19 RECONSTRUCTIE ROLPAARD Een kanon uit 1552 van Zierikzee maakt veel moois los. Maritiem historicus Wietse Veenstra dook in de geschiedenis van het geschut. En vaklieden van de scheepswerf reproduceren een origineel rolpaard. Wat zijn ogen zien, maken zijn han den. Willem van Mourik, beter be kend als Box, heeft genoeg aan de originele bouwtekening die Cees van Eg- mond op schaal heeft overgezet. Stukje bij beetje transformeert de goed honderdvijftig jaar oude ei kenhouten stam in de Zierikzeese Stads- en Commerciewerf in een imposant rolpaard. Robuust ge noeg om het 1708 pond zware bronzen kanon te dragen, dat er nu nog een beetje verloren bij ligt op de binnenplaats van het Stadhuis museum. Box wordt geholpen door Toon Schouwenaar en Nico Krijger. Zodra het houtwerk achter de rug is, zorgt smid Guus van der Ruit met ijzerbeslag voor de kers op de taart. „Over een maandje of drie is de klus geklaard", schat Van Eg- mond. Het complete gevaarte weegt dan zo'n tweehonderdvijftig kilo, mét kanon een dikke duizend. „Die eikenhouten balk heeft jul lie elfhonderd euro gekost", ver kondigt Carel Beulink van de mu- seumwerf met een vette grijns op de jaarlijkse avond van de Stichting Vrienden van het Stadhuismu seum. Dankzij de donaties kan het kanon, dat het stadsbestuur van Zierikzee in 1552 liet maken, weer volledig in oude glorie worden her- Die eikenhouten balk heeft jullie elfhonderd euro gekost steld. Beulink zwaait vervaarlijk met een dissel, zaag en bijl waar mee de timmermannen destijds het hout in de gewenste vormen wisten om te toveren. Van Eg- mond: „Hoe meer we hier mee be zig zijn, dus te groter wordt mijn besef dat de mannen van toen echte ambachtslieden waren. Als je ziet hoe wij hier al lopen te 'kloot violen' op de machines die we te genwoordig gebruiken." Maar ondertussen groeit ook met die vlak- en draaibank, zaag-en boormachine een waar kunststukje onder handen van de vaklui van de museumwerf Beulink wijst op de nog vierkante as die aan weerszij den van het centrale lichaam van het rolpaard naar buiten steekt. „Die moet nog worden uitgezaagd. De juiste afmetingen staan er al op uitgetekend. Als je de hoeken er af kapt, wordt het al een beetje rond. Nou, de draaibank doet de rest." Beide wielen bestaan (naast de twaalf spaken) uit zes afzonderlijke segmenten. „Die komen niet uit de balk", vertelt Van Egmond. „Om die ronding te maken, gebruiken we krommers; takken van zo'n twee- tot driehonderd jaar oude bomen." Beulink kijkt al uit naar de finale handeling. „Het rolpaard gaat straks in delen naar het Stadhuis- Dat kanon moet erin worden gehesen. Achthonderd kilo schoon aan de haak museum, waar ze het in elkaar zet ten. Rollen mag niet op de vloer binnen, uit angst voor beschadigin gen. En dan moet het kanon erin worden gehesen. Achthonderd kilo schoon aan de haak. Dat wordt ook nog een hele toer. Gelukkig hebben we daar tegenwoordig een liftje voor." HETGESCHUT maandag 13 november 2017 SD Met dissel, zaag en bijl aan de slag Marcel Modde - Carel Beulink Het wiel voor het rolpaard bestaat uit 6 losse segmenten en 12 spaken, foto jan de graaf Willem (Box) van Mourik. FOTO JAN DE GRAAF - Carel Beulink Maritiem historicus Wietse Veenstra heeft onderzocht hoe het kanon dat werd ge bruikt voor verdediging van de stad Zierikzee, op de zee bodem voor Engeland ver zeild is geraakt, totdat het ille gaal werd meegenomen door een wrakduiker. Bekend is dat het 1708 pond zware bronzen geschut in 1552 in Mechelen werd gegoten, in opdracht van het stadsbestuur. De Latijnse afkorting STUZ op de loop ver wijst naar die opdracht, aldus Veenstra. Uit rekeningen van equipage meesters maakt hij op dat een kanon van 1708 pond tussen 1592 en 1599 is gebruikt op de vlieboot van Anthonis Verhelle. Een vlieboot was een snelle en makkelijk wendbare driemaster, gebruikt door watergeuzen. Na 1609 komt het geschut niet meer voor in de rekeningen en is het 'kwijt', signaleert de histo ricus. Een verkeerd spoor, ver moedt Veenstra dan ook. Hij streept de aanvankelijke theorie dat het schiettuig in 1588 door Mondragon uit Zie rikzee is meegenomen voor be wapening van de Spaanse Ar mada, nog niet helemaal door. Maar heel waarschijnlijk acht Veenstra die mogelijkheid op basis van wat hij heeft gevon den in de archieven niet. Voor alsnog klampt hij zich vast aan de bevinding dat Zierikzee in 1570 een aantal kanonnen uit leende, voor begeleiding van een konvooi met de nieuwe Spaanse koningin. Mondragon ging met een regiment mee op die reis. Op de terugvaart uit Spanje zijn twee kanonnen aan boord van het VOC-schip Zwarte Arend verloren gegaan, vond Veenstra in oude docu menten. Dat voedt zijn nieuws gierigheid voor nader onder zoek. Carel Beulink in de werkplaats van de museumwerf bij het rolpaard, foto marieke mandemaker Willem (Box) van Mourik (I) en Toon Schouwenaar (r) helemaal aan het begin van de klus, met een deel van de eikenhouten balk. foto jan de graaf

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2017 | | pagina 69