a r
1 Tn
8
De 'slager van Srebrenica' hoort vandaag welke straf hij krijgt. Mladic is het laatste
grote kopstuk uit de Joegoslavische burgeroorlog van begin jaren '90. Hij staat terecht
voor oorlogsmisdaden, genocide en misdaden tegen de mensheid.
Acht jaar
strijd om
voormalig
Joegoslavië
OORLOGSMISDADEN JOEGOSLAVIËA
Wie is Ratko Mladic?
Ratko Mladic is geboren voor het
leger. Hij heeft een bulderende
stem. Zijn blauwgroene ogen spu
wen vuur. Zelfs zijn naam - 'rat'
betekent oorlog - refereert aan
strijd. Hij heeft het vechten niet
van een vreemde. Zowel zijn vader
als zijn moeder knokt aan de kant
van de partizanen in de Tweede
Wereldoorlog tegen de Duitsers
en tegen hun Kroatische handlan
gers, de Ustasha. Zelf
studeert Mladic al op jonge leeftijd
af aan de militaire academie. Hij
bestuurt tanks en wordt bataljons
commandant. In de zomer van
1991 krijgt de Serviër een telefoon
tje van het hoogste militaire com
mando in Belgrado. Hij moet naar
Kroatië, waar gevechten zijn uit
gebroken tussen het Joegoslavi
sche Volksleger en opstandelin
gen, die strijden voor onafhanke
lijkheid. Mladic krijgt het com
mando over verschillende eenhe
den maar het leger valt uiteen om
dat militairen overlopen naar hun
etnische groepen.
Wat heeft hij op
zijn kerfstok?
Mladic opereert meedogenloos in
Kroatië. De Kroaten zijn niet lan
ger Joegoslavische broeders, maar
weer Ustasha, de moordenaars van
zijn vader. Mladic' motto is 'uit
persen en niet morsen'. Als zelfs
de legerleiding in de hoofdstad
hem tot kalmte maant, roept hij:
„Laat die generaals daar de tering
krijgen." In 1992 grijpen ook de in
Bosnië wonende Serviërs naar de
wapens. Onder leiding van Mladic
maken de strijders zich schuldig
aan tal van misdaden. Ze drijven
zelfs mensen bijeen in kampen.
Dat is sinds de Tweede Wereld
oorlog niet meer gebeurd in Eu
ropa. In Sarajevo bevecht de gene
raal de door hemzelf gekoesterde
Servische Republiek. Drieënhalf
jaar laat hij de door moslims be
woonde stad bestoken met mor
tieren en raketten. Sluipschutters
knallen uitgehongerde burgers,
die zich op straat wagen, zonder
pardon neer. Er vallen in die peri
ode 12.000 doden. „Voor mij is
aanvallen de kern van een militair
conflict", zegt Mladic later. „Ik ben
offensief ingesteld. Dat lijkt me
geen slechte eigenschap voor een
commandant."
11 A
V s'
BALKAN
Waarover gaat dit
proces?
Het Joegoslaviëtribunaal houdt
Mladic verantwoordelijk voor oor
logsmisdaden, genocide en misda
den tegen de mensheid: 'Het was
duidelijk zijn intentie om de Kroa
ten en de Bosnische moslims te
vernietigen', staat in de aan
klacht. Mladic geldt als het sym
bool van de zuiveringscampagne,
die in juli 1995 een dieptepunt be
reikt in de enclave Srebrenica.
De Serviërs vermoorden er
zeker 7.000 moslimmannen en
-jongens. Mladic pakt daarna een
borrel en zegt: „Vandaag hebben
we de Serviërs de stad Srebrenica
teruggegeven." De Nederlandse
bevelhebber Thom Karremans van
Dutchbat kijkt toe en drinkt een
glaasje mee. Hij staat machteloos.
De Verenigde Naties verlenen zijn
militairen geen mandaat om het
Bosnisch-Servische leger te stop
pen. De Serviërs verdoezelen de
massamoord door de slachtoffers
in massagraven te dumpen, stellen
de aanklagers van het Joegoslavië
tribunaal. Forensisch onderzoe
kers vinden lijken in zeventien
grote en 36 kleinere massagra
ven. „Duizenden lichamen zijn
door graafmachines in vrachtwa
gens geladen en daarna op afgele
gen plekken gedumpt."
