KIEK ACCENT
mi
Vrij metselen aan een betere wereld
10 ZE
Monnikenwerk
9^^v
De vrijmetselarij bestaat 300
jaar. In Zeeland is afgelo
pen zaterdag aandacht aan
dit jubileum besteed voorafgaand
aan een concert van pianist Péter
Tóth, die onder meer werk van
Liszt ten gehore bracht. Karei Mul
der, vrijmetselaar, vertelde het no
dige over Liszt en de vrijmetselarij.
Wat vrijmetselarij inhoudt is
naar het schijnt met één citaat dui
delijk te maken: „Vrijmetselarij
kweekt verdraagzaamheid, be
tracht rechtvaardigheid, bevordert
naastenliefde, zoekt op wat men
sen en volken vereent, tracht weg
te nemen wat de geesten en ge
moederen verdeelt en brengt tot
hogere eenheid door het bewust
zijn levend te maken van de allen
verbindende broederschap." Dit
citaat staat op de trappen van het
museum van de Vrijmetselarij aan
de Javalaan in Den Haag. Vrijmet
selaars zijn mannen van achttien
jaar en ouder, van onbesproken
gedrag. Kenmerkend is dat zij vrij
denkers zijn en streven naar be
wustwording, zelfkennis en uit
eindelijk een iets betere wereld.
Maar wat hebben vrijmetselarij en
religie met elkaar uit te staan? Ze
schuren tegen elkaar aan. Iedere
man die zich tot de broederschap
bekent, is vrij in zijn eigen gods
dienst. Of zoals een vrijmetselaar
in één van de vele op YouTube
vindbare filmpjes zegt: „Als
atheïst kun je geen vrijmetselaar
zijn, omdat je dan de waarheid in
pacht zegt te hebben."
Vervolgd
Vrijmetselaars zijn vrij van dog
ma's en in de praktijk blijkt dat de
relatie met de religies van het 'ze-
ker weten' niet erg goed zijn. Net
zo min als de relatie met ideolo
gieën en politieke stromingen die
het 'zeker weten' goed is. Vrijmet
selaars zijn vervolgd ten tijde van
nazisme en communisme. Liszt
had ook strubbelingen met het ka
tholicisme. Hij sloot zich aan bij
de Minnebroeders en ontving in
1865 een lagere priesterwijding. Er
kwam een onderzoekscommissie
van het Vaticaan aan te pas, die
vond dat vrijmetselarij niet ver
enigbaar was met katholicisme.
Liszt bleef echter vrijmetselaar en
hij werd toch binnen de kerk ge
wijd. Later bezocht hij in soutane
verschillende loges.
Toen Liszt werd ingewijd bij de
Berlijnse grootloge, werd daar nog
gerefereerd aan het 'volmaakte
licht van Christus'. Tegenwoordig
gebeurt dat niet meer. Maar de
vrijmetselarij staat vol van symbo
len en rituelen die behoorlijk reli
gieus aandoen: zoals de 'inwijding'
tot 'broeder' en het lid zijn van een
'orde'. De belangrijkste ruimte van
de loge is de 'tempel'. En in de
tempel trekt een 'alziend oog' de
aandacht. Voor de een is dit het
oog van 'het Al' of de 'Opper
bouwmeester', voor de ander het
oog waarmee de vrijmetselaar
naar binnen kijkt en zelfonder
zoek doet. Er ligt ook een Bijbel in
het zicht, met daar bovenop een
passer en winkelhaak. Er zijn veel
termen in gebruik die refereren
aan een gilde. Na de inwijding is
de novice 'leerling'. Hij kan op
klimmen tot 'gezel' en uiteindelijk
'meester' worden. De belangrijkste
symbolen in de tempel zijn echter
ontegenzeggelijk de ruwe en de
bewerkte steen. De ruwe steen
staat voor de man die ongevormd
tot de vrijmetselarij toetreedt en
in de gemeenschap met broeders
aan zichzelf gaat werken. De be
werkte steen, de aan perfectie ra
kende kubus, staat voor het na te
streven resultaat. Het museum van
de vrijmetselarij in Den Haag
wordt binnenkort geopend. Al ex
poseren musea meestal dingen uit
voorbije tijden, in Zeeland gaat dat
voor de vrijmetselarij niet op.
Er zijn actieve loges in Zierikzee,
Vlissingen, Middelburg, Goes en
Terneuzen.
vrijdag 13 oktober 2017
■Z.V
foto Dirk Jan Gjeltema
T- A
De meisjes van Liesbeth Messer sieren al meer dan een halve eeuw de Middelburgse Langeviele Binnenbrug. Ze lezen, ooit waren ze
leerlingen van het gymnasium. Zoals wel vaker met kunst in de buitenruimte, worden ze meer niet dan wel gezien. De herfst zorgt voor een
extra accent.
José Baars
José Baars schrijft
wekelijks over
religie en kerken in
Zeeland. Kijk voor haar blog
op pzc.nl/monnikenwerk
