Provincie enthousiast over plan
schaal- en schelpdierencentrum
r
10 ZE
In Middelburg zijn de laatste
struikelstenen gelegd bij huizen
waar joden woonden toen ze werden
weggevoerd naar Duitse
vernietigingskampen.
Geen vrijlating moordenaar
schoonmoeder Sas van Gent
VERMOORDE JODEN STRUIKELSTENEN A
A
W
m
Voor Lion Polak bijvoor
beeld is ook een steen ge
legd. Hij was 19 toen Ne
derlandse SS'ers hem
mishandelden en ver
moordden. Leo Dijkstra noemt hij
zich, soms Leo Verkade. Zijn echte
naam is Lion Polak. Een joodse jon
gen uit Middelburg, die zijn schuil
namen vooral gebruikt om zijn ver
zetswerk te verhullen. Hij luistert
naar radioberichten van de BBC,
schrijft daarvan nieuwsbulletins en
verspreidt die. Tot het wrede Com
mando Pieters hem te pakken neemt
en gruwelijk mishandelt. Op 22 april
1945 gooien de Nederlandse SS'ers
hem na nog meer mishandelingen in
een kelder. Lion breekt zijn nek.
Lion is een telg uit de Middel
burgse familie Polak, bekend van de
groothandel in lompen en oude me
talen die door zijn overgrootvader
Mozes was opgericht. Hij woonde
met zijn ouders en broer David aan
de Rouaansekaai 27. Voor dat huis is
gisteren een struikelsteen gelegd, ter
nagedachtenis aan Lion. Hij is de
enige van het gezin - dat onderdook
met de schuilnaam Dijkstra - die de
Tweede Wereldoorlog niet heeft
overleefd.
De struikelsteen voor Lion was
één van elf stenen die gisteren zijn
gelegd. Ook in de Bleek zijn er drie
gelegd, voor huisnummer 11,
waar Eliazar Gokkes, Geertruida
Gokkes-Keijzer en hun dochter
Betsy Suzanna woonden. „Eliazar
was mijn voorganger, tot hij in 1942
werd weggevoerd", vertelt Luuc
Smit, voorzanger in de synagoge van
Middelburg. „Tientallen jaren was er
geen voorzanger meer, tot de syna
goge werd heropgebouwd en ik in
1994 zijn opvolger werd." Smit weet
heel weinig van Eliazar Gokkes.
„Normaal word je al doende opge
leid door de voorzanger. Maar ik
weet niet hoe hij was en in wiens
voetsporen ik dus ben getreden."
De Stichting Werkgroep Struikel
stenen Zeeland heeft het deelproject
in Middelburg nu afgerond. „Alle
stenen in Middelburg zijn gelegd en
ook op Schouwen-Duiveland zijn
we klaar. Het project is nu ongeveer
op de helft", zegt Marianne Gossije.
Alleen al in Middelburg - het cen
trum van de joodse gemeenschap in
Tante Clara is er
nooit overheen
gekomen wat er met
Lion is gebeurd
Zeeland - liggen nu 48 stenen.
Struikelstenen zijn vierkant, met
een bronskleurig plaatje erop
waarin de naam en geboorte- en
sterfdatum staan van joden die in de
oorlog zijn weggevoerd en nooit zijn
teruggekeerd. De stenen - een idee
van de Duitse kunstenaar Gunter
Demnig - worden gelegd voor het
laatste gewone woonadres. In heel
Zeeland gaat het om 122 mensen op
55 adressen in Middelburg, Sint Lau
rens, Vlissingen, Zierikzee, Goes,
Hulst, Terneuzen en Veere.
Gossije: „In het voorjaar van 2018
leggen we tien struikelstenen in
Terneuzen en één in Hulst. Daarna
moeten we fondsen werven voor de
volgende adressen." Er komen nog
drie stenen in Goes, twee in Veere
en vooral veel in Vlissingen: zeker 26
en mogelijk nog eens drie, maar
daarnaar wordt nu onderzoek ge
daan. Ook loopt nog onderzoek naar
een adres in Sluis.
Lion Polak overleefde de oorlog
niet. Zijn ouders en broer David wel.
Dankzij Lion, die toen hij werd op
gepakt afscheid nam met de woor
den: 'Mijnheer en mevrouw Dijk
stra, bedankt voor alles wat jullie
voor mij hebben gedaan.' Dat was
hun redding.
Zijn nichtje Sara Tak-Polak herin
nerde zich in 2014 in een artikel in
de PZC hoe de dood van Lion zijn
moeder heeft getekend. „Tante
Clara is er nooit overheen gekomen
wat er met Lion is gebeurd. Ze had
een medaillon met een lok van zijn
haar en dat heeft ze altijd bij zich ge
dragen."
