Topmusici vertolken barokmuziek in Middelburg
8
Johan Claassen en Bernard Quesniaux brengen kunst fluisterend
Nanky de Vreeze heeft geen eigen
galerie meer, maar zij maakt tentoon
stellingen op andere locaties. Eerder
was zij te gast in GalerieGerritse.
Nanky de Vreeze heeft
een voorliefde voor
poëtisch werk. Sub
tiele kunst die eerder
fluistert dan
schreeuwt. Het duo Johan Claas
sen (1943) en Bernard Quesniaux
(1953) is daar een voorbeeld van.
Quesniaux maakt tekeningen.
Expressieve zwarte lijnen vinden
tastend hun weg op een stuk kar
ton of een beschilderd plaatje
hout. Ze vormen zich tot langge
rekte mensfiguren met ledematen
die het midden houden tussen
houterig en vibrerend. Soms hou
den de lijnen op en worden ze ver
vangen door opgeplakte stukjes
papier van onduidelijke herkomst.
Die verbinden de figuur met iets
van buiten, met een geschiedenis
waar het papier de sporen van
draagt. De afgebeelde tekening
toont een personage met een
enorme gebogen arm, die iets wat
zich buiten beeld bevindt lijkt te
willen gebieden. Dat idee wordt
gesteund door de richting van wat
je het hoofd zou kunnen noemen.
De kleur van de omgeving ver
sterkt de expressie van de figuur.
Twee vage veegjes bij de voeten
suggereren ruimte. Het mooie aan
het werk van Quesniaux is dat hij
met weinig middelen iets weet te
vertellen over hoe wij ons in het
leven bewegen. Een zekere kwets
baarheid is daarbij altijd aanwezig.
Droom
Johan Claassen vertrekt vaak van
uit de droom. Dat wat hem toevalt
zonder dat hij er bewust om heeft
gevraagd. Daarbij past zijn aanpak
om gevonden voorwerpen in zijn
werk op te nemen. Het heeft ver
wantschap met de surrealisten en
met Cobra, maar Claassen ontwik
kelde een heel eigen beeldtaal
waarin vloeiende vormen centraal
staan. Het meest opvallend zijn de
assemblages van stukken hout die
hij beschildert in lichtgrijze tin
ten.
'Nachtval' is zo'n assemblage.
Een hangende gestalte, voorzien
van allerlei uitsteeksels waarin ik
in één geval een hand herken. Het
lijkt alsof uit de borst van gestalte
een dier ontspruit. Op het lijf is
een hart geplakt waaraan wat vin
gers friemelen. Achter het hoofd,
dat is samengesteld uit twee pla
ten, verschijnt een zwarte schijf
die door een hand naar beneden
lijkt te worden geduwd. Dat zal de
nacht zijn, die de figuur in de peil
loze diepte van de droom laat glij
den. Ik ontdek nog een hoofd. Mis
schien iemand die de dromer met
zich meedraagt? Of een deel van
de dromer: het kind dat mits je er
voor open staat de volwassene kan
blijven voelen met verbeelding.
Want dat is eigenlijk wat ik in al
het werk van Johan Claassen aan-
Het heeft
verwantschap met
de surrealisten
en met Cobra
tref. Hij verbindt verwondering
over datgene wat de wereld (en de
natuur in het bijzonder) hem aan
reikt, met datgene wat de dingen
hem schenken. Een boomstam
kan een konijn worden, een speel-
goedkruiwagentje een drager van
verhalen. Verhalen die soms ook
letterlijk onderdeel zijn van het
beeld.
Claassen roept met zijn beelden
het tijdloze op waarin de magie
die millennia lang de ervaringen
van onze voorvaderen kleurde,
verbonden wordt met die verbeel
ding van het kind in ons. Zo klopt
hij op de deur van onze ratio om
ons subtiel wakker te schudden
uit de illusie dat die de werkelijk
heid is en bepaalt.
Incanto Middelburg haalt enkele
topmusici naar de Zeeuwse
hoofdstad. Met bariton Peter
Kooij en Mieneke van der Velden
(viola da gamba) is kwaliteit ver
zekerd. Ook het programma is
aantrekkelijk. Johann Sebastian
Bach kent iedereen. Buxtehude en
Telemann misschien niet, maar
het waren illustere tijdgenoten
van Bach. Deze drie heren schre
ven prachtige geestelijke muziek,
zowel instrumentaal als vocaal.
Ook de twee andere leden van
het ensemble, l'Armonia Sonora
van Mieneke van der Velden, Say-
uri Yamagata (barokviool) en Leo
van Doeselaar (orgel) zijn barok-
specialisten. De instrumentalisten
zullen schitteren in de triosonate
III van Buxtehude en de Sonate
BWV1027 voor viola da gamba en
obligaat klavecimbel van Bach. De
violiste komt vooral tot haar recht
in de cantates omdat ze daar in
dialoog gaat met de zanger.
Klankkleuren
Het programma draagt de titel
'Der Friede sei mit dir'. Een toe
passelijke titel in deze woelige tijd.
De gelijknamige solocantate van
Bach lijkt eenvoudig van bezet
ting, maar juist door de klankkleu
ren van de drie instrumenten die
prachtig combineren met de
slanke baritonstem van Kooij,
wordt het een aparte ervaring om
naar dit werk met recitatieven,
aria's en slotkoraal te luisteren.
Bach had een grote bewondering
Mieneke van der
Velden is een veel
gevraagde gambiste
en heeft twee
orginele gamba's
voor Buxtehude en hij was gechar
meerd door zijn orgelmuziek en
zijn triosonates. Telemann was in
zijn tijd beroemder dan Bach, hij
was zakelijker en zijn werken wer
den gedrukt zodat hij bekender
was. Hij schreef veel en vooral ver
schillende composities en zijn
werk zit regelmatig vol humor.
2027 is het Telemannjaar en de
musici willen hem eren door en
kele bekende werken van hem uit
te voeren, zoals de emotierijke
passie-cantate: 'Ich will den
Kreuzweg gerne gehen', met obli
gate vioolpartij.
Mieneke van der Velden is een
veel gevraagde gambiste, zij bezit
twee originele Franse gamba's. Zij
doceert aan conservatoria in Am
sterdam en Den Haag. Zij trad al
enkele malen op in Middelburg en
Aardenburg. Peter Kooij was als
zoon van een zangeres en een can
tor-organist/dirigent voorbestemd
voor zang. Hij reist als barokken-
ner de hele wereld over. Hij werkte
mee aan de integrale uitvoering
van de cantates, passies en vocale
werken van Bach met het Bach
Collegium Japan onder leiding van
Masaaki Suzuki. Hij doceert aan
verschillende conservatoria en
staat bekend om zijn geweldige
tekstinterpretatie.
Leo van Doeselaar zal behalve op
kistorgel ook op het van Duyschot
orgel van de Augustinuskerk spe
len.
zaterdag 18 november 2017
PC
Schatkamer vol verbeelding
Nico Out
'Nachtval' van Johan Claassen.
Tot en met 3 december. Galerie
Gerritse, Londensekaai 19, Mid
delburg. Donderdag tot en met
zaterdag van 13.00 tot 17.30 uur
en op afspraak: 06 -12256289.
'Oranje' van Bernard Quesniaux.
Jeanette Vergouwen
Vrijdag 24 november in de Sint-
Augustinuskerk in Middelburg
(Zuidsingel 70). De aanvang is
om 20.00 uur. Meer informatie
incantoconcerten.nl.
