f
12
A
YouTube
heeft een
reeks
maatregelen
aangekondigd
om filmpjes aan
te pakken die
zogenaamd
voor kinderen
zijn bedoeld,
maar
schokkende
dingen laten
zien. Is er iets te
doen tegen die
bizarre
videowereld?
arissa den Enting (35)
schrok kort geleden op
van het geluid van
schoten. „Mijn zoontje
van vier was naar een
kinderfilmpje over su
perhelden aan het kij
ken en opeens klonk het in de hele
kamer alsof er machinegeweren af
gingen." Een acteur verkleed als Spi-
derman, kort daarvoor nog vrolijk
spelend, had uit het niets een geweer
tevoorschijn getoverd en begon om
zich heen te schieten.
„Het meest bizarre was dat de vi
deo er heel kleurrijk en onschuldig
uitzag. Totdat het geweld losbarstte",
zegt Den Enting. De tablet zette ze
meteen uit.
YouTube staat vol met dit soort vi
deo's. Filmpjes waarin Mickey Mouse
wordt overreden, tekenfiguurtjes ge
zamenlijk zelfmoord plegen of
waarin Peppa Pig een fles bleek leeg
drinkt. De beelden lijken op kinde
ren gericht en worden door hen mil
joenen keren bekeken, maar zijn al
lesbehalve kindvriendelijk.
De afgelopen maanden is de kritiek
hierop in een stroomversnelling ge
raakt. Reden voor YouTube om in te
grijpen; het platform heeft vijftig ka
nalen geblokkeerd en meer dan drie
miljoen filmpjes verwijderd. De re
gels zijn aangescherpt en meer men
sen en algoritmes komen in actie om
ongepaste filmpjes te verwijderen.
Wetenschapper
„Toch ben ik erg sceptisch of het gaat
werken", zegt mediawetenschapper
Dan Hassler-Forest. Ook hij stuitte
via zijn kinderen op de filmpjes. Die
video's gebruikt hij nu in zijn colle
ges aan de Universiteit Utrecht.
„Het verwijderen van een paar mil
joen filmpjes klinkt indrukwek
kend", zegt Hassler-Forest, „maar het
probleem is vele malen groter."
Elke minuut verschijnt 300 uur aan
nieuw beeldmateriaal op YouTube,
kindervideo's zijn hiervan een be
langrijk onderdeel. Ter illustratie: het
officiële kanaal van Peppa Pig heeft
2,7 miljoen abonnees en video's die
bij elkaar 1,7 miljard keer zijn beke
ken. De gewelddadige versies trekken
net zo veel kijkers of zelfs meer.
Hassler-Forest: „Wanneer een ac
count wordt verwijderd, komt er een
nieuwe voor in de plaats. Het is on
mogelijk alle video's handmatig te
controleren."
Peter Nikken, hoogleraar mediaop-
voeding en adviseur van Kijkwijzer,
beaamt dit: „Als je het beoordelings
systeem van Kijkwijzer op YouTube-
filmpjes zou toepassen, zou dat mi-
nuten, misschien wel een kwartier
per video kosten."
YouTube, en andere mediaplat
forms zoals Facebook, doen er
daarom alles aan om algoritmes te
ontwikkelen die ongewenst materi
aal kunnen herkennen. „Maar bij elk
nieuw algoritme weten de videoma
kers een manier te vinden om ertus
sendoor te glippen", zegt Hassler-Fo
rest. „Het is een eindeloos kat- en
muisspel."
Wat hij misschien nog wel het eng
ste vindt, is dat de rol van de mens
steeds kleiner wordt. „Dit is een oor
log tussen computersystemen aan
het worden."
Wie achter de kanalen zit en met
welke intenties de filmpjes worden
gemaakt, is nauwelijks te achterha
len. „Je vraagt je af wie dat wil, dat
kinderen zien hoe Dora een moord
pleegt. Het verontrustende antwoord
is dat mensen dit waarschijnlijk voor
de lol doen."
Hoe heftiger, hoe beter
Platforms als YouTube, Facebook en
Twitter zitten vol trollen, mensen die
zich verschuilen achter anonieme ac
counts en reacties, filmpjes en foto's
plaatsen puur om de boel te verzie
ken. „Het idee is: hoe heftiger, hoe
beter", zegt Hassler-Forest. „En als
het je lukt om kinderen te trollen,
dan heb je iets bereikt in die online
gemeenschap. Dat brengt status met
zich mee."
