Alles voor betere mobiliteit
11
OPERAPLEIN HISTORIE KOMT TERUG
De werken aan de Leien in Antwerpen leggen
een machtig stuk historie bloot. De
Kipdorpbrug uit de zestiende eeuw. „Als ze dit toch
hadden laten staan."
Zuiderburen
zv
iSSlE
te&ïïï® misNj
f--iwci^r. Sf 7 té
Het is haast ordinair dat
auto's en motoren de
cennialang over Ant
werpse geschiedenis zijn
gereden. Al die tijd lagen resten
van de zestiende eeuwse Spaanse
omwalling verborgen onder het
wegdek aan de Italiëlei. Er moest
niet lang gegraven worden voor
aleer de resten bloot gelegd wer
den. Alsof ze jarenlang lagen te
wachten voordat de spade de
grond in ging. De omwalling, met
als topstuk een gedeelte van de
Kipdorpbrug, is nu zichtbaar in
hartje Antwerpen. Om nooit meer
helemaal te verdwijnen.
Het is een machtig zicht, staand
aan de Italiëlei, kijkend naar het
gapend gat in het wegdek. Stadsar
cheoloog Karen Minsaer geeft het
grif toe. Daar beneden prijken drie
bogen van de Kipdorpbrug. „Het is
slechts een derde van de brug. Die
was negentig meter lang. De mu
ren langs de brug waren meters
hoog. Je liep dus in een soort ge
sloten koker naar de Kipdorp
poort." De tijd waar Minsaer over
spreekt, ligt ver achter ons. Keizer
Karei V geeft in 1542 opdracht de
omwalling op te tuigen. Antwer
pen is de grootste en belangrijkste
stad van de Nederlanden. Buiten
landse kooplieden helpen Ant
werpen floreren. Ver voorbij de
grenzen broeit de jaloezie. Na een
aanval van Gelderse troepen onder
leiding van Maarten van Rossum
wordt de stad een vesting. Karei V
stelt de Italiaan Donato di Boni
aan om de muren te ontwerpen.
Hij komt met de beste omwalling
die je kunt bedenken. Negen bas
tions, acht rechte stukken muur
en vijf renaissancepoorten (waar
onder de Kipdorppoort) met
bruggen over de gracht en een
buitengrachtmuur moeten de stad
beschermen.
De val van Antwerpen
Rustig wordt het echter aller
minst, ondanks de vestingwerken.
Antwerpen staat in die tijd onder
Spaans-Habsburgs gezag. Spanje is
haast failliet, terwijl die 'vermale
dijde stad' floreert. Filips II som
meert daarom de Spanjaarden
Antwerpen het geld af te trogge
len. Tijdens die periode, de
Spaanse Furie, vermoorden de
Spanjaarden 6.000 mensen, ver
krachten ze vrouwen en steken ze
het tien jaar oude stadhuis in
brand. Zeven jaar later is het weer
bal, als de op het oog bevriende
Fransen huis houden. De Antwer
penaren verzetten zich hevig te
gen hun zuiderburen en 1.500
Franse soldaten vinden de dood.
Het geluk is van korte duur, want
in 1585 valt de stad alsnog. De
Spaanse koning voert in de inmid
dels calvinistische stad de katho
lieke dienst terug in en handelaren
vluchten naar het noorden. Ze lui
den de Gouden Eeuw van Holland
in.
Het verleden is bij vrijwel iedere
Antwerpenaar bekend, maar nu
ook zichtbaar. Al hoopt Minsaer
nog veel meer te ontdekken. „We
gaan nog tot acht meter dieper
graven in de oude gracht en hopen
resten van de Franse Furie te vin
den. Wapens, botten."
Eind negentiende eeuw wordt
de muur, in totaal vijf kilometer
Negen bastions, acht
rechte stukken muur
en vijf renaissance
poorten met bruggen
lang, gesloopt. Militair is de muur
niet langer nodig en Antwerpen
wil uitbreiden. Borgerhout en Ber-
chem komen op. De grachten wor
den gedempt met puin van de
Spaanse omwalling.
„Mensen stonden negatief te
genover de Spanjaarden en had
den drang tot vernieuwing. De
muur moest dus weg. Als ze dat
toch hadden laten staan.filoso
feert de archeologe. Het is te ho
pen dat de huidige Antwerpenaar
vergevingsgezinder is, want een
stuk van de verdedigingslinie blijft
zichtbaar.
DE LEIEN
dinsdag 7 november 2017
-"''nMi l'UniiS!1'»!!! ■•if\*Z
Mtnores
A Zestiende-eeuwse gravure
van Kipdorppoort door Frans
Huys, 1557. Beeld: Bibliothèque
Nationale in Parijs.
Stadsarcheoloog Karen Minsaer: „We hopen nog resten van de
Franse Furie te vinden."
De Kipdorpsite in Antwerpen gezien vanuit de lucht.
FOTO'S BOAZ TIMMERMANS
Omwalling
symboliseert
roerige
geschiedenis
Bob Maes
Antwerpen
In de rubriek Zuiderburen
werpen we wekelijks
een blik over de Belgische
grens. Deze week: Antwer
pen
Archeoloog Griet Beidé kleurt
de stenen van de Kipdorpbrug
in. Zo leert ze om er beter naar
te kijken.
De bogen van de brug worden
verstevigd.
De Kipdorpsite is
gedeeltelijk herop-
gegraven tijdens de
werken aan De
Leien. Die zijn be
doeld om de mobili
teit in Antwerpen te
verbeteren. Tussen
de Keyserlei en de
Rooseveltplaats ver
rijst het nieuwe Ope
raplein. Dat wordt
autoluw; voetgan
gers en fietsers zul
len er de baas zijn.
Wel rijdt de tram
over het plein en is
er een weg voor de
omwonenden. Ook
onder de grond
speelt zich van alles
af. Metrostation
Opera wordt gemo
derniseerd, er
komen een parkeer
garage en fietsen
stalling. Daarnaast
komt er een tunnel
met twee rijstroken
in beide richtingen.
De fundering is al
gestort. De tunnel
gaat dwars door de
Kipdorpbrug. De
brug wordt daarvoor
verstevigd. Aan de
oppervlakte zal de
kazemat blijven
staan, zodat wande
laars op het nieuwe
Operaplein kunnen
zien waar de kanon
nen stonden die Ant
werpen ooit verde
digden.
