IÉ
14 ZE
Veelbelovend onderzoek op de
Technische Universiteit Eindhoven
naar toepassingen van plasma in
landbouw en veeteelt.
zv
Jezoektnaar
oplossingen door
het toepassen van
moderne technieken
Minder vergevorderd, maar niet
minder interessant is het onderzoek
naar toepassingen van plasma's in de
veeteelt. De desinfecterende eigen
schappen kunnen ook gebruikt wor
den voor ontsmetting van stallen en
luchtreiniging. Hoe belangrijk inno
vatie op dat gebied kan zijn, kwam
onlangs nadrukkelijk aan het licht bij
de Fipronil-affaire. De gifstof werd il
legaal gebruikt voor het desinfecte
ren van stallen. Uiteindelijk werden
180 pluimveebedrijven stilgelegd.
Plasma kennen we nu nog vooral
van de hightech-industrie, denk aan
tv-schermen en de productie van mi
crochips. En we weten dat het op vele
manieren wordt toegepast in de ge
zondheidszorg. De meest simpele
beschrijving van plasma is: een gas
waar stroom doorheen loopt. Noem
het mini-bliksems, of elektrisch
vuur.
Als je plasma in aanraking brengt
met water, zo heeft onderzoek nu
aangetoond, worden zuurstof en
stikstof uit de lucht omgezet in reac-
tieve verbindingen in water, die een
sterk desinfecterende werking heb
ben. Ook wordt nitraat gevormd, een
belangrijk bestanddeel van kunst
mest. Eerdere tests maakten duidelijk
dat een plantje dat plasma-geacti
veerd water krijgt toegediend beter
groeit en sterker wordt dan een
plantje dat kraanwater krijgt.
De toepassingen in de landbouw
laten zich raden. Nu worden bij de
teelt van gewassen veel pesticiden en
chemicaliën gebruikt. „Het mooie
van plasma-behandeld water is dat
het maar kort desinfecterend is", ver
tellen de TU/e-onderzoekers Ana So-
bota, Jan van Dijk, Tom Huiskamp en
Wilfred Hoeben. „Je geeft het aan de
gewassen, het doet zijn desinfecte
rende werk en daarna blijft het achter
als water met nitraat, kunstmest
dus." Het is een volledig groene tech
niek. Sobota: „Je hebt alleen elektrici
teit en lucht nodig."
Na een eerste publicatie in het
agrarisch vakblad Nieuwe Oogst
kreeg de TU/e tientallen aanbiedin
gen van boeren om op hun bedrijven
met plasma te komen testen. Maar
enthousiasme betekent nog niet dat
de technologie al snel uitgerold kan
worden. Die weg is nog lang. Jan van
Dijk: „We willen eerst nog beter be
grijpen hoe het werkt en vaststellen
dat er geen schadelijke neveneffecten
zijn." Wilfred Hoeben: „Daarnaast
werken we aan de mogelijkheden
voor opschaling, in combinatie met
duurzaamheid en het betaalbaar
houden van de technologie. Het is
bewezen dat het in de basis werkt.
Maar opschaling is een ander, com
plex proces."
Fijnstof
De onderzoekers weten dat hun on
derzoek naadloos aansluit bij de bela
den discussies over de intensieve
veehouderij. Steeds meer onderzoe
ken duiden de gevaren van blootstel
ling aan ammoniak en fijnstof. „Die
risico's wil je niet accepteren", zegt
Van Dijk. „Je zoekt naar oplossingen
door het toepassen van moderne
technieken. Goede luchtreiniging,
goede ontsmetting. Als plasma daar
aan kan bijdragen, is dat het onder
zoeken waard."
Belangrijke vraag, zegt Van Dijk, is
wie de regie gaat nemen in de ver
dere ontwikkeling. „Wij kunnen het
niet alleen, een enkele boer kan het
niet alleen. Kennisinstituten, eindge
bruikers en overheid moeten de han
den ineen slaan om stappen te zet
ten. Dan gaat het niet alleen om geld,
maar ook om het uitwisselen van
kennis. Dit is een maatschappelijk
probleem, dus zouden we het samen
moeten oppakken."
Overbemesting, het
Fipronil-schandaal, ge
zondheidsrisico's
rondom boerderijen;
het debat over de scha
delijke gevolgen van landbouw en
veeteelt is beladen. Ondertussen
wordt in de relatieve luwte van de
Technische Universiteit in Eindho
ven (TUe) onderzoek gedaan. Dat
draait om milieuvriendelijk 'super-
kunstmest', en verbeterde luchtreini
ging en stalontsmetting door het ge
bruik van plasma's. De resultaten
zijn 'bijzonder veelbelovend'.
woensdag 6 december 2017
Plasma: heilzaam voor
—Jan van Dijk, onderzoeker
Onderzoekers Wil
fred Hoeben, Tom
Huiskamp, Jan van
Dijk en Ana Sobota bij
de bliksemgenerator
in het hoogspannings
laboratorium van de
TU/e. FOTO'S RENÉ MANDERS
Frank van den Heuvel
Eindhoven
Een plasmavlam, die kan worden
omschreven als elektrisch vuur, of
mini-bliksems.
