7
ken, bijvoorbeeld van Bach en Mo
zart, hebben vaak ongeveer hetzelfde
ritme als onze hartslag, die je ook
hoorde in de baarmoeder. Mogelijk
komt het daardoor. In onderzoek bij
muizen en ratten is aangetoond dat
muziek de immune afweer verbetert
en voor een lagere bloeddruk zorgt.
Ik denk dat je met de juiste muziek in
de hersenen, en in het lichaam, de
juiste mechanismen aan het werk zet
waardoor de pijn vermindert." Maar
er is nog geen onomstotelijk weten
schappelijk bewijs.
Videobril
Niet alle muzieksoorten lijken zo'n
effect te hebben. Menten adviseert
daarom goed na te denken over een
keuze. „Ik koos voor de Matthaus-
Passion omdat het rustig is en ik het
mooi vind. Ik hou ook van jazz, maar
dat zou ik minder snel kiezen omdat
het drukker is. Een muziekstuk moet
ook lang genoeg duren."
Muziek is niet de enige ideale aflei
ding in de operatiekamer. Ook een
videobril verzacht de pijn. Dat ver
wachten hoogleraar chirurgie Mar
lies Schijven en promovenda Esther
Barsom van het Academisch Medisch
Centrum in Amsterdam (AMC). „Het
is de ultieme afleiding, omdat je iets
anders hoort en ziet", zegt Schijven.
Sommige muziek heeft
hetzelfde ritme als de
hartslag die je voelde in
de baarmoeder
Je kunt het vergelijken met een
vliegreis, zegt ze. Die lijkt minder
lang te duren als je een goede film
kijkt. Verwerkt je brein filmbeelden,
dan is er minder ruimte voor pijn en
emoties. „Uit onderzoek blijkt ook
dat mensen bij operaties vooral bang
zijn dat ze iets zien of geluiden ho
ren. Dat sluit je met een videobril en
koptelefoon uit", aldus Schijven. Het
werkt alleen bij operaties met plaat
selijke verdoving, omdat je anders
niets aan de videobril hebt.
Piepjes
Tijdens een kijkoperatie aan haar
knie doet Pauli Berger (59) mee aan
een onderzoek van het AMC. „Ik
werk als verpleegkundige in het zie
kenhuis, dus het is voor mij bekend
terrein. Dat maakt me extra nerveus.
Ik ken alle piepjes en weet wanneer
de zuurstof daalt of de bloeddruk
stijgt. Niet fijn. Met de videobril en
koptelefoon op ben ik er volledig van
afgesloten geweest", zegt Berger.
In het begin is ze alert of ze stie
kem wat kan horen of zien. Maar nee.
Ze kijkt naar de natuurfilm De
Nieuwe Wildernis en raakt volledig in
de ban. „Na afloop word je opeens
weer geconfronteerd met de opera
tiekamer. Ik kijk liever nog langer."
Barsom en Schijven kiezen bewust
voor deze natuurfilm. „We denken
dat mensen zich het beste ontspan
nen bij mooie beelden van de Oost-
vaardersplassen", zegt Barsom. „Er
zijn wel wat spannende stukjes, maar
die zitten verderop in de film en dan
is de operatie meestal al voorbij.
We denken erover na om patiënten
zelf een film te laten kiezen en zijn in
gesprek met een online streamings-
dienst van films en series. Je moet er
wel mee oppassen. Je wilt natuurlijk
geen bloederige film met veel schrik-
effecten en een komedie is ook niet
zo handig. Stel dat iemand op de ope
ratietafel in lachen uitbarst en de pa
tiënt niet meer stil ligt."
Ondergedompeld
Wat werkt beter: een koptelefoon of
een videobril? „We hebben nog geen
resultaten, omdat het onderzoek nog
loopt", zegt Schijven. De onderzoe
kers vergelijken de videobril en kop
telefoon met ervaringen van patiën
ten die alleen naar muziek luisteren.
Schijven verwacht dat de videobril
beter werkt, omdat je bent onderge
dompeld in een andere werkelijk
heid.
Uit studies blijkt dat waarnaar je
kijkt sterk beïnvloedt hoe gestrest of
ontspannen je bent. Dit gaat alleen
op voor patiënten met plaatselijke
verdoving. Het onderzoek van Hans
Jeekel richt zich op volledige narcose.
Een videobril heeft dan geen nut. Het
is daarom appels met peren vergelij
ken. Misschien vullen de onderzoe
ken elkaar wel aan. Het is mogelijk
dat muziek het beste werkt bij volle
dige narcose en een videobril bij
plaatselijke verdoving.
„Bovendien denk ik dat het van de
voorkeur van de persoon afhangt",
zegt Pauli Berger. „Misschien zijn er
wel patiënten die altijd liever naar
muziek luisteren, dat kan ook."
Patiënten Berger en Menten ken
nen geen twijfel. Als ze nog een keer
onder het mes moeten, kiezen ze
voor afleiding. Geopereerd worden
zonder muziek of videobril lijkt ze
niks meer. Berger: „Ik heb er veel baat
bij gehad en geen nare herinneringen
aan de operatie overgehouden. Als de
film op televisie komt, kijk ik er zo
weer naar. Dat laat ik wel uit mijn
hoofd als ik veel pijn had gehad."
dinsdag 24 oktober 2017
GO
44
Hans Jeekel
Er gaat iets veran
deren in de operatie
kamer: koptelefoons
en videobrillen doen
hun intrede.
ILLUSTRATIE WIJTZE VALKEMA