De laatste
struikelstenen in
Middelburg
L.
J
Directe aanleiding is de voorgeno
men verhuizing van de kreeften
veiling in Colijnsplaat. De huidige
veiling gaat op termijn dicht. De
garnalenveiling blijft wel in
Colijnsplaat.
Exploitant United Fish Auctions
(UFA) ziet verhuizing van de kreef
tenveiling naar Yerseke als een
kansrijke optie. Door deze te com
bineren met de mosselveiling, een
expositie, een proeverij en congres
faciliteiten kan daar een nieuw
schaal- en schelpdierencentrum
ontstaan.
Het provinciebestuur is enthou
siast over het idee. Het besloot
daarom gisteren 30.000 euro bij te
dragen aan een haalbaarheidson
derzoek. Volgens Gedeputeerde
Staten heeft het plan 'positieve ef
fecten voor zowel het visserijbe
drijfsleven als toeristisch bedrijfs
leven in Yerseke'. Voor UFA-direc-
teur Johan van Nieuwenhuijzen is
vertrek naar Yerseke nog geen uit
gemaakte zaak. „We hebben een
aantal locaties in beeld. Yerseke is
daarvan op dit moment het meest
concreet. Nu gaan we kijken: is dat
haalbaar? Ik verwacht dat we in ja
nuari of februari volgend jaar hel
der hebben welke koers we gaan
varen."
Het idee van een belevingscen
trum past in de ambities van de
sector. De vissers hebben eind vo
rige week ingestemd met de op
richting van een kreeftencoöpera
tie. „Die heeft als doel de marktpo
sitie van de Oosterscheldekreeft te
verbeteren. Een van de onderdelen
daarvan is te kijken hoe je de bele
ving op een hoger plan kan bren
gen."
M. B. vermoordde in 2005 zijn
schoonmoeder, en probeerde ook
nog zijn ex-vrouw en haar neef om
het leven te brengen. In 2007 ver
oordeelde het gerechtshof hem tot
een celstraf van zestien jaar. Vorig
jaar al had hij tweederde van zijn
straf uitgezeten. In tegenstelling
tot Nederlandse gedetineerden, die
na die periode voorwaardelijk vrij
komen, bleef de Belg vastzitten.
Anderhalve week geleden eiste
hij tijdens een kort geding in Den
Haag dat hij met onmiddellijke in
gang zou worden vrijgelaten. De
voorzieningenrechter zou hem als
nog VI moeten toekennen. Als Belg
had hij daar net zo goed recht op.
Maar B. is na zijn veroordeling
door justitie tot ongewenste
vreemdeling verklaard. Het is hele
maal niet de bedoeling dat hij te
rugkeert in de Nederlandse samen
leving. Daarom kan hij ook geen
aanspraak maken op VI, meent de
voorzieningenrechter.
LION POLAK
woensdag 25 oktober 2017
Lion keerde nooit meer terug
Maurits Sep
Middelburg
-Sara Tak-Polak
Laan van
Nieuwenhove 5,
voor Anna
Wilhelmina van
Itallie-van Raalte en
haar zoontje Frerik
Bart van Itallie
Bleek 11, voor
Eliazar Gokkes,
Geertruida
Gokkes-Keijzer en
hun dochter Betsy
Suzanna Gokkes
Wagenaarstraat
10, voor Marcus
Nathan
Korte Delft 23,
voor Elisabeth
Barkelau
Rouaansekaai 27,
voor Lion Polak
Stationsstraat 22,
voor Max Israel
Fischer
Herenstraat 10,
voor Levie
Zwartverwer
en Maria
Zwartverwer-Ziff
Begin volgend jaar moet duide
lijk zijn of een schaal- en schelp
dierencentrum in Yerseke haal
baar is. De beoogde locatie is de
kop van de Julianahaven.
Rolf Bosboom
Yerseke
De Belgische veroordeelde M.
B. (56), die in 2005 zijn schoon
moeder in Sas van Gent dood
schoot, blijft vastzitten in Mid
delburg. De voorzieningenrech-
ter in Den Haag heeft bepaald
dat hij geen recht heeft op voor
waardelijke invrijheidstelling
(VI), ook al heeft hij tweederde
van zijn celstraf erop zitten.
Maarten Bakker
Sas van Gent
Jacques de Hond, Marianne Gossije en Katie Heyning voor Rouaansekaai 27.
HIER WOONDE
- GEB. 192-5
VERMOORD 17.4.1944
LOOSD RECHT
De struikelsteen voor Lion Polak, fotos ruben oreel
