Het meisje achter
Senior vast voor mishandeling vrouwen camping
15
Het hele verhaal van de danseres, spionne en femme fatale in Fries Museum
Ze betoverde Europa met haar
exotische dans en stierf voor een
Frans vuurpeloton. Honderd jaar na
haar dood ontrafelt het Fries Museum
de mythe van Mata Hari.
Haar levensverhaal
leest als een span
nend boek vol seks en
intriges. Greta Garbo,
Mariene Dietrich, Je
anne Moreau, Sylvia
Kristel; grote actrices
kropen in de huid van Mata Hari.
Maar films en verhalen leggen te veel
de nadruk op haar rol als danseres en
spionne, vindt Hans Groeneweg,
conservator van het Fries Museum.
Het museum opent vandaag de
grootste Mata Hari-tentoonstelling
ooit, met 150 objecten uit binnen-
en buitenland. Aan de hand van
persoonlijke bezittingen, brieven,
foto's, plakboeken en militaire docu
menten wordt haar verhaal verteld,
van haar geboorte in Leeuwarden tot
haar ondergang in Parijs.
„Ze geven een verrassende inkijk
in haar rol als meisje, echtgenote en
moeder", zegt Groeneweg. „Tussen
alle glorie kende ze ook veel moei
lijke momenten. Je moet het hele
verhaal kennen om te weten voor
welke keuzes en dilemma's ze stond.
Ze wordt vaak neergezet als een
mannenverslindster die verschrikke
lijke dingen veroorzaakte. Ze speelde
een rol als spion, maar ze heeft geen
schepen tot zinken gebracht of dui
zenden militairen laten sneuvelen."
Bemiddeld
Margaretha Geertruida Zelle (1876)
groeit op in een bemiddeld gezin.
Haar vader is een succesvolle hoe-
denverkoper. Zijn faillissement, de
scheiding van haar ouders en de
vroege dood van haar moeder maken
een einde aan haar onbezorgde jeugd.
Margaretha reageert op een con
tactadvertentie van KNIL-officier
Rudolph MacLeod. Hij zoekt een
'jonge dame of weduwe van goeden
huize met eenig fortuin'. Ze trou
wen, gaan naar Nederlands-Indië en
krijgen twee kinderen: zoon Norman
en dochter Nonnie. „Het huwelijk
was haar manier om te ontsnappen
aan de ellende."
In Nederlands-Indië worden de
kinderen ernstig ziek. Norman over
lijdt op 2-jarige leeftijd, Nonnie over
leeft ternauwernood. Margaretha
leert de oosterse dans en gebruikt
voor het eerst de artiestennaam Mata
Hari: 'oog van de dageraad'.
Het huwelijk eindigt na terugkeer
in Nederland in een vechtscheiding.
Mata Hari krijgt de voogdij over hun
dochter, maar ze heeft geen geld om
haar kind te onderhouden. „Schoor
voetend moest ze haar terugbrengen
naar haar ex", zegt Groeneweg. „Ze is
Beide slachtoffers zouden beken
den zijn van de man. Die werd
dinsdagochtend opgepakt en giste
ren voorgeleid aan de rechter
commissaris. Die oordeelde dat
de 75-jarige nog minstens twee
weken vast moet blijven zitten.
Het nieuws is een schok voor het
personeel van camping de Some-
rense Vennen. Receptioniste
Magda Schoolmeesters is bij afwe
zigheid van de eigenaar
van de camping ook woordvoerder.
Ze ontvangt de gasten voor de
herfstvakantie en steeds is ze bang
dat die over de zaak beginnen.
„Sommige gasten hebben me ge
vraagd of ze zich zorgen moeten
maken. Ik weet het niet. Dit hebben
we nog nooit eerder meegemaakt.
De afgelopen dagen heb ik mezelf
wel 100.000 vragen gesteld. Had ik
iets moeten zien? Ik ben normaal
gesproken superalert, dus dat neem
ik mezelf wel kwalijk. Het heeft een
onvoorstelbare impact op de cam
ping. Het enige wat ik nu kan doen
is mijn verbijstering tonen."
Schoolmeesters weet dat de man
die nu is opgepakt al meerdere
Had ik iets moeten
zien? Ik ben normaal
gesproken superalert
jaren een chalet op het park huurt;
hij heeft een vaste jaarplaats. Hij
woont in Lierop, maar brengt een
groot gedeelte van het jaar door op
De Somerense Vennen. Verder om
schrijft ze de verdachte als 'een aar
dige man' op wie niets geks aan te
merken is. „Een gewone buurman."