Een ander groot probleem is de fi
nanciële waarde van de video's. De
miljoenen advertenties die bij de vi
deo's worden afgespeeld, leveren na
melijk geld op, ook voor YouTube.
„Dit is een gigantische, onzichtbare
economie en juist kinderen blijken
hierbij een gat in de markt te zijn.
Kinderen zijn namelijk niet kritisch,
krijgen geen genoeg van de filmpjes
en trekken ook niet aan de bel."
Dat verklaart waarom het ombui
gen van kindermateriaal ook wordt
gebruikt om heel slecht materiaal de
wereld in te slingeren. Inmiddels gaat
REACTIE
het zo ver dat computerprogramma's,
op basis van algoritmes, eindeloos
filmpjes creëren uit populaire vi
deo's. Ze hergebruiken de persona
ges, muziekjes en kleuren die kinde
ren kennen en mixen die in duizen
den nieuwe filmpjes zonder enige lo
gica door elkaar. „Het resultaat is niet
altijd schadelijk, maar vaak wel bizar.
Het roept de vraag op: waar kijken
onze kinderen in godsnaam naar?"
Het lastige voor de ouders is dat de
afbeeldingen van de video's zijn afge
stemd op de officiële kanalen. Je
moet goed kijken om te weten welke
veilig zijn. Ook zijn er filmpjes die
'normaal' beginnen, maar halver
wege escaleren.
Zoekresultaten
De nepvideomakers gebruiken dit
ook om de suggestie-algoritmes van
YouTube in de war te brengen. Net
zoals ze namen aan video's geven om
zoekresultaten te beïnvloeden. Het
filmpje Surprise Play Doh Eggs Peppa
Pig Cars Minecraft Smurfs is bijna
200.000 keer bekeken, maar bevat
niets van de genoemde dingen.
Videokanaal YouTube maakt geen
onderscheid tussen nep en echt, en
schotelt dus beide aan kinderen voor.
Laat staan dat een kleuter het verschil
ziet. Het is in feite niet anders dan
nepnieuws te proberen herkennen
op Facebook. Maar dan op 3-jarige
leeftijd.
Nikken beaamt dat juist jonge kin
deren een makkelijke prooi zijn.
„Kleine kinderen houden van voor
spelbaarheid en herhaling. Ze klik
ken op herkenbare personages in een
herkenbare wereld."
En dat kan in de praktijk tot onaan
gename verrassingen leiden tijdens
het kijken. „Als er in die voorspelbare
wereld dan iets extreems gebeurt,
kan dat een grote schrikreactie ople
veren. Voor echt kleine kinderen kan
het zelfs traumatiserend werken, met
nachtmerries en bedplassen als ge
volg. Dit zijn dingen die je alleen in
heel grove videospelletjes ziet."
dinsdag 28 november 2017
GO
Nouschka
van der Meijden
Peuterhorror onuitroeibaar
Peppa Pig heeft 2,7 miljoen
abonnees en video's die bij elkaar
1,7 miljard keer zijn bekeken.
YouTube zegt in
een statement het
probleem uiterst
serieus te nemen
en belooft het vol
gende te doen:
Strenger optre
den tegen filmpjes
waarin kinderen in
gevaar worden ge
bracht. Deze be
vatten jonge kinde
ren in kwetsbare
situaties. YouTube
heeft de richtlijnen
aangescherpt en
afgelopen week 50
kanalen verwijderd.
Verbeterde algo
ritmes en andere
technische toepas
singen gaan scha
delijke video's op
sporen.
Advertenties bij
video's met kinder
figuren die geweld
dadig of aanstoot
gevend gedrag
vertonen, worden
verwijderd.
Seksueel com
mentaar onder vi
deo's met kinderen
wordt verwijderd,
de mogelijkheid tot
reacties uitgezet.
De makers van
video's gericht op
kinderen ontvan
gen een handlei
ding met richtlijnen.
Meer experts
worden aangeno
men om te bepalen
welke video's ge
schikt zijn voor kin
deren.
