10
Diplomatieke crisis heeft geen vat op handelsrelatie tussen beide landen
Een klompenmakerij in Enter, foto carlo ter ellen
Buitenlandse investeringen in Turkije
trekken weer aan na de forse dip vorig jaar door
de politieke onrust en de verijdelde militaire coup.
Uit de cijfers die de centrale bank
gisteren presenteerde, blijkt dat de
kapitaalstroom richting Turkije
de afgelopen acht maanden met
28,8 procent is toegenomen in ver
gelijking met dezelfde periode in
2016. Van januari tot en met augus
tus investeerden buitenlanders
voor 4,9 miljard dollar in Turkije
tegen 3,7 miljard dollar vorig jaar.
Nog opvallender is dat bijna
80 procent van die investeringen
uit Europa komt en dat Nederland
de topinvesteerder is in Turkije, on
danks de aanhoudende diploma
tieke crisis tussen Den Haag en An
kara. In Nederland gevestigde be
drijven investeerden tot dusverre
dit jaar voor 1,5 miljard dollar in
Turkije, bijna een derde van het to
taal. De al zeven maanden durende
politieke crisis tussen Nederland
en Turkije - de zwaarste in de afge
lopen 400 jaar - lijkt geen vat te
hebben op de handelsrelatie.
Een Nederlandse ondernemer
die al ruim tien jaar in Turkije actief
is, spreekt van 'een recordomzet
dit jaar, de hoogste ooit'. Exacte
cijfers heeft hij nog niet, maar vol
gens hem 'ligt onze groei rond de
200 procent'.
Kunsten cultuur
Hoewel er op politiek niveau al
sinds maart geen contact meer is,
gaat ook de uitwisseling van kunst
en cultuur gewoon door. De afgelo
pen negen maanden waren er
in Istanboel en Ankara ongeveer
40 evenementen waarbij Neder
landse en Turks-Nederlandse kun
stenaars, ontwerpers en artiesten
een belangrijke rol speelden. Vooral
muziek, beeldende kunst, film,
design en fotografie waren goed
vertegenwoordigd. Zo gaf dans-
docent Carmen Rozestraten een
masterclass, werden Nederlandse
films vertoond, en is Nederland op
dit moment eregast op het foto
festival in Istanboel.
Unilever opende in mei in de stad
Konya een nieuwe fabriek voor
huishoudelijke producten, zoals
schoonmaakmiddelen, en voor per
soonlijke verzorging, zoals de bad-,
douche- en zeepproducten van
Dove. Het gaat om een van Unile
vers grootste fabrieken ter wereld,
waarmee een investering van
350 miljoen euro was gemoeid, en
die goed is voor 1.300 nieuwe ba
nen. Turkije is een belangrijke
groeimarkt voor Unilever, dat in
Turkije al acht fabrieken heeft waar
5.000 mensen werken.
En de van oorsprong Neder
landse energiereus Vitol kocht in
maart voor 1,45 miljard dollar het
Turkse energiebedrijf Petrol Ofisi.
Er zijn ruim 2.700 in Nederland ge
vestigde bedrijven actiefin Turkije.
Die investeerden sinds 2002 dik
23 miljard dollar en zijn daarmee de
grootste investeerders.
Nederlandse vastgoedonderne
mers zoals VastNed zijn vertrokken
uit Turkije en mkb-bedrijven staan
wegens de politieke onrust niet
langer in de rij om activiteiten in
Turkije te ontplooien. Maar Neder
landse en veel andere buitenlandse
ondernemingen die al jaren in het
land actief zijn, draaien vaak meer
omzet dan voorheen. Dat geldt voor
zowel import als export.
Voor de export naar Europa en
elders werkt de structureel dalende
koers van de Turkse munt, de lira,
enorm mee. Van 1,73 lira voor een
euro in oktober 2007 naar 4,32 lira
voor een euro nu. De winstmarge
wordt steeds groter, omdat lonen
in lira's worden uitbetaald en de af
nemers in Europa in euro's moeten
betalen. Bovendien is er een ver
schuiving gaande van bedrijven die
eerst in Azië produceerden en nu
naar Turkije komen, omdat het
dichterbij en goedkoper is.
in 2007, deden er maar twee
klompenmakers mee. Afgelopen
keer waren dat er al 27. Er zijn
steeds meer mensen die het leuk
vinden om zelf klompen te ma
ken. Het probleem is alleen om
leermeesters te vinden."
