8
Schrijver en oud-politicus Jan Terlouw (86) raakte Nederland een
jaar geleden recht in het hart met een ontroerend pleidooi op televisie.
Het was een aanklacht tegen het onderlinge wantrouwen en
natuurvernietiging. Is er sindsdien wat veranderd?
JAN TERLOUW EEN JAAR LATER
Met de boodschap dat we
elkaar niet vertrouwen
raakte ik bij veel mensen
een snaar
Twello
even minuten kreeg Jan Terlouw van
het tv-programma De Wereld Draait
Door. Zeven minuten om het Neder
landse volk toe te spreken, als ca
deautje voor zijn 85ste verjaardag. Ze
ven minuten, die het midden hielden
tussen de Zendtijd voor Politieke Par
tijen en de kersttoespraak van de koning.
Terlouw 'kaapte' de camera, keek indringend bij
1,5 miljoen Nederlanders de huiskamer in en deed een
emotionele oproep voor meer vertrouwen en een duur
zame toekomst.
Zeven minuten die Terlouw afsloot met natte ogen.
Dat begon ongeveer zo.
„We zijn welvarend geworden,
maar als nevenverschijnsel zijn we
de aarde aan het verwoesten."
Terlouw: „Deze week was ik in de Drechtsteden, waar
politiek en bedrijven nauw samenwerken. Zij onder
schrijven voor honderd procent het manifest voor een
duurzame toekomst, dat ik samen met tien politieke
jongerenorganisaties heb opgesteld. Ik heb veel spre
kers gehoord over initiatieven rond duurzaamheid."
Terlouw is door het CPNB gevraagd om volgend jaar
het Boekenweekessay te schrijven rond het thema na
tuur. „Dat komt misschien wel door mijn boodschap",
zegt hij.
„Ik zie wel een groeiend bewustzijn. Mensen besef
fen dat het klimaatprobleem oplosbaar is. Dat is niet
vandaag of morgen opgelost. Het is een kwestie van os
mose: het moet langzaam doorsijpelen. De politiek
moet de leiding nemen en de maatschappij meekrij
gen. Iedereen moet daaraan bijdragen. Dat proces moet
versneld doorgaan. Mijn boodschap helpt daarbij een
beetje.
„Er hangen geen touwtjes meer uit de
brievenbussen. We vertrouwen mekaar
niet meer."
Terlouw moet lachen om een recent voorbeeld in het
nieuws. Een vrouw was woest op haar postbezorger,
omdat die ongevraagd het touwtje uit haar brievenbus
had gebruikt om een pakketje in de hal te zetten. Het
touwtje was natuurlijk bedoeld voor haar kinderen, zo
dat die gewoon zelf naar binnen kunnen. „Naast dat het
onbeschoft, asociaal en strafbaar is, heeft het ook een
effect op mijn gevoel van veiligheid in mijn eigen wo
ning", schreef ze. PostNL maakte excuses.
De mevrouw met het touwtje uit de brievenbus ver
tolkt het gevoel van veel Nederlanders. Vier op de tien
Nederlanders vertrouwen hun medemens niet, blijkt
uit cijfers dit jaar van het Centraal Bureau voor de Sta
tistiek (CBS). Ze zeggen: ,Je kunt niet voorzichtig ge
noeg zijn in de omgang met anderen."
Het touwtje uit de brievenbus is mensen het meest
bijgebleven uit de boodschap van Terlouw. „Dat touw
tje was natuurlijk een beetje nostalgie. Ik gebruikte het
een paar keer als metafoor. Ik weet ook wel dat je geen
touwtje uit je brievenbus kunt laten hangen", zegt Ter
louw.
„Mijn boodschap over natuurvernietiging kwam
minder aan, maar dat we elkaar niet vertrouwen des te
meer. Daarmee raakte ik bij veel mensen een snaar. De
samenleving functioneert niet zonder vertrouwen."
Er is een groeiend gevoel van onbehagen, ziet ook het
Sociaal Cultureel Planbureau. Nederlanders maken
zich het meest zorgen om de immigratie en de manier
van samenleven. Over de verharding, intolerantie en
ik-cultuur.
Terlouw: „De zwartepietdiscusse loopt uit de hand,
omdat mensen geen begrip voor elkaar willen opbren
gen. Mensen die er nooit iets slechts mee bedoeld heb
ben, worden nu beschuldigd van racisme. Aan de an
dere kant: het is ook tijd om te veranderen."
„En de overheid vertrouwt ook de
bevolking niet meer. Alles wordt
dichtgeregeld. Als de burgers zich maar
keurig aan de regeltjes houden,
dan is het oké. Eigen initiatieven, eigen
verantwoordelijkheid nemen, wordt
helemaal niet op prijs gesteld."
Het is het jaar van de protesten. In de zorg, in het on
derwijs. 60 procent van de zorgverleners heeft last van
overbodige regels, procedures en voorschriften die hen
belemmeren in hun werk. Meesters en juffen klagen
steen en been over het vele papierwerk.
Terlouw: „Het vertrouwen neemt af, dat merk je aan
alles. Mensen in de zorg en het onderwijs komen in op
stand. Het moet stoppen met de regeldruk. Het is een
tendens om burgers minder verantwoordelijkheid te
geven en ze meer aan regels te binden. Nu wordt ieder
een die met kinderen werkt strenger gescreend. Er zijn
zoveel regels. Daardoor neemt het vertrouwen niet
toe."
„En de burgers vertrouwen ook de politiek
zaterdag 2 december 2017
GO
De wereld na
het touwtj e uit
de brievenbus
Tonny van der Mee
