I
«feiss
Herr Wijffels
gibt Rat
15
De gezichten staan op onweer in
Berlijn. Na wekenlang
onderhandelen is het
bondskanselier Angela Merkel
niet gelukt een regering te
vormen. Hoe moet het nu verder
in Duitsland? Vier scenario's.
^S^ÊsSMl fe
ÈaRÊSIte
Merkel probeerde met haar chris
tendemocratische CDU/CSU, de
Groenen en de liberale FDP een regering te
vormen. Maar de FDP stapte uit de onderhan
delingen. Voorman Christian Lindner vindt
dat hij te veel water bij de wijn moest doen.
„Het is beter om niet te regeren dan om slecht
te regeren", verduidelijkte de partijleider.
Vooral met de Groenen bestond onenigheid
over belastinghervorming, klimaat en immi
gratie. Tegelijk wisten de partijen de afgelopen
weken tal van compromissen te sluiten.
De Groenen voelden zelfs wel iets voor een
grens aan het aantal vluchtelingen dat Duits
land jaarlijks toelaat, iets wat een paar dagen
geleden nog onbespreekbaar was.
Een regering met CDU/CSU, de Groenen en
de FDP is dus niet kansloos. De Duitsers spre
ken steevast over een Jamaica-coalitie, omdat
de partijkleuren overeenkomen met die van de
Jamaicaanse vlag.
De liberalen verschillen inhoudelijk van de
christendemocraten, maar die verschillen zijn
overbrugbaar.Toch zal Merkel er een hele kluif
aan hebben om de FDP terug aan tafel te krij
gen. De partij is bang dat ze ondersneeuwt in
een regering met drie partijen. Dat gebeurde
eerder al. Bij de verkiezingen in 2013 werden de
liberalen - die toen vier jaar lang met de chris
tendemocratische CDU/CSU van Merkel had
den geregeerd - genadeloos afgestraft. De partij
haalde de kiesdrempel niet eens.
Los van elkaar kunnen de partijen
wel met Merkel verder, in een min
derheidsregering. Doorgaan met de Groenen
betekent een tekort van 42 zetels. Alleen verder
met de FDP levert een tekort van 'maar' 29 ze
tels op. Als Merkel voor een minderheidsrege
ring kiest, is samenwerking met de FDP het
meest waarschijnlijk. Ook omdat die partij het
op veel punten eens is met de CDU/CSU. De
Groenen verschillen juist sterk van mening
over immigratie en klimaat, twee van de be
langrijkste onderwerpen in de regeringsonder
handelingen.
Maar Merkel staat niet te springen om een
minderheidsregering. „Ik wil een stabiele rege
ring voor Duitsland vormen", zei de bondskan
selier op de avond van de verkiezingen. Het na
oorlogse Duitsland heeft nog nooit een min
derheidsregering gehad.
De SPD eindigde bij de verkiezingen
van 24 september als de tweede par
tij. Een regering van de CDU/CSU en de soci
aaldemocraten heeft een ruime meerderheid.
Zo'n grojie Koalition behoort dan ook perfect tot
de mogelijkheden. Maar de SPD wil niet.
De partij van Martin Schulz regeerde de afgelo-
W Het naoorlogse Duitsland
heeft nog nooit een
minderheidsregering gekend
pen jaren al met Merkel, maar leed bij de ver
kiezingen een historisch verlies. Schulz wil de
oppositie in om rustig de wonden te likken. De
SPD herhaalde dit standpunt zo vaak, dat toch
meedoen als een zwaktebod zal worden be
schouwd.
De derde partij van het land is de rechts-na-
tionalistische Alternative fur Deutschland
(AfD). Ook met die partij zou CDU/CSU een
meerderheidsregering kunnen vormen. Maar
dat gaat niet gebeuren. Alle politieke partijen in
Duitsland weigeren samen te werken met de
AfD, die zeer radicale standpunten heeft over
onder meer immigranten.
Het is aan de Duitse bondspresident
Frank Walter Steinmeier of er
nieuwe verkiezingen komen of niet.
Geen partij zit daarop te wachten. De uitslag
zal nagenoeg hetzelfde zijn, blijkt uit een opi
niepeiling van het dagblad Bild.
Bovendien is het uitschrijven van nieuwe
verkiezingen nogal ingewikkeld. Het parle
ment moet daarvoor weer worden ontbonden
en daarvoor is een bondskanselier nodig. Maar
die is er formeel pas als er een regering is ge
smeed.
Bondkanselier Merkel staat voor een haast
onmogelijke opgave. Ze beleeft de zwaarste po
litieke crisis in de twaalf jaar dat ze aan de
macht is. „Het is een dag om eens goed na te
denken over hoe het verder moet in Duitsland",
zei ze na het opstappen van FDP-leider Lind
ner. „Als bondskanselier zal ik er alles aan doen
om ervoor te zorgen dat het land goed gere
geerd zal worden."
dinsdag 21 november 2017
GO
Frau Merkel,
was nun?
- O Ii
hmhSss r
¥smSSi ~Y_
lp
?3Saé»,-%' iivS^jKaSna gSö
Cfflnriti
Bondskanselier Angela Merkel weet dat ze nu een politiek huzarenstukje moet leveren om Duitsland alsnog een stabiele regering te bezorgen, fotoafp
Gerben van 't Hof
Rotterdam/Berlijn
De liberalen bedenken zich en
praten toch verder.
Duitsland krijgt een minderheids
regering.
Merkel smeekt de sociaaldemo
craten mee te doen.
IEr komen nieuwe verkiezingen.
Oud-informateur Herman
Wijffels, die zelf het kabinet
Balkenende-IV hielp sme
den, geeft de Duitsers ad
vies.
Bondskanselier Merkel mag
niet in paniek raken.
Het weglopen van de libe
rale FDP is politiek spel, de co
alitie is nog te redden.
Even op de tanden bijten.
Soms is zo'n harde breuk
nodig, uiteindelijk komt men
toch wel weer bij elkaar.
Blijf de kalmte bewaren. Er
is pas één gespreksronde ge
weest. In Nederland hebben
we er zeven maanden over ge
daan.
Denk rustig na en praat ver
der, in plaats van nieuwe ver
kiezingen uit te schrijven. Want
daarop zit de kiezer niet te
wachten.
