Reizen
Een sieraad als cadeau doet het altijd goed. Zeker als er
een of meer diamanten in zitten. Vrijwel allemaal passeren
ze eens de joodse gemeenschap van Antwerpen.
Een van de dingen waarnaar de mens
verlang! is iets dal lie! dagelijks leven overstijg'!
s dat een diamant? De grauwe steen ziet
eruit als een saaie kei, je zou er niet eens
voor bukken als je 'm op straat vond. In
het midden van die steen zit een licht
bruin vlekje van een halve centimeter -
dat is dus een ruw diamantje. „Je ziet het
er niet aan af', zegt een bezoeker die er
verbaasd naar staat te kijken.
Het ruwe diamantje is het middelpunt
van de tentoonstelling
Schitterend Verlangen in
het Museum aan de
Stroom (MAS) in Antwerpen. „We
hebben het idee van de diamanten echt
gekoppeld aan het menselijke aspect
ervan", zegt conservator Vera de Boeck.
„Ons uitgangspunt is: Waarnaar verlan
gen mensen? Welke rol speelt diamant
daarin?"
De mens verlangt naar geborgenheid
en liefde, naar status, naar macht maar
ook naar iets spiritueels, iets blijvends
dat het dagelijks leven overstijgt. Daarom
zien we hier niet alleen de verlovings
ring van Maria van Bourgondië en de
Russische tsarenkroon, maar ook de
diamanten Mariakroon uit de Onze-
Lieve-Vrouwekathedraal en een aantal
traditionele juwelen met een diamant
in het midden.
Een stad met een diamant in het hart,
zo zou je Antwerpen kunnen omschrij
ven. Letterlijk en figuurlijk. Antwerpen
is goed voor 84 procent van de handel in
ruwe diamanten en 50 procent van de
handel in geslepen diamanten. Aangeno
men wordt dat vrijwel elke diamant tus
sen de diamantmijn en de verlovingsring
minimaal één keer door Antwerpen
komt.
De tentoonstelling in het MAS is de
eerste van een serie evenementen
waarmee Antwerpen zich de komende
maanden meer op de kaart wil zetten als
Diamantstad. Het hoogtepunt is in mei
de opening van DIVA, het nieuwe dia
mantmuseum in de historische panden
aan de Suikerrui, vlakbij de Grote Markt.
Wie nu al iets wil zien van de diamant
handel, gaat naar de Diamond Square
Mile, een paar minuten lopen vanaf het
Centraal Station. Eigenlijk is het nog
minder dan een vierkante mijl, want
spraak 'mazal u'bracha, Jiddisch voor
'moge dit u geluk brengen'.
Die uitspraak zegt al iets over de ver
wevenheid van de joodse gemeenschap
met de diamanthandel in Antwerpen.
Die begon al in de 15de eeuw. Na 1492
kwamen joden uit Spanje en Portugal
naar het noorden, net op het moment dat
de diamanthandel in Antwerpen begon.
In de 19de eeuw kwamen
joden uit Oost-Europa, op de
de handel concentreert zich in de Hove
niersstraat en haar twee korte toegangs
straten. Een wat saai buurtje met grauwe
kantoorgebouwen. Er zijn zo'n 1700
instanties en firma's gevestigd die zich
met de diamanthandel bezighouden,
waaronder ook vier diamantbeurzen en
een aantal instituten die diamanten keu
ren en certificaten verstrekken.
Natuurlijk is dit het best beveiligde
stukje Antwerpen. Voor de toegang in de
Schupstraat staat een slagboom en op de
hoek zit een politiepost. In de Hoveniers
straat valt een gepantserd legervoertuig
op en komen regelmatig patrouilles langs.
Ook hangen overal beveiligingscamera's.
Je kunt hier geen stap zetten zonder dat
iemand het ziet. Begrijpelijk: dagelijks
gaat hier 263 miljoen euro aan kleine,
schitterende steentjes van hand tot hand.
Puur op basis van vertrouwen, en met de
bezegeling van een handdruk en de uit
vlucht voor pogroms in het tsaristische
Rusland. En vanaf de jaren 30 was Ant
werpen de bestemming voor joden die
met de Red Star Line naar New York
wilden oversteken om zich in Amerika
te vestigen. Een aantal van hen bleef in
Antwerpen achter.
Een loep, een pincet
De diamanthandel en -bewerking bete
kende voor hen werkgelegenheid (ze
waren immers uitgesloten van de traditi
onele gilden). Er was ook niet veel nodig:
je had je steentjes, een loep, een pincet
en wat gereedschappen en je kon aan de
slag. De diamant was ook een vorm van
veiligheid. In de diamanthandel werk je
met kleine, waardevolle spullen. Was
er de noodzaak te vluchten, dan kon je
de diamanten rap in je zak steken en
meenemen.
Nu wonen zo'n twintigduizend
magazine 47
DIAMANTWERPEN
Tekst ANNEWESSELING Foto's HOLLANDSE HOOGTE, VISIT ANTWERP, FRANQOIS DE HEEL
WG
