In gelul kun je
niet tuinieren
A
II
2
ROMKE VAN DE KAA
Het spookt in de oude pastoriewoning van Janny (63)
en William Janssen (68) uit Balkbrug. Zij zijn eraan gewend,
maar sommige mensen weigeren hier nog een voet over de
drempel te zetten.
'We kunnen de angst van mensen wegnemen'
Column
Lang na hun dood blijven veel mensen
voortleven in hun uitspraken. Neem de
woorden 'in gelul kan je niet wonen' van
Jan Schaefer, de banketbakker die de politiek in
ging, en die nu al meer dan twintig jaar dood is.
Met een kleine verandering kun je Schaefers uit
spraak ook op andere terreinen toepassen.
'Van gelul word je niet mager', als het om de
pseudowijsheid van de zoveelste dieetgoeroe
gaat. Of, om bij mijn eigen stiel te blijven, 'met
geouwehoer krijg je geen klaprozen groot.'
Want nergens over, behalve dan over diëten,
wordt zoveel onzin verkocht als over het bemes
ten van de tuin.
'Je moet oude stalmest twee spit diep onder
werken', beweert de een. Helemaal fout, hoor je
van de ander, 'spitten is uit den boze, en helpt het
bodemleven om zeep'. Terwijl een derde die on
der bodemleven vooral emelten (graslarven) en
mollen verstaat juist op
zoek is naar de meest
efficiënte manier om
dat bodemleven om
zeep te helpen. De een
zweert bij koemest, de
tweede bij kippenmest
en weer een ander bij
gebruikte champignon-
aarde. Maar wie geen
kippen, koeien of
champignonkwekers in
de buurt heeft, rijdt liever naar het tuincentrum
voor een flinke zak kunstmest, en afgezien van
alle andere overwegingen strooien kunstmest-
korrels heel wat makkelijker dan koeienstront.
Vergeet
vooral die
composthoop,
dat wordt toch
nooit wat
Waar ligt de waarheid in deze zaak? Een paar
overwegingen: om te beginnen heeft elke plant
voedingsstoffen nodig. En een klaproos ziet geen
verschil tussen kalium en stikstof uit een zak of
uit een koe. Maar met organische mest, of die nu
afkomstig is van kip, koe of konijn, verbeter je
wel de structuur van de grond. En daarom draait
alles. Hoe meer humus of compost (eigenlijk zijn
dit synoniemen) je in de grond brengt, hoe druk
ker het daar beneden zal worden, met schimmels,
bacteriën, en vooral met regenwormen. Wormen
zijn van enorm belang; ze beluchten de grond
met hun ondergrondse tunnels en zetten alle or
ganische stof, van koeienvlaai tot bananenschil,
om in vruchtbare mest. Je kunt wormenmest ko
pen, maar het is handiger om voor een gezonde
wormenpopulatie te zorgen.
Humus is waar het om draait. Humus zorgt
voor een gezonde bodemstructuur, verbetert
het vochthoudend vermogen van de grond, buf
fert schommelingen in de zuurgraad, kortom:
humus doet de planten groeien.
En het aardige is dat je humus niet hoeft te kopen.
Je kunt het zelf maken. Ruim de tuin niet op, in
het najaar. Hark wel het afgevallen blad van het
gazon, maar gooi het tussen de planten. Neem in
het voorjaar een grasschaar. En ga knippen. Begin
bovenaan de plantenstengels en knip alles in
kleine stukjes. Blijf knippen tot vlak boven de
grond. Blijf vooral niet tobben met een compost
hoop. Dat wordt toch nooit wat. Door alle tuinaf
val klein te knippen, en te laten liggen, creëer je
humus. En daarmee in één kuub tuingrond meer
biodiversiteit dan in de hele Amazone.
BOEKEN
OVER HUIS,
TUINEN
KEUKEN
ls Janny en William
Janssen in 1978 hun
oog laten vallen op
de pastorie in het
Overijsselse Balk
brug, kennen zij de
eputatie. Het dorp
weet zeker: het is niet pluis in dat
huis. En wie niet bang is voor gees
ten, krijgt de rillingen van tbs-
kliniek Veldzicht naast de deur.
Het echtpaar weet precies waarom
het kleine, maar statige huis met de
grote tuin leeg staat. Janny:
„De vorige bewoners waren bang."
William, socio- en gedrags
therapeut bij de tbs-kliniek, is een
nuchter type. Het lijkt hem fijn om
zo dicht bij zijn werk te wonen. Ook
Janny is niet bang voor spoken en
gaat als verslaggever nooit een goed
verhaal uit de weg.
