Sociaa
wense ijk
16
PSYCHOLOGELD
WEBWINKEL ALOMTEGENWOORDIG
Moeten we blij zijn dat Amazon Prime naar Nederland
komt? Dit luxe lidmaatschap van de webwinkel maakt
bestellen nóg makkelijker en sneller. Maar er is ook een
keerzijde: Amerika worstelt opzichtig met het Amazon Effect.
Leuk spelletje voor in de auto: bedenk
vragen waar (bijna) niemand eerlijk
antwoord op geeft. Ik weet er al een
paar: hoeveel geef je aan goede doelen? Hoe
vaak hebben jij en je partner seks? En vind jij
jezelf slimmer dan gemiddeld? Mensen
schetsen graag een mooi beeld van zichzelf,
en schuwen daarbij een leugentje om best-
wel niet. Maar die sociaal wenselijke ant
woorden vormen wel een groot obstakel bij
onderzoeken, zelfs als ze anoniem zijn. Niet
voor niets zijn er zo weinig betrouwbare cij
fers over overspel en klopt de verkiezingsuit
slag lang niet altijd met de polls.
Wetenschappers, marketeers én Maurice
de Hond zouden dan ook vast heel graag de
gedachtes van mensen kunnen lezen. Nou,
met de nieuwste technieken komt dat steeds
dichterbij. Onderzoekers die zich niet om de
tuin willen laten leiden, kunnen gebruikma
ken van facial coding. Daarbij registreert een
slimme camera de emoties van proefperso
nen. Deze techniek kan bijvoorbeeld een so
ciale glimlach herken
nen, een nepglimlach
waarbij de spieren
rondom de ogen niét be
trokken zijn, of verba-
zing of afschuw.
Amerikaan
googelt net
zo vaak op
'nigger'
als op
'migraine'
eye tracking. Een camera
registreert waar jouw
oog naartoe wordt ge
trokken en hoelang je
blik blijft hangen. ]e kunt
bij een enquête invullen
dat je van gezonde sala
des houdt, maar als je je ogen niet kunt af
houden van een enorme hamburger, weet de
marktonderzoeker genoeg. Deze techniek
wordt ook vaak gebruikt bij het testen van
websites.
Maar wil je echt in het brein van mensen
kruipen, dan moet je data-analist worden bij
Google. Seth Stephens-Davidowitz, die ooit
die baan had, laat in zijn boek Everybody lies
zien wat er gebeurt als we ons sociaal wense
lijke pantser laten varen. Hij analyseerde heel
veel geanonimiseerde zoekopdrachten in
Google. Omdat we denken dat niemand
meekijkt, typen we de meest persoonlijke
dingen in de zoekmachine in, zoals 'Ik heb
spijt van mijn kinderen', 'Ik haat mijn baas' of
'Ik heb kleine borsten'.
Stephens-Davidowitz schetst in zijn boek
niet bepaald een fraai mensbeeld. Vraagt een
onderzoeker of we tolerant zijn ten opzichte
van mensen met een andere huidskleur,
knikken we allemaal braaf 'ja'. Maar Ste
phens-Davidowitz ontdekte dat Amerikanen
in de privacy van hun huis net zo vaak op de
termniggeY als op 'migraine' googlen. En
nigger is bepaald geen koosnaam. Veel voor
komende zoekopdrachten zijn 'stupid niggers'
en 'I hate niggers'.
Na het lezen van Everybody lies hoop ik niet
dat er ooit echt een techniek komt om eikaars
gedachten te lezen. Ik vind andere mensen
leuker achter hun sociaal wenselijke masker.
En mezelf vrees ik ook.
Altice
Gemalto
Shell
Ahold
Delhaize
agnetron.
Laptopstan
daard. Dek
bedovertrek.
Dagcrème.
Leren laars
jes. Lippen
stift. Oorbellen. Telefoonoplader.
Laptoptas. Lensbeschermer. En
boeken. Ja, boeken - daar begon
het ooit mee. Maar daar gaat het al
lang niet meer om. Amazon heeft
in thuisland Amerika de complete
retailmarkt in zijn macht, te zien
in de bestelhistorie van uw corres
pondent in New York. Amazon
verkoopt alles. Zelfs lijkkisten.
Trouwringen. Kattenvoer. Voor
Nederland had Amazon nooit veel
aandacht. Maar er is verandering
op komst, nu Amazon een Hol
landse versie introduceert van
Prime, het lidmaatschap dat voor
49 euro per jaar recht geeft op gra
tis verzending en toegang tot spe
ciaal voor Amazon geproduceerde
films en series.
Weerstand
Wat kunnen we verwachten? Veel
gemak en snelheid, om te begin
nen. Als je lid bent van Prime ligt
je bestelling vaak een dag later al
op je deurmat. Gratis. Maar Ama
zon roept er ook veel weerstand
mee op. Want zijn tentakels reiken
zo ver dat de complete Ameri
kaanse economie het Amazon Ef
fect voelt. Amazon is niet alleen
een gigantische digitale Winkel
van Sinkel. Amazon is in de VS
ook tv-producent, filmdistribu
teur, electronicafabrikant, super
markt, maaltijdbezorger, uitgever,
muziekservice en betaaldienst a la
iDeal. Liever series via Netflix, of
muziek via Spotify? Ze worden
mogelijk gemaakt door de servers
Neem plaats op
de sofa van Irene
van den Berg. Zij
analyseert iedere
week ons econo
misch gedrag.
Een andere techniek is
Reageren? economie@persgroep.nl
O
donderdag 16 november 2017
GO
Opeens was
daar de omme
keer voor de
Franse kabelaar
na dagen van
enorme verlie
zen.
m
De digitaal bevei
liger noteerde
een ruime plus in
Amsterdam.
Ook andere olie
fondsen hoorden
tot de grotere
dalers.
m
De Belgisch-
Nederlandse
super was de
grootste daler in
de AEX.
o
Karlijn van Houwelingen
New York
Amazon
sluipt binnen
s een dief in
de nacht
