstra zich
maar houdt aan de afspraken in
het regeerakkoord. „Het past wel
in de afspraak dat iedereen zich op
het eigen onderwerp mag blijven
profileren", zegt een bewindsper
soon quasi-nonchalant.
Eenheid
Toch dreigde het al een keer bijna
mis te gaan met de eenheid in het
coalitiekwartet. Als CDA'er Pieter
Omtzigt in een debat nadrukkelijk
verklaart dat de omstreden af
schaffing van de dividendbelas
ting niet een idee van het CDA
was, gaan bij D66 de alarmbellen
af. ChristenUnie-Kamerlid Eppo
Bruins sprak eerder al over 'een
hele meloen om door te slikken'.
D66-Kamerlid Steven van Wey-
enberg sms't met fractiechef
Alexander Pechtold, die op zijn
werkkamer toevallig het debat zit
te volgen. Wat te doen? Geen ge-
maar, gewoon verdedigen, beslui
ten de twee. Pechtold belt WD-
collega Klaas Dijkhoff om hem ge
rust te stellen. Een dag later neemt
CDA-leider Sybrand Buma opval
lend veel tijd voor journalisten om
uit te leggen waarom de afschaf
fing van de dividendbelasting toch
echt belangrijk is om multinatio
nals naar Nederland te halen en
hier te houden. Bij de VVD kijken
ze tevreden toe. De rijen zijn ge
sloten, eind goed al goed.
Omtzigt schond de basisregel:
geen verrassingen. Hetzelfde gold
voor D66 dat de CU niet vooraf
inseinde over Dijkstra's interview.
Maar soms is er gewoon niet aan te
ontkomen. „Er is wel veel afstem
ming nodig", verzucht een poli
tiek assistent van een van de drie
vicepremiers. 'Exponentieel meer
afstemming', constateert een an
dere insider.
Terwijl minister-president Mark
Rutte in de formatie nog zo had
gezegd geen 'afstemmingscircus'
te willen. Getracht wordt dan ook
de reguliere overleggen zo zakelijk
en kort mogelijk gehouden.
Op maandag komen de fractie
leiders, vicepremiers en de minis
ter-president bijeen op het minis
terie van Volksgezondheid van
Hugo de Jonge.
Ook CDA-minister van Finan
ciën Wopke Hoekstra schuift re
gelmatig aan, 'want het gaat al snel
over geld', stelt een ingewijde. De
start is om 10.30 uur en nog voor
de lunch moet het van voorzitter
Rutte klaar zijn. Op dinsdagmid
dag voor het Vragenuurtje zitten
vervolgens de vicepremiers De
Jonge, Kajsa Ollongren (D66) en
Schouten (CU) met hun politieke
assistenten op het Torentje van de
premier. De vier fractieleiders
treffen elkaar op hun beurt die
zelfde dag na de stemmingen op
de kamer van WD'er Dijkhoff.
En dan zijn er nog de onderra
den en de financieel-economische
'vijfhoek' waarin de coalitiegeno
ten elkaar ontmoeten. Er wordt
gezorgd dat er geen gaten vallen,
zegt een betrokkene. „Als een par
tij niet vertegenwoordigd is, zoals
de CU die ontbreekt in de 'buiten-
landhoek', dan wordt er gezorgd
dat die wordt geïnformeerd."
Brandjes blussen
Zeker in het begin liepen de over
leggen niet op rolletjes. De WD
was er de afgelopen vijfjaar aan
gewend geraakt om met coalitie
partner PvdA brandjes snel te
blussen dankzij korte lijntjes.
Vooral D66, dat tien jaar geleden
voor het laatst regeerde, had even
tijd nodig om 'erin' te komen. „Re
geren, hoe ging dat ook al weer?",
verwoordt een insider de aanloop
problemen. Inmiddels begint de
regeringsploeg op stoom te ko
men. Het is een team 'zonder
ego's', zo wordt gezegd. Tegelijker
tijd klinkt er onderling lof voor de
gewaagde keuze voor sommige be
windspersonen. CDA'er Ferdi
nand Grapperhaus op Justitie en
Veiligheid wordt door het kwartet
gezien als een 'character' en een
'fenomeen', dat Rutte-III kleur op
de smoel kan geven. Ook het ont
wapenende eerste optreden van
D66'er Sigrid Kaag smaakt naar
meer.
Voor enkele nieuwe bewinds
personen voelt het nog als wen
nen. „Het is alsof je van een perso
nenauto ineens in de cockpit van
een Boeing 747 zit", zo beschrijft
één van hen het. Voor de junior
coalitiepartner, de Christenunie
met vijf zetels, is het zwaar. Het
vertrek van Carola Schouten, die
wordt getypeerd als Kamerlid en
'superbeleidsmedewerker' in één,
is een gemis. De fractie loopt zich
het vuur uit de sloffen. „Ze zijn
enorm toe aan reces", zegt een
partijgenoot. Nu alle bewindsper
sonen hun begrotingsbehandeling
in de Tweede Kamer achter de rug
hebben, constateren bronnen rond
de coalitie tevreden dat de nieuwe
bewindsliedenploeg in de Tweede
Kamer 'welwillend' tegemoet
wordt getreden. Met oppositiepar
tijen als PvdA en GroenLinks valt
straks wel zaken te doen, zo is de
verwachting.
Bourgondiër
Intussen is de eerste coalitieborrel,
op initiatief van bourgondiër Dijk
hoff, al achter de rug. Op het
Haagse Plein, bij Millers, dronken
de fractieleden een drankje. In ka-
binetsverband wordt er bovendien
gesport op vrijdagochtend.
Behalve Rutte zijn de D66'ers
Wouter Koolmees, Ingrid van En
gelshoven en Menno Snel van de
partij. Namens het CDA is Ank
Bijleveld present. Haar partijgeno
ten Hoekstra en Grapperhaus ha
ken ook wel eens aan (CDA).
Of de sfeer zo goed blijft als nu,
zal moeten blijken. Na het drie
weken durende kerstreces zijn alle
ogen gericht op de gemeente
raadsverkiezingen van 21 maart.
Die verhogen de druk bij de coali
tiepartijen: wie daar slecht scoort,
wacht geheid slechte publiciteit.
Maar zover is het nog niet.
Gisteravond was in het Catshuis
een gezamenlijk kerstdiner, vanaf
vandaag mag iedereen de batterij
even opladen.
Het zal nodig zijn, want ook in
deze coalitie zal de lieve vrede niet
altijd bewaard kunnen worden,
is de taxatie van een ingewijde.
„Natuurlijk gaan er nog ongeluk
ken gebeuren."
zaterdag 23 december 2017
Het afstemmingscircus
van dompteur Mark Rutte
Hanneke Keultjes
Laurens Kok
Den Haag
-Ingewijde aan het Binnenhof
- Nieuw lid van het kabinet
Minister-president Mark Rutte te midden van zijn nieuwe kabinetsploeg die als basisregel heeft: geen verrassingen, fotobartmaat/anp
