Taaldeba
Acda geeft 'Fiddler on the roof' humor
13
VINCENT
LUISTERT
RADIO
De Taalstaat houdt op Radio t de vinger
aan de pols van de staat van onze taal,
het Nederlands. Wij lezers, schrijvers,
sprekers en luisteraars klagen, net als over
het weer, voortdurend over onze taal. Ze, of
hij - is het woord taal mannelijk of vrouwe
lijk, ik sla het zo even na - zou verengelsen,
is onderhevig aan allerlei correcte modegril
len en is een gemakkelijke prooi voor zoge-
naamdeframers, die ons zonder dat we het
weten in de richting van een mening du
wen.
'Dreyfussjr.
aangerand'
Pianist en oud
cabaretier Mike
Boddé (49) heeft
toenemende
gehoorproblemen.
„Als ik vrouwenkoren
hoor, verga ik van de
tinnitus."
„Nee, joh. Zo erg is
het niet. Ik zit niet
op het randje van
stokdoof of zo, maar er is wel een
probleem. Op vakantie zei mijn
dochter: 'Mooi hè, die krekels?'
Krekels, welke krekels? dacht ik.
Mijn gehoorproblemen uiten
zich vooral als ik muziek maak.
Met een bigband kan ik niet spe
len, met een orkest is heel moei
lijk. Ik moet me beperken tot
kleine ensembles, piano en sax,
piano en zang... Drie instrumen
ten gaat nog wel, bij meer kan ik
het niet goed meer volgen."
„Ik heb mijn hele leven al gezeik
met mijn oren. Als kind had ik
oorontstekingen, ik ben geope
reerd aan mijn trommelvlies,
mijn gehoorbeentjes zijn be
schadigd. Met rechts hoor ik de
helft. En ik heb tinnitus."
„Tinnitus is een verzamelnaam
voor verschillende gehooraan-
doeningen waar artsen geen reet
aan kunnen doen. Veel mensen
hebben die piep of ruis, ik kan
slecht tegen bepaalde noten. Als
ik op de piano de hoge fis aansla,
word ik gek. De eerste keer dat ik
het merkte, was rond mijn ze
ventiende. Ik eerst nog denken
dat het aan de piano lag."
„Ja, iedereen wordt doof. Mijn
vader kan heel moeilijk een con
versatie volgen. Hij heeft niet al
leen een gehoorapparaat, maar
ook een apparaat waarmee een
stem extra hard binnenkomt.
Vergeleken daarbij is er met mij
nog niks aan de hand, maar ik
ben heel bang dat het mij ook
gebeurt."
„Ja, het is klote. Ik ben mijn hele
leven gefocust geweest op ge
luid. En aan veel van die gelui
den zit een verhaal. In Tril heb ik
die verhalen opgeschreven; mijn
leven in geluiden. Het gaat veel
over muziek, maar ook over an
dere geluiden, mooie én lelijke."
„Het geluid van een fluisterend
kind vind ik onwaarschijnlijk
mooi. Aan de stem van mijn oma
heb ik ook heel warme herinne
ringen. Een zingende merel, een
uil. Het allermooiste is het knap
peren van een vuurtje. Daar kan
ik echt in verdwijnen, urenlang."
„Vrouwenkoren. In het bijzon
der van professionele zangeres
sen. Het ligt niet aan de muziek,
het ligt niet aan die vrouwen,
maar door mijn aandoening kan
ik het niet aanhoren: ik verga van
de tinnitus. Het allerlelijkste dat
ik heb gehoord, is het geluid van
een MRI-scan. Ik lag voor een
onderzoek een keer in zo'n tun
neltje. Het is een combinatie van
geluiden: héél hoog, héél hard."
„Ik had er genoeg van om telkens
achter die lach aan te jagen. Vind
mij leuk! Dat wanhopige, ik
werd er ziek van. Muziek komt
voor mij toch op nummer één."
MUSICAL
Ruim 50 jaar oud is Fiddler on
the Roof inmiddels en in die
halve eeuw is de musical uitge
groeid uit tot een klassieker.
Een voorstelling met een grote
reputatie die haast per definitie
een schaduw werpt over een
nieuwe uitvoering.
Toch is deze versie het bekij
ken absoluut waard. Dat komt
door de fraaie ingetogen wijze
waarop regisseur Ruut Weiss-
man de voorstelling vormgaf.