Dat is een gevolg van de vergrij
zing in het land van de klompen
makers. Welbeschouwd heeft Ne-
FABRIEK
derland maar één echte leermees
ter. Dat is Ton Verheijen uit
Haaksbergen. Van der Voort: „Ze
bellen me uit Frankrijk en België
om leermeesters, maar ik kan
Verheijen niet in stukjes knippen.
En zoveel anderen van dat kaliber
zijn er niet."
Van der Voort wil graag meer
cursussen opzetten. Hij werkt aan
de oprichting van de Stichting
Opleiding Klompenmakers. Dat
moet het vak een boost geven. De
sfeer tijdens de les is opperbest.
De vlijmscherpe paalmessen gaan
door het hout als een heet mes
door de boter. Met elke haal krijgt
de klomp meer vorm. „We moe
ten dit ambacht bewaren", zegt
lohan Effink (62). „Ik wilde dit al
heel lang leren, maar had geen
tijd. Ik ben timmerman van huis
uit en hou van dit soort werk. Het
is een mooie hobby. Ik heb al een
paar klompen gemaakt. Nee, die
draag ik niet. Ze lopen niet lekker.
Ik moet nog wat oefenen."
moeilijkste is om twee gelijke
klompen te maken", zegt Remon
Koop uit De Lutte. „Als je rechts-
handig bent, moet je bij de linker
klomp omdenken. Heel lastig,
want je steekt zo de grote teen
eraf."
Het is zijn tweede jaar op de
cursus. Volgens de leermeesters
Jan Hodes en Jan Hendriksen (al
29 jaar klompenmaker) duurt het
nog wel een paar jaar voor er een
lekker lopende klomp uit zijn
handen komt.
Belangstelling voor
klompen maken is
groot, maar er zijn te
weinig leermeesters
De belangstelling voor de les
sen is zo groot, dat nu ook elders
aan een opleiding wordt gewerkt.
Met hulp van kennis uit Enter be
gint op 11 november een klom
pencursus in het Gelderse Keijen-
borg. Ook daar liep het bij de in
schrijvingen storm. „We zagen
het al bij de Nederlandse Kampi
oenschappen handmatig klom
penmaken in Sint-Oedenrode",
zegt Jack van der Voort, van de
belangenkoepel Stichting Klom
pen Monument. „De eerste keer,
Nederland telt nog maar vijftien
mensen die met de hand een
goedlopende klomp kunnen ma
ken. De meesten daarvan wonen
in Enter. Elders in Europa is het
nog beroerder gesteld. In België,
ooit een groot klompenland, zijn
er nog maar vier. De oudste is 95
jaar. Frankrijk telt er nog maar
zes. Allemaal 65-plussers.
Het gaat kortom niet best met
de kennis van het klompenvak.
Wie wil leren klompen maken
met de hand, kan eigenlijk maar
op een plek terecht: Enter. Het is
de Europese broedplaats van
nieuwe handmatige klompenma
kers. Elke dinsdag en donderdag
komen vijftien mensen bij elkaar.
Op dinsdagavond ligt rond half
acht de vloer al bezaaid met snip
pers van de populier. De voertaal
is Twents en er heerst een man-
nen-onder-elkaar-sfeer. „Het
vrijdag 20 oktober 2017
GO
Nederland met 1,5 miljard
topinvesteerder in Turkije
Mare Guillet
Istanboel
De kapitaalstroom richting
Turkije is met 28,8 procent
toegenomen in vergelijking
met dezelfde periode in 2016.
Wie leert ons
nog klompen
maken?
De aandacht voor het hand
matig klompen maken trekt
aan, maar of de fabrieken er
over 30 jaar nog zullen zijn, is
zeer de vraag. Dat zegt Jack
van der Voort van de Stichting
Klompen Monument. „Als je
eerlijk bent is er maar één be
drijf dat commercieel goed de
kost kan verdienen: Nijhuis in
Beltrum. Ze maken 90 pro
cent van alle klompen in de
wereld. Het is een kleine
markt. „Ik schat dat de omzet
van de wereldwijde handel in
draag- en souvenirklompen
kleiner is dan die van een
grote Albert Heijn. Zo is het
gewoon."
In een schuurtje in Enter wordt
al 40 jaar gestreden tegen de
teloorgang van het handmatig
klompen maken. Het is de enige
plek waar nog een cursus wordt
gegeven. De belangstelling is
groot.
Hans Brok
Enter