Waarom vellen de
rechters pas zoveel jaren
later een vonnis?
De Bosnische burgeroorlog is in
1995 beëindigd met de Akkoorden
van Dayton. Mladic waant zich
daarna zestien jaar lang onaantast
baar. Hij heeft vrienden binnen de
politiek, de legertop en de Servi
sche geheime dienst. De oud-ge
neraal zit op z'n dooie gemak bij
voetbalwedstrijden, feest mee
op bruiloften, gaat hardlopen
in het park of uit eten in res
taurants. Jaar in, jaar uit
dringt het Joegoslaviëtribu
naal dringt aan op de arres
tatie van de oud-generaal.
Dat gebeurt in 2011. Mla
dic maakt in Lazarevo
een ochtendwandelingetje als
agenten het dorp binnenrijden.
Korte tijd later zit de 'beul van de
Balkan' in de strafgevangenis in
Scheveningen. Hij vraagt er om
boeken van Tolstoj en krijgt op
speciaal verzoek aardbeien be
zorgd in zijn cel.
Hoe verliep
zijn proces?
Het proces duurt vierenhalf jaar
en de emoties lopen soms hoog
op. Tijdens een zitting wordt Mla
dic scheldend en tierend uit de
rechtszaal verwijderd als een man
vertelt dat hij de moordpartij in
Srebrenica overleefde door zich
schuil te houden tussen stapels lij
ken. Andere keren oogt Mladic, die
na drie beroertes en een stevige
longontsteking in slechte gezond
heid verkeert, juist ongeïnteres
seerd. Zo bladert hij tijdens het
voorlezen van de elf punten tel
lende aanklacht in 2011, schijnbaar
onaangedaan door enkele kranten.
De strafeis is levenslang.
Hoe lang blijft het
Joegoslaviëtribunaal
open?
Niet lang meer. De Nederlandse
rechter Alphons Orie velt vandaag
het vonnis tegen Mladic, de laatste
grote zaak van het tribunaal. Sinds
de oprichting 24 jaar geleden, zijn
161 aangeklaagden opgepakt en op
enkelen na veroordeeld. De laatste
uitspraak is op 29 november in een
hoger beroep van zes Kroatische
verdachten. Daarna sluit het tribu
naal definitief.
woensdag 22 november 2017
GO
Tribunaal velt vonnis
over Ratko Mladic
Tekst: Gerben van 't Hof
Mladic (links) heft op 12 juli 1995 het glas met overste Karremans
(tweede van rechts), fotoap
Als de Joegoslavische
leider Tito in 1980
sterft, beginnen de
Serviërs zich onder po
liticus Slobodan Milose
vic steeds meer te roe
ren.
Uit angst voor een
Groot-Servië roepen Slo
venië en Kroatië op 25
juni 1991 de onafhanke
lijkheid uit, waarop de
Serviërs in Kroatië zich
op hun beurt afscheiden.
Onder druk van de VN
komt er op 2 januari 1992
een staakt-het-vuren en
een vredesverdrag. De
Servische Kroaten be
houden hun territorium.
In 1995 verovert het Kro
atische leger dat gebied
tijdens Operatie Storm
alsnog terug.
Ondertussen scheidt
ook de bevolking van
Bosnië zich af, tot erger
nis van de Serviërs. Zij
richten onder leiding van
Radovan Karadzic hun
eigen staat op: de Servi
sche Republiek. De Bos
nische Kroaten keren
zich tegen hen, net als
de Bosnische moslims.
De Bosnische burgeroor
log is een feit. Pas na de
moord op 7.000 moslims
in Srebrenica en een
bombardement op een
markt in Sarajevo grijpt
de internationale ge
meenschap in. Na lucht
aanvallen van de NAVO
op Servische doelen in
1995 sluiten de partijen
vrede in het Verdrag van
Dayton, maar de burger
oorlog duurt voort in Ko
sovo. Pas in 1999 komt
er na circa 140.000
doden een einde aan de
strijd op de Balkan.