Meer slachtoffers
Er liggen inmiddels twee aangiftes
bij het Openbaar Ministerie die ver
der worden onderzocht. Nader on
derzoek moet volgens een woord
voerder van het OM uitwijzen of er
sprake is van nog meer slachtoffers
van de bejaarde man.
De advocaat van de Lieroppenaar,
W. Sleegers, wil inhoudelijk niets
kwijt over de zaak. „Uit principe",
laat hij weten.
Receptioniste Magda School
meesters vindt het nieuws vooral
verschrikkelijk voor de twee slacht
offers. Ze hoopt dat een proces snel
duidelijk maakt wat er exact is ge
beurd. Tegelijkertijd betreurt ze het
dat de naam van de camping nu in
alle media verbonden wordt met
de kwestie. „Ik ben bang dat dit de
naam van de camping aantast. Maar
gelukkig heeft het nog niet geleid
tot gasten die meteen weer willen
vertrekken."
altijd afgeschilderd als een afstande
lijke vrouw die voor haar carrière
koos. Maar uit brieven blijkt de wan
hoop om het gemis van haar dochter.
Ze heeft alles geprobeerd om haar te
kunnen zien, maar kwam niet door
de barrière van haar ex heen."
Berooid
Mata Hari raakt financieel aan de
grond, prostitueert zich, en vertrekt
berooid naar Parijs, waar veel (ge
scheiden) vrouwen carrière proberen
te maken als artieste, model of dan
seres. Mata Hari verovert de theaters
met haar oriëntaalse dans, waarbij ze
langzaam haar lichaam ontbloot. La
Presse schrijft: 'Mata Hari zien, in een
ritme en met houdingen die poëmen
zijn van een wilde, wellustige gratie,
is een paradijselijke droom.'
Als de oorlog uitbreekt, drogen
haar geldbronnen op. Mata Hari laat
zich onderhouden door rijke min
naars. Ze laat zich verleiden tot
spionagewerk. Begin 1917 wordt
ze in Frankrijk opgepakt. Het
wordt een showproces rond
'misschien wel de grootste
vrouwelijke spion van deze
eeuw'. Mata Hari is kansloos.
Groeneweg: „Kleine dingen die ze
heeft toegegeven, worden heel
zwaar aangezet. Frankrijk wilde
een daad stellen."
Haar familie heeft de handen van
haar afgetrokken en de Nederlandse
regering kan niets betekenen. In de
ochtend van 15 oktober 1917 wordt
Mata Hari naar de schietbaan in Vin-
cennes gebracht. Ze draagt een grijze
zijden japon, bont om de schouders,
opengewerkte kousen en een parel
ketting om haar hals. Op haar hoofd
een grote vilten hoed met rood lint.
Geen blinddoek
De rechter leest het vonnis voor en
het vuurpeloton schiet, gevolgd door
een genadeschot van dichtbij door
haar slaap. Groeneweg: „Mata Hari
liet zich niet als een gebroken vogel
tje tegen de paal zetten. Ze weigerde
een blinddoek en gaf zich manmoe
dig over aan het vonnis."
Haar bezittingen worden geveild
om de proceskosten te vergoeden.
Niemand eist haar lichaam op. Het
wordt ter beschikking gesteld aan de
wetenschap en overgedragen aan een
ziekenhuis. De meest begeerde
vrouw van Europa wordt liefdeloos
versneden als oefenmateriaal.
zaterdag 14 oktober 2017
Mata Hari
Tonny van der Mee
Leeuwarden
Een 75-jarige man uit Lierop
wordt verdacht van jarenlang
misbruik van een meisje - inmid
dels een jonge vrouw - op een
camping in dezelfde plaats. Een
ander meisje zou hij eenmalig
hebben misbruikt.
Tonny Peeters
Lierop
Campingreceptioniste
Magda Schoolmeesters
Mata Hari, de mythe en het meisje,
van 14 oktober tot en met 2 april 2018
in het Fries Museum in Leeuwarden
Van boven naar
beneden: Mata
Hari in Milaan;
koperen ramme
laar van Nonnie;
geboorteboek van
Norman en Nonnie.
Mata Hari als
danseres in Parijs.
FOTO'S COLLECTIE FRIES
MUSEUM/ERIK EN PETRA
HESMERG