Janny en William betrekken de
pastorie en het duurt niet lang voor
dat het huis zijn reputatie waar
maakt. Keer op keer zweren hun kin
deren mensen in oude kledij door het
raam te zien. Vanaf de zolder klinken
Er is hier iets. Iets
dat ik nog nooit heb
meegemaakt
NPRT
GEVOEL
De rol van
infrageluid
klappen en vanuit de woonkamer
worden Janny en William opge
schrikt door hoefgekletter. Hun pony
is ontsnapt, denken ze. Maar als zij
zich naar buiten snellen, staat het
dier nog veilig op stal.
Hun buurvrouw weigert tot op de
dag van vandaag op de koffie te ko
men. Ooit zag zij de geest van een
kind onder de boom in de tuin. En de
vrouw die een weekend op het huis
moest passen, brak haar arm na een
val van de trap. Ze voelde een wind
waaien en weet zeker dat iets haar
duwde.
Het vreemdste dat Janny ooit mee
maakte, was het 'ding' dat bijna veer
tig jaar geleden in haar deuropening
verscheen.
Exorcisme
Herfst, 1978. Het is stil in huis. Janny
staat met haar gezicht voor een kast.
Ineens voelt ze iets in haar rug prie
men. Ze weet zeker: ze is niet alleen.
Vanuit de deuropening loert iets
boosaardig naar haar.
Ze draait zich om, maar ziet niets.
Ze wil zo snel mogelijk de kamer uit.
Maar Janny merkt dat ze de drempel
niet over kan. Iets laat haar er niet
door. Het is onzichtbaar, maar ze
voelt dat het boos is. Ze loopt achter
uit naar de telefoon, pakt de hoorn
van de haak en begint automatisch
een nummer in te voeren van een be
kende uit het dorp, die gelovig is.
'Er is hier iets', spreekt Janny in de
hoorn. Tets dat ik nog nooit heb mee
gemaakt.'
'Richt de hoorn op de deurope
ning', zegt de stem aan de andere
vrijdag 27 oktober 2017
GO
Reageren? r.vandekaa@persgroep.nl
De jaren 70
geeft een kleur
rijk beeld van het
dagelijks leven in
de seventies.
(Terra, 15)
STYLE JE HUIS
Restyle je huis
voorziet je van
1.000 ideeën
voor een meta
morfose van je
woning. (Lannoo,
29,99)
BAKGEHEIMEN
Bakgeheimen
staat vol baktips
uit de keuken van
woonwinkel
Dille&Kamille.
(Lannoo, 14,99)
3
o
Het
spookt hier.
Nou en?
Samuel Bom
—Janny Janssen
Infrageluid, frequen
ties net onder het
gehoorspectrum,
kan een rol spelen
bij spookverschijnin
gen. De Britse ingeni
eur Vic Tandy werd in
de jaren 80 in zijn lab
overvallen door een
angstig gevoel. Hij
kreeg het koud en
zag een figuur ver
schijnen. Wat bleek:
een ventilator veroor
zaakte trillingen in
een lage frequentie.
Omdat Tandy ze op
merkte maar niet kon
horen, gaven ze hem
een ongemakkelijk
gevoel. De frequentie
beïnvloedt het men
selijk oogvlies, wat
het gezichtsbedrog
veroorzaakte. Het
exorcisme bestond
uit het uitschakelen
van de ventilator.
Het Nederlands Para
normaal Research
Team (NPRT) van
Marcel Willemsen
doet onderzoek in
huizen waar de bewo
ners denken met pa
ranormale activiteit te
leven. Paragnost Ger-
win van der Velden be
gint elk onderzoek met
een ronde om de ge
schiedenis en een mo
gelijke verschijning te
voelen. „Dat is geen
bewijs", zegt hij. „Het is
een aanvulling op het
onderzoek." Daarna
worden camera's en
meetapparatuur ge
plaatst. Marcel Willem
sen: „We proberen zo
veel mogelijk rationeel
te verklaren." Dat lukt
in 85 procent van de
gevallen. „De klachten
zijn vaak psychosoma
tisch. Wij krijgen meer
opdrachten in de
herfst en winter. Dan
blijven mensen binnen
en horen ze plots de
huisgeluiden." Ook als
er niets bovennatuur
lijks is, kan een onder
zoek voldoening
geven: „We willen men
sen helpen. We kunnen
hun angst wegnemen
of verklaren."
Romke van de Kaa
over de kunst van
het tuinieren
