Verbindend
vervoer
Maak kans
op een boek
L
rt 5
MmÉ
Bij natuurbegraven
gelden strikte
regels voor kist en
kleding. Je gaat
helemaal op in de
natuur
Eenvoud
een elektrische graflift in plaats van
touwen.
Meten is weten
Een milieufreak zou er wanhopig van
kunnen worden. Ten onrechte, veel
ondernemers dragen oplossingen
aan. Marieke Havermans, oprichter
van biotech-bedrijf Onora, bedacht
een uitvaartkist van afbreekbaar bio-
plastic. Ze vindt dat haar branche
zich qua duurzaamheid nog 'in de
vorige eeuw' bevindt. „]e komt de
milieu-impact van een product pas te
weten als je er een levenscyclus
analyse op loslaat. Ook het produc
tieproces is van belang bij het bereke
nen van de milieubelasting. Bij
Greenleave vinden ze dat onzin",
zegt de Bossche ondernemer.
Havermans komt uit de verpak
kingsindustrie, waarin het adagium
'meten is weten' geldt: „Mijn kist is 50
procent minder belastend voor het
milieu dan de spaanplaatkist en 20
procent minder belastend dan een kist
van populierenhout."
Ze spuitgiet haar kisten onder hoge
druk in een mal en heeft binnen 2,5
minuut een doodskist geproduceerd.
Bij Yarden zit de kist al standaard in
het naturapakket. Havermans hoopt
op een hogere productie om zo de ge
wraakte kist van spaanplaat uit de
markt te duwen.
In opdracht van Yarden deed on
derzoeksinstituut TNO in 2005 een
studie naar de milieu-effecten van
begraven, cremeren, vriesdrogen en
alkalische hydrolyse (resomeren).
Dat laatste - vergelijkbaar met een
natuurlijke lijkontbinding, alleen
gaat het razendsnel - blijkt het best
voor het milieu. Bij resomeren wordt
het lijk in twee, drie uur 'gekookt' in
een oplossing van water en kalium-
hydroxide. Dit badwater kan, nadat
er een scheut zuur bij is gegooid,
zo het riool in.
De botten moeten nog wel worden
vermalen, maar er blijft aanzienlijk
minder over dan na een crematie.
Voor deze in ons land verboden me
thode lobbyt Yarden al jaren in poli
tiek Den Haag.
En het aloude begraven? Dat
scoorde indertijd slecht bij TNO,
omdat het gebruik van grond geldt
als milieu-impact. Cremeren deed
het daardoor iets minder slecht. In
maart 2016 stuurde toenmalig minis
ter Plasterk een update van het TNO-
rapport naar de Tweede Kamer,
waaruit blijkt dat resomeren veruit
het milieuvriendelijkst is. Cremeren
scoort dan het slechtst en begraven
eindigt op de tweede plaats. Maar
TNO schrijft ook: 'De verschillen
tussen begraven en cremeren zijn
echter gevoelig voor individuele va
riatie; zo zal een inefficiënte crema
tie (met veel gasverbruik) een ho
gere milieu-impact hebben dan een
begrafenis met een algemeen graf
(met een kortdurende grafrustter-
mijn).'
Verwacht wordt dat de overheid
scherper gaat kijken naar crematoria,
hoewel vergunningen voor nieuwe
nog volop worden afgegeven.
Natuurbegraven
Ondertussen raakt het natuurbegra
ven in zwang. Duurzaam is dat ze
ker. Er gelden strikte regels voor kle
ding en kist, er is geen grafsteen. De
bovenste laag grond wordt zoveel
mogelijk intact gelaten en terugge
plaatst op het graf, zodat die zich kan
doorontwikkelen. De overledene
gaat helemaal op in de natuur. Bijko
mend voordeel: het graf hoeft niet te
worden onderhouden en je hebt
eeuwige grafrust, zonder gedoe over
de verlenging van de grafrechten.
Op natuurbegraafplaatsen kun je
van alles zelf doen. Er is een loopkar
om de dode naar zijn laatste rust
plaats te brengen, en de natuur no
digt uit tot een picknick. Hoe groen
kun je het hebben!
»Het
voordeel is
dat mensen
bij elkaar
zijn, dicht bij
de over
ledene
Eindrit?
Hoe belandt
de overledene
van zijn sterf
bed op de
platte kar?
woensdag 25 oktober 2017
Overbodig?
GO Wordt iemand
in een lijkwade
hpnra\/pn rlan
DE LAATSTE BUS
Mark van de Poel is eigenaar van de
Uitvaartbus: „Toen ik 10 was, overleed mijn
vader. Hij werd uit huis naar een rouwauto
gedragen. In één keer was hij weg."
natuur
Hoe minder
poespas, hoe
groener de
uitvaart.
Van Annet de Jong verscheen het boek
Vaarwel: De gids voor een mooie, persoonlijke
uitvaart. (Luitingh-Sijthoff, €19,95)
We verloten 10 boeken. Meedoen?
Stuur voor 1 november 2017 een mail naar:
vaarwel@persgroep.nl
De fascinatie voor
rouwvervoer was ge
boren. Ooit ga ik een
grote bus bouwen en
mensen helpen met
uitvaarten, bedacht
Mark van de Poel uit
Deventer toen hij 16
was. Er volgde echter
een carrière als slag
werker bij diverse or
kesten en als theater
maker. In 1998 con
cretiseerde hij zijn
oorspronkelijke idee.
„Ik heb nog net niet
op de stoep in een
slaapzak voor de deur
van het Utrechtse ver
voerbedrijf gelegen,
maar wel veel gedaan
om een bus los te
peuteren. Destijds
was het juridisch niet
mogelijk om in een
bus een overledene te
vervoeren. Er was een
wetswijziging nodig en
die kwam er."
In zijn uitvaartbus is
plaats voor 16 a 17
personen plus een
kist. De kist is van
buitenaf niet zicht
baar. „Ik heb de bus
zo ingericht dat de
nabestaanden in com
fortabele banken
rondom de kist kun
nen zitten. Boven de
kist is ruimte voor de
bloemen. Het voordeel
is dat mensen bij el
kaar zijn, dicht bij de
overledene, in plaats
van achter elkaar aan
te rijden in een stoet.
Het verbindt."
Zijn clientèle laat zich
niet onderscheiden
naar geloof of leeftijd.
„Integendeel: ik ver
voer nabestaanden
van alle gezindten
en leeftijden, het is
een totale mix van
de maatschappij."
Mark was de eerste
in Nederland met een
rouwbus, nu zijn er
drie partijen actief.
„De bus is duidelijk
herkenbaar als rouw
vervoer door de kleu
ren en de accessoires.
De ramen zijn bewust
niet geblindeerd, dat
vinden mensen niet
prettig. De nabestaan
den zitten met hun rug
naar de ramen, waar
door enige vorm van
privacy is gewaar
borgd. Meestal maken
we op weg naar de
begraafplaats een
tour langs locaties die
voor de overledene
belangrijk waren.
Die plekken variëren
enorm: laatst nog
reden we dwars door
een fabriekshal,
omdat de overledene
daar jaren had ge
werkt."
—Mathilde Lentjes
