12
TEGENDRAADSE INTERVIEWS
'Een digitaal
platform als
Google kan de
samenleving veel
beter organiseren
dan de natiestaat',
zegt economie-
filosoof Rogier De
Langhe.
Vooral jongeren
hebben het idee
dat ons bestuur
niet functioneert
De uitdijende macht van
platforms als Facebook
en Google roepen steeds
meer weerstand op. Cri
tici waarschuwen ervoor
dat hun monopolies een bedreiging
kunnen zijn voor onze samenleving.
Straks zijn we aan hen overgeleverd,
een slaaf van Big Brother. Maar op de
universiteit van Gent roeit iemand
tegen de stroom in: economiefilosoof
Rogier De Langhe. Kijk naar alle
voordelen die technologie brengt,
luidt zijn boodschap. Omarm de di
gitale netwerken en gebruik hun ta
lenten om de samenleving te verbe
teren. Creëer een nieuwe overheid.
Ik wil niet meteen de macht over
dragen aan de Googles of de Face-
books. Maar hun opkomst moet ons
aanzetten tot een flinke denkoefe
ning. Waarom zouden we onze over
heid niet kunnen runnen met ge
bruik van zulke platforms, in plaats
van zoals we het vandaag doen? Aan
de hand van natiestaten. Politici ge
ven toe dat ons bestuursmodel in cri
sis verkeert. Niemand weet nog echt
waar het heen moet. Met de pensioe
nen, met de asielzoekers, de gezond
heidszorg, het klimaat. Door de
voortwoekerende complexiteit van
het leven groeit de inefficiëntie ons
langzaam boven het hoofd. Vooral
jongere generaties hebben het idee
dat ons bestuur niet goed meer func
tioneert. Ik heb zelf ook het gevoel
dat we van de ene naar de andere cri
sis hollen."
„Dat doe ik ook niet. Maar we zijn
wel op weg naar een nieuw tijdperk.
We worstelen nu met crises aan het
einde van een oud tijdperk, in gang
gezet door de industriële revolutie.
Meer dan 150 jaar geleden zorgde een
stoommachine op wielen, de trein,
voor verstedelijking, voor centralisa-
tie. Toen werden onze democratie,
ons rechtsstelsel, onze machtsver
houdingen uitgetekend. De techno
logie van nu zorgt voor een nieuwe
revolutie. De digitale revolutie
creëert ongekende informatiekana
len. De publieke opinie fragmenteert,
kranten worden sociale mediastro
men, treinen worden serverparken
op wielen."
„Er is een waarheid zo oud als de be
schaving zelf: de macht gaat naar die-
gene die de sleutel in handen heeft
waarmee de complexiteit van de
maatschappij kan worden beperkt.
Of je dat nu doet met een democra
tisch gekozen minister of een zoekro-
bot. Je moet je niet laten leiden door
de vraag in hoeverre de platforms een
bedreiging zijn. Draai die vraag om:
hoe kunnen ze onze samenleving
verrijken? Met name op het gebied
van efficiëntie. Zie de platforms niet
als kapitalistische bedrijven die de
overheid willen overnemen, zie ze
als potentiële overheden vermomd
als beursgenoteerde bedrijven."
„Facebook en Google hebben contact
met miljarden mensen. Ze zitten in
hun binnenzak, hun tas. Het contact
in de natiestaat beperkt zich tot in
kleuren van een bolletje op een
stembiljet. Eens in de vele jaren. Mo-
PASPOORT
menten waarop het voor de natie
staat steeds moeilijker wordt om
mensen naar de stembus te krijgen.
Als we ooit op een punt komen
waarop een platform niet alleen de
taken van de overheid veel efficiën
ter uitvoert maar dat ook op een
transparante, meer legitieme manier
doet dan de natiestaat, is er weinig
reden om nog vast te houden aan de
oude instanties."
„Als je er niet in slaagt om je zelf an
ders te organiseren, zul je worden
georganiseerd. Dan ben je binnen
vijfjaar onder de voet gelopen en
maken zij misschien wel de dienst
uit. Op voorwaarden die niet de onze
zijn. Ik kaart dit ook aan als waar
schuwing. Laten we nu praten over
het functioneren van de sociale net
werken. Om er ons voordeel mee te
doen. Om op tijd bij te sturen. Con
sumenten van de digitale platforms
doen dat al. Zij eisen inzage, con
trole, toezicht op data."
„Hier moeten we een antwoord van
vinden. Het is natuurlijk levensge
vaarlijk als je honderd hackers ieder
een pizza geeft en hen de ruimte laat
om gaten te schieten in onze demo
cratie. Maar of we het nu willen of
niet, digitale platforms en geldstro
men, kijk naar bitcoin, trekken zich
weinig tot niets aan van oude gren
zen, de grenzen van de natiestaat.
Dus moet je er controle over krijgen,
moet je hun kracht eigen maken."
„Dat wordt me inderdaad verweten.
Ik word naïef, blind genoemd. Ik zou
veel te optimistisch zijn over de mo
gelijkheden. Iemand beschuldigt me
ervan dat ik de sleutels van het parle
ment wil overdragen aan Google. Dat
is natuurlijk onzin. Een technologi
sche revolutie kun je niet stoppen. Je
kunt niet terug naar de wereld zon
der die netwerken. Dus laten we er
voor zorgen dat de natiestaat zich
met de kracht van die netwerken een
nieuwe invulling geeft, zich met di
gitale data beter, efficiënter organi
seert. Stel dat er morgen een plat
form opstaat dat overtuigend kan
aantonen dat het Nederland beter
kan runnen met honderd keer min
der personeel. Of een honderd keer
betere dienstverlening kan bieden
voor hetzelfde geld. Verdient die mo
gelijkheid dan niet ten minste een
maatschappelijk debat?"
zaterdag 11 november 2017
GO
Met nieuws, duiding en meningen krijgen wij een beeld van grote, ingewikkelde thema's. Maar soms heb
ben we iemand nodig die ons weer laat twijfelen. Daarom een reeks interviews met dwarsdenkers.
Laat de robot het werk
van de minister doen
Hans van Zon
Gent
Uw pleidooi lijkt een knieval voor
Google of Facebook. Zeker nu hun
almacht ter discussie staat, zullen
miljoenen u verketteren.
Je kunt moeilijk de natiestaat
overal de schuld van geven?
Maar ministers kun je moeilijk ver
vangen door zoekrobots?
Ministers hebben een democrati
sche legitimiteit, digitale platforms
niet. Dat is een ernstig tekort.
Rogier de
Langhe, geboren
in 25-8-1982 in
Kortrijk.
Economiefilosoof
en essayist bij dag
blad De Morgen.
Verbonden aan
de Universiteit van
Gent (Vakgroep
Wijsbegeerte en
Moraalweten
schap).
Gespecialiseerd in
de digitale revolutie
en de maatschap
pelijke gevolgen.
Blog: New Com
mons
Uw pleidooi klinkt als een vlucht
naar voren. Van 'laten we het maar
proberen ondanks de gevaren'.
Dat vraagt om problemen.
Hoe kunnen de netwerken trans
parantie garanderen als ze geen
overzicht hebben over hun eigen
informatiestromen. Zolang hac
kers er op grote schaal misbruik
van kunnen maken, bouw je geen
vertrouwen op. Laat staan legitimi
teit.
U geeft de sleutels aan Google.