Een sober decor, stem
mig ballet en een en
semble dat de Jiddi
sche muziek met de
juiste snik speelt.
De andere grote
steunpilaar is Thomas
Acda. Hem casten als de
tobberige vader van een ge
broken gezin blijkt een ingeni
euze zet. Acda maakt van
Tevye een sympathieke goed
zak die beschikt over een fijn
gevoel voor humor.
Niet alle stemmen van
Fiddler zijn even goed,
maar dat doet weinig af
aan de meeslepend
heid van het stuk. De
verhaallijn over het
arrangeren van huwe
lijken lijkt misschien
uit de tijd, maar daarach
ter speelt een uiterst actueel
thema: in hoeverre zijn we be
reid onze tradities te verlaten
als de tijdsgeest verandert? De
strijd wordt in deze heden
daagse Fiddler sterk verbeeld.
- Stefan Raatgever
Misbruik
Masterson
Over deze kwesties debatteerden weten
schappers en journalisten zaterdag vanuit
de bibliotheek van de Radboud Universiteit
Nijmegen in het eerste NPO Radio t Natio
nale Taaidebat. Moeten wij ons zorgen ma
ken? Speaks everyone in the near future only
belabberd English in place of Dutch! Moeten
wij onze taal ontmannen en -vrouwen om
niemand voor het hoofd te stoten? En hoe
staat het eigenlijk met de kwalityd van het
Nederlants? Speld iedereen nog net zo goet
als mij?
Deze vragen leverden een levendige uit
zending op, met, en dat horen we veel te
weinig op de Nederlandse radio, eindelijk
eens geen plaatjes tussendoor, maar live ge
speelde en gezongen muziek van het
Vlaamse Kommil Foo en Trijntje Ooster
huis.
Taal is, was de slotconclusie, een levend
organisme. We kunnen wel denken dat we
er invloed op hebben, maar de taal, het voer
tuig van ons denken, maakt zelf wel uit hoe
hij of zij... Wacht, ik zoek het nu echt even
op. Ik vraag aan de spraakassistente Siri van
de iPhone: „Is het woord 'taal' mannelijk of
vrouwelijk?" Ze antwoordt: „Ik zal je zeggen,
dat hele geslachtgedoe, ik vind het nogal wa
zig."
Dat is 2017. Mijn iPhone en de daaraan ver
bonden computers van Apple weten het niet
en trakteren mij op een grapje. Een leuk
grapje, ik lach om mijn elektronische
spraakassistente. Oké, dan bepaal ik bij deze
dat taal een vrouwelijk zelfstandig naam
woord is. Niet dat het van belang is, maar
toch, om aan alle onzekerheid een einde te
maken: de taal is een zij.
Lange livedebatten op Radio 1 zijn inspire
rend, al leken de 2 uur Taalstaat van zaterdag
aan de korte kant. Over taal raak je gelukkig
nooit uitgepraat.
Quote van de dag
Soms ben ik
bang, maar niet
zo erg dat het mijn
leven beheerst.
Absoluut niet
maandag 6 november 2017
FILM
Harry Dreyffus
zegt ook te zijn
misbruikt door
Kevin Spacey.
Dat gebeurde
toen zijn vader
Richard en
Spacey in Lon
den werkten
aan een toneel
stuk. Spacey
zou Harry Drey-
fuss' geslachts
deel hebben
betast.
'Als ik de hoge fis
aansla, word ik aek
Peter van Brummeien
oet ik luid en dui
delijk spreken?
Wat is er aan de hand?
Hoe uit die tinnitus zich: een
constante piep of ruis?
Het probleem zit in de familie.
Voor een muzikant is zo'n
vooruitzicht extra eng.
Wat is het mooiste geluid?
En het lelijkste geluid?
Waarom ben je gestopt met
cabaret?
TELEVISIE
Terwijl Netflix
alle banden ver
breekt met
Kevin Spacey,
gaat zij door
met de samen
werking met
Danny Master
son. De 41-ja-
rige That '70s
Show-acteur
wordt door vier
vrouwen be
schuldigd van
verkrachting.
Reageren? vincent@persgroep.nl
—Bij Sonja Barend werd al
vijf keer kanker geconsta
teerd.
Mike Boddé: „Rond mijn
zeventiende merkte ik dat
hoge tonen op de piano pijn
doen aan mijn oren."
FOTO ANDREAS TERLAAK
