'Hardware is overal te koop, goede mensen niet'
12
Het klinkt
misschien saai:
een voorspel
bare baas. Toch
heeft het zijn
voordelen. Zo weet
iedereen precies
waar hij aan toe is.
„Er zijn geen
verrassingen. Daar
worden mensen
rustiger van."
We zijn een team.
Niemand kan
alleen een schip
bouwen
Komt jouw baas
zijn afspraken
na? Doet hij wat
hij belooft?
Neemt hij ver
antwoordelijk
heid? Durft hij
of zij zich kwetsbaar op te stellen?
Geeft hij tegengas? Beantwoord je
deze vragen met 'ja'? Nou, dan bof
je maar met je leidinggevende!
Volgens het boek Discipline en lef.
Hoe leiderschapsteams meer impact
krijgen herken je succesvolle lei
ders - zoals de titel zegt - aan de
mate waarin zij gedisciplineerd
zijn en lef hebben. Leidinggeven
den die (hun eigen) afspraken na
komen, elkaar aanspreken en zich
uitspreken, zorgen voor vertrou
wen. Dat zeggen Etienne van Oos
ten en Jeanette Harmsen van lei
derschapsbureau United Talent op
basis van hun jarenlange praktijk
ervaring.
Overlevingsmodus
Dat klinkt mooi, maar zou het echt
zo simpel werken? Absoluut, zegt
Frans Hiddema, oud-directeur van
het Oogziekenhuis Rotterdam,
een van de vijf geïnterviewden in
het boek. En Hiddema weet waar
over hij het heeft. Bij zijn aantre
den in de jaren 90 verkeerde het
Oogziekenhuis in chaos: lange
wachtlijsten, een spreekuur dat
doorliep tot negen uur 's avonds,
artsen die op het laatste moment
besloten vrij te nemen. „Het ont
brak aan structuur en de mede
werkers zaten in de over
levingsmodus", vat hij de situatie
die hij aantrof samen.
Hiddema lapte - samen met zijn
financieel directeur Kees Sol - het
ziekenhuis op. Een van zijn lessen:
geef goede en heldere informatie.
„Wil je een veiligere omgeving,
dan moet je de boel standaardise
ren en checklisten gebruiken. Dat
betekent ook nieuwe afspraken op
de operatiekamer: de hiërarchie
eruit, de samenwerking erin."
Zo nodigde hij artsen, anesthe
sisten en verpleegkundigen uit om
in een flight simulator plaats te ne
men. „Iedereen vindt het span-
nend en leuk in een cockpit. En:
dit is ook de plek waar de dokter
niet méér weet dan de verpleeg
kundige. Een ideale omgeving om
te ervaren hoe noodzakelijk dui
delijke communicatie is en hoe af
hankelijk je van elkaar bent. Gaat
iemand zijn eigen gang, dan kan
het vliegtuig neerstorten."
Als je goed geïnformeerd bent,
worden dingen ook voorspelbaar,
gaat Hiddema verder. „Het wordt
er allemaal niet leuker op, maar je
weet wat er gebeurt. Daar worden
mensen rustiger van."
Onrust
Perry van der Weyden, nu chief
information officer van de Cen
trale Informatie Voorziening bij
Rijkswaterstaat, beaamt dat. Je
brengt rust door niet om de zaken
heen te draaien, zegt hij. „Ik geef
ruimte aan mensen om hun zor
gen en bezwaren te uiten. Zo vaak
als nodig is." In de praktijk bete
kent dat bijvoorbeeld dat nieuwe
medewerkers een 'buddy' krijgen,
die hen helpt bij allerlei praktische
zaken. Het idee hierachter: je moet
mensen niet aan hun lot overlaten.
Hij vult aan: „Veranderen is
mensenwerk. Hardware kan ik
overal kopen, goede mensen niet.
Die moet je koesteren, anders ha
ken ze af."
Met die boodschap vindt hij
Thecla Bodewes aan zijn zijde. Ze
is een van de meest succesvolle za
kenvrouwen in een sector waar
maar weinig vrouwen werken: de
maritieme wereld. Waar haar suc
ces op is gestoeld? „Ik had het niet
gekund zonder mijn jongens",
zegt ze bescheiden. Investeren in
een goede relatie met medewer
kers én klanten is volgens haar es
sentieel. „We zijn een team. Nie
mand kan alleen een schip bou
wen."
Daarvoor moet ze blindelings
kunnen vertrouwen op haar me
dewerkers. Als die niet de juiste
mentaliteit hebben, zegt zij: ga
maar een andere baan zoeken. „Al
ben je nog zo'n goede lasser, als je
telkens te laat komt of de kantjes
ervanaf loopt, dan kun je beter
vertrekken. Ze mogen van mij al
les meenemen tegen kostprijs,
maar als ik zie dat iemand iets
steelt, dan vliegt die er meteen
uit."
Waarheid
Ellen Faber, Topvrouw van het jaar
2011 en oud-directeur van onder
andere Achmea, vindt het de nor
maalste zaak van de wereld om
mensen erop aan te spreken als
bepaald gedrag niet door de beugel
kan.
En dat zijn we in Nederland niet
bepaald gewend. „Weinig mensen
die de waarheid zeggen, belanden
aan de top. Zij worden gezien als
confronterend en bedreigend."
Leidinggevenden staan soms
onvoldoende open voor ander
mans inbreng omdat ze dat te be
dreigend vinden, zegt ook Peter
van Uhm, de voormalig hoogste
baas van de strijdkrachten. „De
grootste valkuil van de baas is zijn
ego. Hij handelt alsof de hele orga
nisatie om hem draait, maar beseft
niet dat hij met zijn gedrag juist
het hele team en het bedrijf
verzwakt."
Goede leiders organiseren vol
gens Van Uhm tegengas, een
bedrijfscultuur waarin mensen
voelen dat ze kritiek mogen uiten
of hun vraagtekens ergens bij mo
gen zetten, vindt hij. „Discipline
betekent voor mij: je dienend op
stellen, je afspraken nakomen, je
verantwoordelijk gedragen en je
rol en functie binnen het bedrijf
serieus nemen."
Natuurlijk wegen die zaken ex
tra zwaar in een organisatie als het
leger. Maar ze zijn net zo goed
goud waard in de organisaties
waar de meesten van ons werken,
reageren Etienne van Oosten en
Jeanette Harmsen van United Ta
lent. „Juist in deze tijd, waarin on
zekerheid troef is, is het nodig dat
mensen weten wat ze aan elkaar
hebben."
Hiddema van het Oogzieken
huis bevestigt dat: hij had niet ge
kund zonder zijn financieel
directeur Kees Sol. „We gingen
niet voor eigen succes, maar voor
het succes van het ziekenhuis."
woensdag 13 december 2017
GO
Een oersaaie
baas, ideaal
Natasja de Groot
A (v.l.n.r.) Frans Hiddema, Ellen
Faber, Peter van Uhm, Thecla
Bodewes en Perry van der Wey-
den FOTO'S MIRJAM VAN DER LINDEN FOTO
GRAFIE
—Thecla Bodewes
